Abdi İbrahim’in Akılcı İlaç Kullanımı Araştırması’nın 2.’si Sonuçlandı.

Abdi İbrahim, halk sağlığı ve ülke ekonomisi açısından önem taşıyan bilinçsiz ilaç kullanımı konusunda toplumsal farkındalık düzeyini artırmak amacıyla başlattığı ‘Akılcı İlaç Kullanımı’ Kampanyasının ikinci araştırma sonuçlarını açıkladı. İlk araştırma sonuçlarını 2013 yılı sonunda kamuoyu ile paylaşan Abdi İbrahim, 2017 başında sonuçlanan, bağımsız araştırma şirketi FutureBright ile yaptığı ikinci araştırmasını da tüm Türkiye çapında 8.000 örneklem sayısı ve aynı metodoloji ile gerçekleştirdi.

Araştırmada evde ilaç saklama, son kullanma tarihinin kontrol edilmesi, danışmadan ilaç kullanımı, bir önceki tedaviden kalan ilaçların kullanımı, başkasına ilaç önerme, belirtilen zamanda kullanım, belirtilen dozda kullanım ve artan ilaçlara yönelik davranışlar olmak üzere 8 başlıkta çarpıcı sonuçlara dikkat çekiliyor. Araştırma sonuçları kapsamında İlaç Bilincini Geliştirme ve Akılcı İlaç Derneği ile bir araya gelen Abdi İbrahim, halka yönelik çeşitli aktivitelerle Ankara’da bir yıl boyunca sürecek olan ilk pilot projeyi hayata geçirecek. Dernek tarafından gerçekleştirilecek projelerin sembolü ise ilacın düşünülerek bilinçli bir şekilde alınması gerektiğini anımsatan düşünce balonu içerisindeki bir “beyin” olarak tasarlandı.

Abdi İbrahim, 100 kuruluş yıl dönümü olan 2012 yılında başlattığı ve o zamandan bu yana devam eden Akılcı İlaç Kullanımı Kampanyası’nın ikinci araştırma sonuçlarını açıkladı.

Akılcı İlaç Kullanımı projesinin 5. yılında tüm çalışanları projeye dahil ederek, Türk ilaç sektörünün bu konudaki en geniş kapsamlı araştırmasının altına bir kez daha imza atan Abdi İbrahim, ülkenin akılcı ilaç kullanımı bilinç haritasını ikinci kez gözler önüne serdi.

Abdi İbrahim’in İlaç Bilincini Geliştirme ve Akılcı İlaç Derneği ile birlikte yürüttüğü, “İlacınızı Bilinçli Kullanın, Sağlığınızdan Olmayın” sloganı ile başlayan kampanya ile bu konuda çeşitli aktiviteler ve sosyal medya aracılığıyla farkındalık yaratılması ve doğru ilaç kullanımı konusunda toplumun bilinçlendirilmesi hedefleniyor.

ABDİ İBRAHİM BİLİNÇLİ İLAÇ KULLANIMI İÇİN BİR BÜYÜK ADIM DAHA ATARAK FARKINDALIK ÇALIŞMALARINA YENİLERİNİ EKLİYOR

Bilinçsiz ilaç kullanımının, toplum sağlığını tehdit ettiğini ve Türkiye ekonomisi açısından önemli bir kayıp yarattığını belirten Abdi İbrahim CEO’su Dr. Süha Taşpolatoğlu, “100 yılı aşkın köklü geçmişimizden aldığımız güç ve Türk ilaç sektörünün lideri olmanın verdiği sorumluluk ile Akılcı İlaç Kampanyasını, Sağlık Bakanlığımızın başlattığı çalışmalara destek vermek üzere 2012 yılında hayata geçirdik. Kampanyamız kapsamında televizyon reklamlarımız, ilanlarımız, eczane broşürlerimiz ve sosyal medya içeriklerimizle farkındalığı artırıcı çalışmalar ortaya koyduk. Hayatı ve geleceği iyileştirme yolunda önemli adımlar atan Abdi İbrahim olarak toplumun sağlık konusunda bilinçlendirilmesi ve sağlıklı bir neslin yetişmesini sağlamak öncelikli görevimiz. Akılcı İlaç Kampanyası da bu sosyal sorumluluk anlayışımızın bir uzantısıdır” dedi.

Son yıllarda Türk halkının sağlık hizmetlerinden yararlanma imkanı ve bu hizmetlerden duyduğu memnuniyetin önemli ölçüde yükseldiğine dikkat çeken Taşpolatoğlu, Abdi İbrahim’in bilinçli ilaç kullanımı konusunda kamuoyunda farkındalık yaratmayı ve toplumu bilinçlendirmeyi asli sorumluluğu olarak gördüğünü belirtti; hekim, eczacı ve hastanın yanı sıra sektöre de bu konuda büyük görev düştüğünü söyledi.

