3 Boyutlu Skolyoz Cerrahisi

Üç boyutlu skolyoz cerrahisini Robotik Ortopedi Cerrahi Merkezi’nden Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Op. Dr. Yunus Uysal Sağlığım İçin Herşey’e anlattı

OMURGA EĞRİLİĞİ NEDİR?

Omurga eğriliği tıbbi adıyla skolyoz nasıl bir hastalıktır? Daha çok kaç yaşlarında ortaya çıkar? Tipleri var mıdır?
Skolyoz dediğimiz hastalık omurganın eğriliğidir. Aslına bakarsanız omurgada fizyolojik bazı eğrilikler vardır. Ama bu skolyozdaki eğrilik sıra dışı bir eğriliktir. Normal şartlarda bir insana karşıdan baktığımızda omurgasının dümdüz aşağıya doğru inmesi gerekir. Ama skolyoz dediğimiz hastalıkta kişiye karşıdan bakıldığında omurga s harfi şeklinde bir deformiteye sahiptir. Bu eğriliğin ölçüm tekniği var. Bu tekniğe göre yapılan ölçümlerde 10 derecenin üzerindeki eğriliğin bulunması skolyoz olarak adlandırılır.

Ameliyat ettiğimiz hasta grubuna baktığımızda daha çok ergenlik çağındaki çocuklarda görülüyor diyebiliyoruz. Skolyoz aslında her yaşta görülebilir ve yaşına göre de farklı tipleri vardır. Bebeklerde, oyun çağındaki çocuklarda ve ergenlik çağındaki çocuklarda görülebilir. Her dönemde görülme yaşına göre farklı isimleri vardır. Ama genellikle cerrahi için aday olan grup, ameliyat ettiğimiz grup ergenlik çağındaki çocuklardır.

NE ZAMAN SKOLYOZ CERRAHİSİ GEREKİR? 

Ameliyat gereken skolyoz vakaları hangileridir? Burada skolyozun derecesinin nasıl bir önemi vardır?
Röntgen filmlerinde yapılan ölçümlerde 45 derecenin üzerinde eğrilik varsa ve hastanın kemik yaşı da olgunluğa erişmişse bu hasta cerrahi için aday bir hastadır. Eğer kemik yaşı olgunluğa erişmemişse, mümkünse kemik yaşı olgunluğa erişinceye kadar beklenmesi tavsiye edilir. Çünkü kemik yaşı olgunlaşması gerçekleşmeden yapılan cerrahilerden sonra deformitenin ilerlemesi şeklinde bir komplikasyonla karşılaşılabilir. Kesinlikle zamanlama çok önemli. Kemik yaşı haricinde; yani röntgende bakılan bazı radyolojik parametreler haricinde çocuğun fizyolojik gelişimiyle ilgili sorgulamamız gereken bazı şeyler de var. Eğer bir kız çocuğundan bahsediyorsak ilk adet gördüğü yaştan sonra yaklaşık mümkünse bir buçuk- iki yıl geçmesi ameliyat için uygun bir zamanlamayı beklemek için bir kriterdir. Bunun haricinde radyolojik olarak kemiklerin bazı kıkırdakların büyüme kıkırdaklarının olgunlaşmasına bakılmalıdır. El bileği filmlerinde, el bileğinde kemik yaşını değerlendiriyoruz. Bu parametrelere göre ameliyatın zamanlamasına karar veriyoruz.

NE ZAMAN SKOLYOZDAN ŞÜPHE ETMELİ?

Bir anne ve baba çocuğunda skolyoz olduğunu nasıl anlayabilir?
Çocuğa çıplak olarak bakıldığında özellikle omuzlarından asimetri varsa; yani bir tanesi diğerine göre biraz daha yüksek ise skolyoz olma ihtimali vardır. Ancak bu sadece bir duruş bozukluğundan da kaynaklanıyor olabilir hemen endişelenmemek gerekir. Çocuk dizlerini kırmadan belden öne doğru eğildiğinde sırtına bakın. Sırtına baktığımızda sırtında bir taraf, diğerine göre biraz daha yüksek duruyorsa; yani sırtı kalçadan 90 derece öne eğildiğinde sırtı yere paralel değilse bu bir skolyoza işaret edebilir. Böyle bir durumda mümkün olan en kısa sürede bir ortopedi uzmanına başvurmaları gerekir.

Skolyoz ilerlemesi durdurulabilir mi? Ameliyattan önce ne gibi tedaviler öneriliyor?
Açısal olarak ameliyat kriterlerini tamamlamamış olan çocukların eğrilikleri takip edilir. 6 ayda bir takip yapılır. Bu takip süresi boyunca da skolyoz egzersizleri verilir. Bunun haricinde korseler var. Bu korseler ya da egzersizlerin hiçbiri eğriliği  geriye döndürmez. Yani yeniden sağlıklı bir omurgaya kavuşması mümkün olmaz; ama eğriliğin ilerlemesi bu yolla yavaşlatılabilir.

