365 Gün 24 Saat Her Koşulda Tedavi: Yoğun Bakım

Yoğun bakım ne demektir? Yoğun bakımda yatan tüm hastaların durumu kritik midir? İdeal bir yoğun bakım servisi nasıl olmalıdır? Kaç çeşit yoğun bakım vardır? Cerrahi yoğun bakım, dahili yoğun bakım, kardiyoloji yoğun bakım gibi farklı servislerin, hastaların tedavisinde ve yaşama döndürülmesinde nasıl bir önemi vardır? Yoğun bakımlarda hangi hastalara, ne tür tedaviler uygulanır? Reanimasyon ne demektir? Yoğun bakım servislerine neden ziyaretçi yasağı vardır? Yoğun bakım ünitelerinde hastala­rın enfeksiyon kapmalarını önlemek için ne gibi tedbirler alınır? Hastanın uzun süre yoğun bakımda kalmasının ne gibi riskleri bulunmaktadır? Yoğun bakım uzmanı kime denir? Türkiye’de yoğun bakım uzmanlarının sayısı yeterli midir? Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve aynı zamanda Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Ana Bilim Dalı ve Yoğun Bakım Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tuğhan Utku merak edilen bu tür soruları yanıtlıyor.

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan, gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konusunda uzman 15 hekimle yaptığı söyleşilerden oluşan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında yer alan röportajın işte bazı bölümleri:

. Yoğun bakım nedir?
“Yoğun bakım denildiğinde, bir veya birden fazla organ sisteminin çalışması bozulmuş ya da durmuş; yüksek oranda yaşamsal riski bulu­nan hastalarda sürekli anlık ölçümler yapılarak gereken tedavi ve mü­dahalenin yoğun olarak sürdürüldüğü bir birimden bahsedilmektedir.

Yoğun bakımların normal bir hastane servisinden başlıca farkları; 365 gün 24 saat kesintisiz, her koşulda tedavinin uygulandığı, her hastanın başında monitörün, yapay solunum cihazının bulunduğu, en fazla iki hastaya bir hemşirenin düştüğü ve mutlaka bir hekimin devamlı olarak bulunduğu üniteler olmalarıdır.”

. Hangi hastalara yoğun bakım tedavisi gerekir?
“Yoğun bakımlarda tedavi edilen başlıca üç grup hasta vardır. Bunlar basitten zor olana doğru şöyle sıralanabilir:

Monitörle yaşamsal fonksiyonları izlenmesi gereken hastalar: Bu gruptaki hastalara başlıca örnek ilaç zehirlenmeleridir. Aldıkları ilaçlar nedeniyle yaşamsal fonksiyonları bozulan ve her an olumsuz bir durumla karşılaşma ihtimali olan hastaların monitörlerle devamlı izlenmeleri ve tedavileri sağlanır.

Tek organ işlev bozukluğu: Bu hastaların çoğu solumakta zorluk çeker. Böyle bir problemi olan hastalara solunum cihazlarıyla yapay solutma uygulanır.

Birden fazla organ işlev bozukluğu: En zor hasta grubudur. Solunum yetersizliği, böbrek ve karaciğer bozukluğu ile çok önemli organ gruplarının birden fazlasının ya geçici süre işlev göremez halde olması ya da kalıcı sorunla karşılaşmasından dolayı tedavi altına alınan hastalardır.”

YOĞUN BAKIMDAKİ HER HASTANIN DURUMU KRİTİK MİDİR?

. Çoğu kişi, yoğun bakım tedavisine çok ağır vakalarda ihtiyaç duyulduğunu düşünür. Bu doğru mudur? Yoğun bakım servisinde yatan tüm hastaların durumu kritik midir?
“Yoğun bakıma alınan hastalar, normal servisteki hastalara oranla daha yüksek riske sahiptirler. Genelde bir hastanın servis ortamında yaşamını yitirme ihtimali çok düşükken, yoğun bakımlarda yüzde 15-20’lerle başlayan vefat oranları söz konusudur. Bazı hasta grupla­rında bu oran yüzde 80-90’lara kadar çıkmaktadır.”

.Yoğun bakım servisinde yatan hastalara ne amaçla, ne tür tedaviler uygulanır?

“Yoğun bakımlarda yapılan tedaviler üç gruba ayrılır:

1. Normal servis ortamında yapılamayacak bazı ileri monitörizas­yon teknikleri ile organların işlevleri ve hastaların yaşamsal bulguları izlenir. Hastalar sürekli makineye bağlı olduğu için elde edilen anlık bilgiler sayesinde, bir problemle karşılaşıldığında bunun hemen tespit edilip düzeltilme şansı olur.