“Ülkemizde bilinçli ilaç kullanımı konusunda henüz istediğimiz seviyede değiliz. Akılcı İlaç Kullanımına yönelik araştırmamız, ilaçların bilinçsiz kullanıldığını, doktor tarafından reçetelenmeden ve eczacı tarafından önerilmeden kendimize iyi geldiği için eşimize dostumuza rahatlıkla önerdiğimizi ortaya koymuştu. Hiçbir bilimsel dayanağı olmayan duyumlar ve öneriler doğrultusunda ilaç kullanılması ciddi bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkmıştı. Ayrıca, ilaç kullanımının yarıda kesilmesi ve ilaç tedavisinin doktor yönlendirmesi olmadan bırakılması da tedaviyi aksatıcı davranışlar arasındaydı. Aynı zamanda ilaçları yanlış koşullarda sakladığımızı da görmüştük. İkinci araştırmamızın sonuçlarına baktığımızda bu alanlarda maalesef yeterli gelişimi gösteremediğimizi ve daha fazla üzerine eğilmemiz gereken önemli konular olduğunu görüyoruz” dedi.

Toplumsal alışkanlıkları ve davranış kalıplarını değiştirmenin çok fazla zaman ve çaba gerektirdiğini söyleyen Taşpolatoğlu, bu noktada Abdi İbrahim olarak, Akılcı İlaç Derneği ile el ele verdiklerini ve kamuoyuna yönelik Ankara’da bir yıl boyunca ilk pilot projeyi devam ettireceklerini açıkladı. “Gerek toplum sağlığı, gerekse ülke ekonomisi açısından büyük önem taşıyan bu konuyu sahiplenmeyi, sektör liderliğinin verdiği sorumluluğun onur verici bir görevi olarak kabul ediyoruz. Akılcı ilaç kullanımı konusunda çalışmalarıyla ülkemizin en önde gelen kuruluşu İlaç Bilincini Geliştirme ve Akılcı İlaç Derneği ile birlikte bu projeye imza atacak olmaktan gurur ve mutluluk duyuyoruz. Derneğin yaptığı çalışmaları biliyoruz, bu konuda ne kadar çaba harcandığının farkındayız ve bizzat tanığıyız. Dernek tarafında gerçekten büyük bir özveri ile kamu ve diğer paydaşlar bazında çalışmalar yürütülüyor. Sempozyumlar ve çalıştaylar düzenleniyor, hekim ve eczacılarla temas kuruluyor. Birlikte başlayacağımız projede ise bu kez daha çok halka yönelik etkinlikler gerçekleştirerek akılcı ilaç kullanımı konusunda farkındalık yaratmayı amaçlıyoruz” şeklinde konuştu.

16 KASIM AKILCI İLAÇ FARKINDALIK GÜNÜ OLACAK

İlaç Bilincini Geliştirme ve Akılcı İlaç Derneği Başkanı Prof. Dr. İsmail Balık ise toplantıda yaptığı konuşmada, Akılcı İlaç Derneği’nin Türkiye’de ilaçların bireysel ve toplumsal düzeyde akılcı, sorumlu, uyumlu ve güvenli kullanım bilincini kazandırmayı hedeflediğini, bu konuda kamu ve özel sektörle işbirliği halinde önemli çalışmalar gerçekleştirdiklerini söyledi. Abdi İbrahim’e doğru ilaç kullanımında toplumsal bilinçlendirmeye yaptığı katkılar ve işbirliği için teşekkür eden Balık, “16 Kasım’ı Akılcı İlaç Farkındalık Günü olarak ilan etmek üzere çalışmalarımızı tamamladık. Önümüzdeki yıl itibariyle 16 Kasımlarda özel etkinlikler düzenleyerek toplumun tüm kesimlerini bu çabamızı desteklemeye davet edeceğiz” dedi.

Tüm dünyada yanlış, gereksiz ve etkisiz ilaç kullanımının çeşitli boyutlarda sorunlara neden olduğunu belirten Balık: “Bu etkiler arasında hastalık ve ölüm oranlarında artış olması,  ilaçların yan etki riskinin artması, kaynakların yanlış tüketilmesiyle temel ilaçlara bile ulaşılabilirliğin azalması, acil ve temel ilaçlara karşı gelişebilecek dirence dayalı olarak, tedavinin ekonomik ve sosyal maliyetinin artması sayılabilir. Bu nedenlerden dolayı dünyada çeşitli çözüm yolları üretilmeye, geliştirilmeye çalışılmaktadır” diye konuştu.

