Adım Adım Tüp Bebek Tedavisi

Anne ve baba olmak her kadın ve erkeğin hayali. Oysa istatistikler her 100 çiftten 15’inin çocuğu olmadığını gösteriyor. Bu çiftlerin önemli bir bölümünün umudu ise tüp bebek yöntemi. Tüp bebek tedavisinin başarısını etkileyen birçok faktör var. Kadının yumurtalık rezervi, yaşı, inferfilite nedeni başarıya etki eden en önemli etmenler…

Bir çift bir yıl boyunca korunmadan, düzenli cinsel ilişkiye girdiği halde çocuk sahibi olamıyorsa inferfiliteden (kısırlık) söz ediliyor. Çocuğu olmayan çiftler ise doktorlara, tüp bebek merkezlerine başvurarak sorunlarına çözüm arıyorlar. İnferfilite tedavisi uzun ve zahmetli bir süreç. Bu tedavide başarılı olmanın birincil koşulu sabırlı olmak. İnferfilite, yüzde 35 kadından, yüzde 35 erkekten kaynaklanıyor. Hem erkeğe hem kadına ait nedenler yüzde 15 iken, yüzde 15’lik bir bölüm ise nedeni açıklanamayan etmenler kapsamına giriyor. İnferfilite tedavisi nedene yönelik olarak programlanıyor ve belirli aşamalardan oluşuyor.

Acıbadem Hastanesi Bakırköy Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Bölüm Sorumlusu Prof. Dr. Cihat Ünlü şöyle diyor: "Her infertil çifte en ileri yöntem olan tüp bebek tedavisini uygularsanız bu çiftler için sonradan geri dönüş imkanı olmaz. İnferfilite tedavisinin belirli aşamaları var. Yumurtlama sorunu olan bir kadına önce yumurtlamayı teşvik edici ilaçlar verilerek doğal yoldan hamile kalması beklenir. Bu gerçekleşmezse tüp bebek tedavisine geçilir. Tüplerin tıkalı olması durumunda ilk tedavi aşaması olarak laparoskopik (kapalı) cerrahi ile bu yapışıklıklar açılarak normal tüp-yumurtalık ilişkisinin sağlanmasına çalışılabilir. Eğer bu sağlanamaz ise veya sağlanmasına rağmen cerrahiden sonra belli bir süre içerisinde kendiliğinden gebelik olmaz ise tüp bebek tedavisine geçilmelidir. Ancak bazı durumlarda tedavide direkt olarak tüp bebek yöntemine başvurmak gerekir. Bunun da bazı kriterleri vardır."

Peki bu kriterler nelerdir? Yanıtı Acıbadem Tüp Bebek Merkezi Sorumlusu Doç. Dr. Cem Demirel veriyor:
Kadının fallop tüplerinin tıkalı, ciddi derecede hasar görmüş ya da cerrahi olarak alınmış olması durumunda tüp bebek tedavisi uygulanıyor.
Erkekteki sperm sayısı, sperm hareketi ve sperm şeklinde bozukluk ve yetersizlik var ise tüp bebek tedavisine gidiliyor. Erkek faktörüne bağlı infertilitesi olan çiftlerin tüp bebek tedavisine erken sevk edilmeleri başarı şansını artırıyor. Erkekte sperm tahlilinde hiç sperm hücresi bulunmaz ise tüp bebek tedavisi gerekiyor.
Tüp bebek, doğal yoldan çocuk sahibi olmak için girişimde bulunmuş, muayene ve incelemelerinde herhangi bir sorun saptanamamış çiftlerin, açıklanamayan infertilite durumunda da uygun bir seçenek.
Doğurganlık ilerleyen yaş ile birlikte azalma gösterdiği için ileri kadın yaşı söz konusu olduğunda tüp bebek tedavisi düşünülüyor. Bu azalma özellikle 35 yaştan sonra hız kazanıyor.
Preimplantasyon genetik tanı uygulaması gereken durumlarda tüp bebek tedavisi yapılıyor.
Erkek inferfilite oranı artıyor