2.Organ yetersizliği nedeniyle kendi başına yaşamını sürdürmekte zorlanan, daha yakın takip ve daha yoğun tedavi gereken hastalara normal serviste yapılamayacak tedaviler uygulanır. Özellikle solunum sıkıntısı, nefes alamama, akciğer ödemi ya da kalp yetersizliği gibi tablolar gösteren bu hastalar bir taraftan monitörize edilip izlenirken; diğer taraftan tespit edilen sorunların tedavilerine başlanır. Bu teda­viler büyük çoğunlukla devamlı olarak hastaya damar yoluyla giren ve miktarı çok ince ayarlanması gereken ilaçları içerir.

3.Ciddi organ yetersizliği olan hastalarda ilaç tedavisinin yanı sıra, o organın işlevini yapacak bazı ilave alet ve cihazlara ihtiyaç doğabilir. Bunlar yapay solunum cihazı, yapay böbrek cihazı, karaciğer destek tedavisi, kalbi destekleyen yapay pompalar gibi çok önemli işlevler gören cihazlardır. Özellikle gelişmiş yoğun bakım ünitelerindeki en büyük hasta grubunu böyle riskli ve ağır vakalar oluşturur.”

İDEAL BİR YOĞUN BAKIM SERVİSİ NASIL OLMALI?

.İdeal bir yoğun bakım servisi nasıl olmalıdır?
“İdeal bir yoğun bakım servisinin başlıca özellikleri dört grupta toplanabilir. Aşağıdaki dört gruptan biri eksik olursa, oraya yoğun bakım demek mümkün değildir.

1. Teknik alt yapı: Yoğun bakımlar teknik donanımlara sahip özel mekanlardır. İyi bir yoğun bakım servisinin öncelikle elektrik, hava­landırma, aydınlatma, sterilizasyon ve gaz destek sistemleri gibi alt yapı özelliklerine sahip olması gerekir. Yoğun bakım yatakları servis yataklarına göre daha özelliklidir; bası yaraları oluşmasın, hastalara istenilen pozisyonlar verilebilsin diye biraz daha karmaşık bir tekniğe sahiptirler. Ayrıca mutlaka her hasta başında birçok yaşamsal fonk­siyonun rahatlıkla takip edilebildiği özel monitörler, yapay solunum cihazları, hastanın beslenmesini sağlayacak ve anında ilaç verilebilecek özel pompalar olmalıdır. Yine her hasta başına olmasa da bütün hasta­lara ortak amaçla kullanılabilecek bronkoskop, diyaliz cihazı, röntgen cihazı, bazı laboratuar cihazları, hasta ısıtma ve soğutma cihazları gibi özel ekipmanlar bulunmalıdır.
2. Özel eğitimli hemşireler: Özel eğitimli hemşireler yoğun ba­kımın çok önemli bir unsurudur. Çünkü sadece ilaç vermek, takibe almak değil; hastanın alt temizliğini yapmak, saçını yıkamak gibi kişisel bakımlarını da yine hemşire ekibi ve yardımcı sağlık personeli üstlenir. Bir yoğun bakım servisinde her hastaya vardiyalı olarak 365 gün 24 saat çalışan iki hemşirenin düşmesi ideal olanıdır. 10-15 yataklı bir yoğun bakım servisi, en az 50-60 kişilik personel demektir.
3. Özel eğitimli hekimler: Yoğun bakım hekimleri özel eğitim alan, özel yetiştirilen ve 365 gün 24 saat hastaların başında bulunarak sorumluluğunu yüklenen kişilerdir. Yoğun bakımda görevli hekimin hastaya randevu verme, ‘Size bir ara bakarım’ deme şansı yoktur. Bir sorun geliştiğinde anında hastaya müdahale ederler.
4. Destek ekibi: Laboratuar ekibini, diğer branşlardan konsültasyon hizmetini ve görüntüleme birimlerini içeren bir destek ekibi de ideal yoğun bakım servisinin olmazsa olmazıdır.”

KİTAPTA YANITLARI YER ALAN DİĞER SORULAR

. Yoğun bakım ünitelerinin standartları nelerdir?

. Kaç çeşit yoğun bakımı vardır?

. Peki, cerrahi yoğun bakım, dahili yoğun bakım, kardiyoloji yoğun bakım gibi farklı servislerin, hastaların tedavisinde ve yaşama döndürülmesinde nasıl bir önemi vardır?

. Reanimasyon ne demektir?

. Reanimasyon ile resüsitasyonun farkı nedir?

. Yoğun bakımlarda hangi hastalara, ne tür tedaviler uygulanır?