1985 yılında Nairobi’de yapılan Dünya Sağlık Örgütü toplantısıyla başlayan Akılcı İlaç Kullanımının, kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilaca, uygun süre ve dozda, en düşük maliyette ve kolayca ulaşabilmeleri olarak tanımlandığını ifade eden Balık “Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, dünya genelinde tüm ilaçların yaklaşık yüzde 50′si uygun olmayan şekilde reçetelenmekte, satılmakta veya uygulanmaktadır. Tüm hastaların yarısından fazlası da ilaçlarını doğru şekilde kullanamamaktadır” dedi.

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yanlış ve gereksiz ilaç kullanımının halk sağlığını etkileyen ciddi bir sorun olarak ortaya çıktığını belirten Prof. Dr. İsmail Balık, akılcı olmayan ilaç kullanımının hastaların tedaviye uyumunun azalmasına, ilaç etkileşimlerine, bazı ilaçlara karşı direnç gelişmesine, hastalıkların tekrarlamasına ya da uzamasına, advers olay görülme sıklığının artmasına, tedavi maliyetlerinin artmasına neden olduğunun altını çizdi.

Akılcı İlaç Kullanımının sağlanması konusunda farkındalığın oluşturulması ve toplum bilincinin artırılmasında hekim, eczacı,  hemşire, diğer sağlık personeli, hasta / hasta yakını, sektör, düzenleyici otorite, meslek örgütleri ve diğer (medya, akademi vb.) grupların sorumluluk sahibi taraflar olduğunu söyleyen Prof. Dr. İsmail Balık, Akılcı İlaç Kullanımı projesinin toplum sağlığının iyileştirilmesi ve Türk ekonomisine olacak katkısı bakımından büyük önem taşıdığını vurguladı.

Abdi İbrahim’in katkıları ile hazırlanan Akılcı İlaç Kullanımının sembolünü basına tanıtan Prof. Dr. İsmail Balık, sembol ve derneğin proje kapsamındaki çalışmaları hakkında şu bilgileri verdi: “Sağlığımız için doğru ilacı seçerken aklımızı kullanmalı, etrafımızdakilerin önerilerini değil, doktorumuzun veya eczacımızın bize uygun gördüğü tedaviyi dikkate almamız gerektiği ana fikriyle ikonumuzu yarattık. Sembolde kullandığımız beyaz yuvarlak zemin bir hapı temsil ederken, üzerinde hapın çizgisini oluşturan kısımda yer alan beyin aklımızı kullanmayı ifade ediyor. İlacı düşünmeden değil, düşünerek, bilinçli bir şekilde kullanmayı anımsatması için beyin çiziminin yanında düşünce balonunu çağrıştıran iki ufak yuvarlak yer alıyor.”

Aralık ayından itibaren Ankara’da pilot proje uygulamasına başlayacaklarını anlatan Prof. Dr. İsmail Balık, “Kampanyanın 2018 yılı boyunca da devam edecek bilinçlendirme çalışmaları kapsamında Ankara’yı pilot il olarak belirledik. Şehir meydanlarında, açık hava reklam alanlarında, toplu taşıma araçlarında, AVM’lerde, üniversitelerde, halk sağlığı merkezlerinde ve okullarda etkinlikler yapılmasını planlandık. Ayrıca sosyal medya üzerinden daha geniş kitlelere ulaşmak üzere paylaşımlarımız olacak. Akılda kalıcılığı artırmak üzere reklam çalışmalarına da ağırlık vermeyi planlıyoruz” dedi.

AKILCI İLAÇ KULLANIMI ARAŞTIRMASI

FutureBright tarafından yapılan araştırma yüz yüze anket tekniği ile 18 yaşın üzerinde 8 bin kişi ile gerçekleştirildi. Ankete katılanların yüzde 45’i kadın, yüzde 55’i erkeklerden oluştu. Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırmasına göre seçilen 12 bölge olmak üzere tüm Türkiye’de gerçekleştirildi.

Abdi İbrahim’in çalışanları, Türkiye’nin tüm bölgelerini kapsayan araştırmayla yaklaşık bir ay süresince 8 bin kişiye ulaştı. Ankette katılımcıların demografik özelikleri yanında ilaç kullanımı ve saklama alışkanlıkları gibi alt başlıklar da irdelendi. Yapılan anket ile elde edilen veriler, FutureBright tarafından rapor haline getirildi.

ARAŞTIRMA SONUÇLARI

İlaç Önerme Alışkanlığı

Araştırmaya katılan her iki kişiden biri başkasına ilaç öneriyor. Önerilen ilaçların başında yüzde 72 ile ağrı kesiciler gelirken bunu yüzde 43 ile soğuk algınlığı / grip ilaçları, yüzde 29 ile vitaminler izliyor.