3 BOYUTLU TEKNOLOJİ İLE YAPILAN SKOLOYOZ CERAHİSİ

3 boyutlu teknoloji eşliğinde yapılan skolyoz ameliyatları nedir? Klasik skolyoz ameliyatlarından nasıl bir farkı var?
Üç boyutlu teknoloji kullanılan ameliyatlarda, önce kesi yapılır ve kemiğe ulaşılır. Sonra kemiğe bir algılayıcı yerleştirilir ve ameliyathane ortamında bulunan portatif bir bilgisayarlı tomografi cihazı ile hemen tomografi çekilir. Tomografi çekildikten sonra bu görüntü bilgisayarın hafızasına aktarılır. Omurganın üzerindeki algılayıcı, bilgisayarın ameliyathanede omurganın yerini algılamasını sağlar. Kullanılan el aletlerinde de algılayıcılar vardır. Bu algılayıcılarda bilgisayarın aletlerimizin pozisyonunu algılamasını sağlıyor ve bu teknoloji eş zamanlı bir görüntü imkanı veriyor. Bu teknoloji sadece skolyoz değil, omurgada vidalama yapmamız gereken bütün hastalıklarda kullanılabiliyor. Vidalama esnasında ekrandaki bilgisayarlı tomografi görüntüsünden vidanın nereye doğru gittiğini, doğru pozisyonda olup olmadığını canlı olarak izleyebiliyoruz.

Op. Dr. Yunus Uysal

3 BOYUTLU TEKNOLOJİ İLE YAPILAN CERRAHİNİN AVANTAJLARI

Üç boyutlu teknoloji ile yapılan skolyoz ya da omurga vidalama ameliyatları ne tür kolaylıklar sağlıyor?
Standart bir teknikle yapılan cerrahide de bir görüntüleme tekniği vardır. Floroskopi denilen görüntüleme cihazı bir nevi röntgen cihazıdır; ama eş zamanlı bir görüntü vermez. Yani vida yanlış bir yöne gönderildiğinde hayati bir organa hasar verebilir. Üç boyutlu teknoloji ile yapılan bir cerrahi, bu tarz hayati bir komplikasyonu önler. Hastaya daha küçük kesiklerle ameliyat imkanı sunar. Küçük kesilerle ameliyat yapıldığı için ameliyatın süresi kısalıyor, kanama miktarı az oluyor ve çok daha hızlı günlük hayata dönülebiliyor, ağrı kesici kullanma oranı azalıyor.

Standart cerrahi ile ameliyatlarda vidaların doğru pozisyonda gönderilme oranı üç boyutlu teknolojiye göre çok daha düşüktür. Standart teknik ile vidalar sırt bölgesinde yüzde 30’a, bel bölgesinde yüzde 50’ye varan oranlarda yanlış gönderilebilirken; bu oran üç boyutlu teknolojide yüzde 1.6 ile yüzde 1.8 arasında değişen oranlardadır. Revizyon ameliyatlarının ihtimalini de azaltır. Standart cerrahi ile yapılan ameliyatlarda revizyon oranı yüzde 6’ya kadar çıkarken üç boyutlu teknolojide revizyon cerrahisi oranı binde 8’e kadar düşüyor. Bu da hem doktor için hem de hasta için güvenli bir cerrahi imkanı sunduğunu gösteriyor.

VİDALAMA GEREKTİREN DİĞER AMELİYATLAR

Vidalama gerektiren diğer ameliyatlar nelerdir?
Dar kanal hastalığı bunlardan biridir. Omurilik sinirlerinin içerisinde bulunduğu omurilik kanallarının daralması neticesinde ortaya çıkar. Omurilik kanalının içerisindeki bağlar zaman içerisinde kalınlaşır, bu kalınlaşmaya bağlı olarak kanal daralır, kanal daraldığı için omurilik sinirleri sıkışır. Bu sıkışan sinirleri rahatlatmak için oradaki kemik yapıların ve bağların çıkarılması ve temizlenmesi gerekir. Kemik ve bağlar temizlediği zaman instabilite yani kemiklerin aynı hizada birbiri üzerinde durma ihtimalini azaltmış olunur. Bu nedenle vidalama yapılması gerekir.

Bunun haricinde özellikle boyun bölgesindeki hastalıklarda bu teknoloji kullanılır. Çünkü boyun bölgesindeki vidalamalarda anatomi çok küçük olduğu için bu alandaki hayati yapılara zarar verilebilir. Göğüs bölgesinde akciğer ve her iki tarafta ana atar damar, ana toplar damar gibi önemli hayati damarlar var. Bunların zarar görmesi durumunda dakikalar içinde litrelerce kanamaya yol açabilir. Bu teknoloji, tarz komplikasyonlardan korunmayı sağlar. Vidalama yapılan diğer bir hastalık kifoz denilen bir omurga deformitesidir. Kifoz da aşırı derecede kamburluk olarak tanımlayabiliriz. Kamburluğun düzeltilmesi sırasında yine vidalama tekniğinden faydalanılır.

Bu operasyon ne kadar sürer? Ne kadar süre hastanede kalınır?
Hasta başvurduktan en geç bir hafta içerisinde ameliyat programı başlatılır. Ameliyat sonrası iki veya üç gün hastanede yatış olur. Ameliyattan sonra 15. günde genellikle dikişleri alınır. Dikişini aldırmaya gelen hasta kontrolüne yürüyerek gelebilecek durumda olur. Eğer okulu varsa üçüncü dördüncü haftadan sonra okuluna ya da çalışıyorsa işine dönebilir. Tabi ağır iş yapanların üçüncü dördüncü haftada işine dönmesi mümkün değildir. Örneğin taşıma, hamallık gibi bir iş yapıyorsa bu süre uzar. Çünkü kemiklerin birbirine kaynamasıyla ilgili bir süreç söz konusudur. Eğer spor yapmak istiyorsa futbol, basketbol gibi temas sporları hariç koşu, yüzme, yürüyüş, bisiklet binme gibi sporları ikinci üçüncü aydan sonra yapabilir.