. Yoğun bakım servislerine ziyaretçi yasağının sebebi nedir? Hastaların yakınları yoğun bakıma neden alınmaz?

. Yoğun bakım ünitelerinde hastaların enfeksiyon kapmasını önlemek için ne gibi tedbirler alınır?

. Hastanın uzun süre yoğun bakımda kalması başka sağlık problemlerinin gelişmesine yol açar mı?

. Yoğun bakım uzmanı kime denir?

. Yoğun bakım uzmanlarının görevleri nelerdir?

. Türkiye’de yoğun bakım uzmanlarının sayısı yeterli midir?

. Türkiye’de yoğun bakım yataklarının sayısı yeterli midir?

. Yo­ğun bakım yataklarının illere ve bölgelere göre dağılımı nasıldır?

. Yoğun bakım hizmetleri konusunda ülkemizde yaşanan sıkın­tıları ve çözüm önerilerinizi paylaşır mısınız?

ANESTEZİ KİTABINDA YER ALAN DİĞER KONULAR

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında ameliyata hazırlık döneminde yapılması gerekenlerden genel, bölgesel ve lokal anesteziye kadar pek çok konu yer alıyor. Çocuklarda, yaşlılarda, kalp ve KOAH hastalarında anestezi uygulamalarıyla ilgili bilgilendirici söyleşiler bulunuyor.

Gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın imza attığı kitap, Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği’nin katkılarıyla hazırlandı. 15 hekimle söyleşi yapılan kitapta, anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisiyle ilgili merak edilen yüzlerce sorunun yanıtı yer alıyor:

. Anestezi Nedir, Ne İşe Yarar?

. Güvenli Anestezi Nedir?

. Anestezi Uzmanları Neler Yapar?

. Genel Anestezi

. Bölgesel Anestezi

. Sedasyon

. Lokal Anestezi

. Özellikli Durumlarda Anestezi

. Çocuklarda Anestezi

. Yaşlılarda Anestezi

. Kalp Hastalarında Anestezi

. Diş Tedavilerinde Anestezi

. Hamilelikte Anestezi

. Ağrısız Doğum

. Anestezi Uzmanınız ve Siz

. Hastaların Sorumlulukları

. Ameliyat Dönemi (Perioperatif) Bakım ve Tedavi

. Anestezi Uzmanınız Hep Yanınızda!

. Palyatif Bakım

. Anestezi ile İlgili Yanlış Bilinenler

. 23 Soruda Anestezi

. Vücudun Alarm Sinyali: Ağrı

. Ağrıları Dindiren Bölüm: Algoloji

. Girişimsel Ağrı Tedavisi

. Kanser Ağrılarının Tedavisinde Girişimsel Yöntemler

. Ağrı Tedavisinde Doğrular-Yanlışlar

. Kemoterapiler Bu Yöntemle Daha Güvenli

. Kalp-Akciğer Canlandırması

. “Hayata El Ver”

KİTAPTA RÖPORTAJI YER ALAN UZMANLAR

Kitapta anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konularında söyleşileri yer alan hekimlerin isimleri soyadı sırasına göre şöyle sıralanıyor:

Prof. Dr. Zekeriyya Alanoğlu, Prof. Dr. Neslihan Alkış, Prof. Dr. Mustafa Bayar, Prof. Dr. Hülya Bilgin, Prof. Dr. Güner Kaya, Prof. Dr. Yüksel Keçik, Prof. Dr. Hasan Koçoğlu, Prof. Dr. Ercan Kurt, Prof. Dr. Ömer Kurtipek, Dr. Fikret Kutlu, Prof. Dr. Feyhan Ökten, Prof. Dr. Gül Köknel Talu, Prof. Dr. Emine Nur Tozan, Doç. Dr. Tuğhan Utku ve Prof. Dr. Dilek Yörükoğlu.

www.sagligimicinhersey.com portalıyla aynı adı taşıyan sağlık kitapları serisinin beşinci kitabı olan “Sorular ve Yanıtlarla Anestezi”ye D&R mağazaları başta olmak üzere kitapevlerinden ulaşabilirsiniz. Kitabı ayrıca D&R web sitesi ve İdefix başta olmak üzere online kitapevlerinden de temin etmek mümkün.

Sağlığım İçin Her Şey Sağlık Kitapları Serisi’nin “Sorular ve Yanıtlarla Hepatitler”, “Sorular ve Yanıtlarla Göz Hastalıkları”, “Sorular ve Yanıtlarla Diyabet” ve ‘‘Sorularla ve Yanıtlarla Romatoid Artrit’’ konulu kitapları da bulunuyor.