Belirtilen Dozda ve Zamanda Kullanım

Popülasyonun yüzde 68’i ilaçlarını çoğu zaman belirtilen zamanda kullanmadıklarını söylerken, yüzde 69’u belirtilen doza uyuyor. Doktorun verdiği ilaç dozu önemsenmekle birlikte, ilaç doktorun belirttiği zaman dilimi dışında alınıyor ve hasta iyileştiğini düşündüğünde ilaç almayı kesiyor.

Danışmadan İlaç Kullanımı

 “Doktora danışmadan ilaç kullandınız mı?” sorusu yöneltildiğinde ankete katılanların yüzde yüzde 60’ı evet yanıtı verdi. Bu sonuç danışmadan ilaç kullanımında daha önceki tedaviden kalma ilaçların büyük ölçüde kullanıldığını ortaya koyuyor.

Bir Önceki Tedaviden Kalan İlaç

Popülasyonun yüzde 80’i önceki tedavisinden kalan ilaçları kullandığını belirtiyor. Ağrı kesici, soğuk algınlığı ve vitamin ilaçları -ilk kez bu ilaca ihtiyaç duyulduğunda dahi- doktora danışmadan kullanılan ilaçlar olarak dikkat çekiyor.

İlaçların Son Kullanma Tarihleri

“Ecza dolaplarındaki ilaçların son kullanma tarihlerine” ilişkin soruya katılımcıların yüzde 60’ı “kullanmadan önce hemen bakarım” yanıtını verdi. “Son kullanma tarihlerini kontrol etmiyorum / bilmiyorum” diyenlerin oranı bir önceki ankete göre yüzde 14’ten yüzde 8’e gerileyerek iyileşme gösterdi. Genel olarak ankete katılanların yüzde 60’ının ilacı kullanmadan önce son kullanma tarihini kontrol ettiği sonucu ortaya çıktı.

En Popüler İlaç Saklama Yeri Hala Buzdolabı

İlaç saklama koşullarına ilişkin bölümde ankete katılanlar, “evinizde ilaçları nerelerde saklıyorsunuz” sorusuna karşılık, en yüksek oran olan yüzde 46 ile buzdolabında yanıtını verdi. Bunu yüzde 39 ile çekmece, yüzde 34 ile ecza dolabı, yüzde 13 ile mutfak masası / rafı izledi. Sıralamada son sıraları küçük yüzdelerle komodin, sehpa, elbise ve banyo dolabı aldı. İlk araştırma raporuna göre ilaç çekmecesi ve ecza dolabında saklamada artış gözlenmesine karşın buzdolabı hala ilacın en çok saklandığı yer.

Artan İlaçlar

Ankete katılanlara, “Tedaviniz sonrasında arta kalan ilaçları ne yapıyorsunuz” sorusu da yöneltildi. Bu soruya, katılımcıların yüzde 48’i “Ecza dolabında / ilaç çekmecesinde saklıyorum” yanıtını verdi. Yüzde 34 ile “Bozulmasın diye buzdolabında saklıyorum” yanıtını verenleri, yüzde 19 ile “Çöpe atıyorum” diyenler izledi. “Aile sağlık merkezine / Sağlık kurumuna veriyorum” diyenler yüzde 13 ile pastada yer alırken, bunu “Aldığım ilaçların hepsini kullanıyorum / Artan olmuyor”, “Mutfak / elbise dolabında saklıyorum, “ilaç toplayan organizasyonlara veriyorum”, “Bir tanıdığıma / yakınıma veriyorum” yanıtları izledi. Genel olarak tekrar lazım olur düşüncesi hakim olduğundan saklama davranışı ilk sırada geliyor.

Diğer Sonuçlar

Araştırmada, her iki kişiden biri muayene olurken doktora kullandığı ilaçlar hakkında kendiliğinden bilgi verdiğini söyledi. Yüzde 38’lik oran “doktor sorarsa hepsini söylüyorum” derken, “Kullandığım ilaçları genellikle söylemiyorum / unutuyorum” diyenlerin sayısı yüzde 5’te kaldı.

Doktorların, reçetedeki ilaçların kullanma talimatına ilişkin bilgi vermesi konusunda katılımcıların yüzde 66’sı “Hepsini anlamasam da anlamam gerektiği kadarını anlıyorum” yanıtın verirken, “Çok az kısmını anlıyorum, çoğu anlaşılmıyor” diyenler yüzde 18, “Kullanma talimatlarını hiç anlamıyorum diyenler yüzde 5, “İlaçların kullanma talimatlarını hiçbir zaman okumam” diyenler yüzde 11 oranında kaldı.