Sağlıklı çiftlerin her ay hamile kalabilme şansı yüzde 20 oranında. Çiftlerin yarısından çoğu 6 ay içinde hamile kalıyor. Herhangi bir doğum kontrol yöntemi uygulamadan 12 ay süresince düzenli cinsel ilişkide bulunmanıza rağmen hamile kalınmayan durumlarda kısırlık şüphesiyle doktora başvurulmalı. Çok ilginç bir veri var ki son 15 yıldır yapılan araştırmalar erkeklerin spermlerinde bozulma olduğunu gösteriyor. Prof. Dr. Ünlü, konuyla ilgili ilginç bir saptama yapıyor: "50’li yıllardaki tıp kitaplarında erkeğin sperm sayısı 200 milyon olarak ifade edilirdi. 70’lerin sonunda 50 milyon yazardı. Bugün ise 20 milyon olarak belirtiliyor. Belki 20 yıl sonra 5 milyon sperm sayısı iyi bir rakam kabul edilecek. Bu düşüşün en önemli sebebini çevresel faktörler, yaşam stresi, hormonlu yiyecekler olarak görüyorum."

Tüp bebek tedavisinde başarıyı etkileyen faktörler

Tüp bebek tedavisinde başarıyı etkileyen birçok etmen var. Prof. Dr. Ünlü faktörleri şöyle sıralıyor: "Erkek faktörü de dahil olmak üzere tüp bebek uygulamasını gerektiren tüm durumlarda başarıyı etkileyen en önemli faktörlerin başında kadının yaşı geliyor. 35 yaş altı kadınlarda başarı oranı yüzde 44.2 iken 42 yaş ve üstü kadınlarda yüzde 13’lere kadar düşüyor. Kadının yaşı kadar önemli bir diğer nokta ise kadının yumurtalık rezervi. Yumurtalık rezervini adetin 3. günü yapılan basit bir kan testi ile ölçmek mümkün. Bu sebeple hamile kalmaya karar veren kadınların bu testi yaptırmasında fayda var."

Daha önce gerçekleştirilen başarısız tüp bebek uygulamalarının sayısı da başarı oranını etkiliyor. Deneyimli merkezlerde yapılan ilk dört uygulamadaki başarı şansı her bir uygulama için aynı iken dördüncü uygulamadan sonra başarılı sonuç alma ihtimali düşüş gösteriyor. Doç. Dr. Cem Demirel, "Üç uygulama sonrası bir çiftin gebeliğe ulaşma şansının yüzde 75-80’lere dek çıkması mümkün. Sağlıklı bir çiftin her ay gebe kalma şansının yüzde 20’ler civarında olduğunu göz önüne alındığında, rakamların sevindirici olduğu görülüyor. Çiftlerin burada dikkat etmesi gereken bir diğer önemli nokta ise aynı merkezde tedavi görmeyi sürdürmeleri. İlk denemede başarısız olunduğunda başka bir merkeze gitmek sürece sıfırdan başlamak demektir" diyor.

Tedavi süresi

Tüp bebek tedavisi uzun ve zahmetli bir süreç. Son yıllarda geliştirilen hasta dostu yeni tedavi yöntemleriyle tedavi süresi kısalmasına, daha az ağrılı olmasına karşın tedavide sabırlı olmak gerekiyor. Yeni ilaçlarla bir kaç enjeksiyonla tedavi yapılıyor. Doç. Dr. Demirel, "Eskiden bir tedavi döneminde hastalar 40’ın üzerinde kalçadan enjeksiyon yaptırmaya ihtiyaç duyarken bugün bu sayının 15 civarına düştüğü görülüyor. Hastalar artık enjeksiyonlarını basit bir eğitim sonrasında kendi kendilerine aşı yapar gibi cilt altına yapabiliyorlar. Tedavileri 15-20 günde tamamlanıyor" diyor.

Genetik tanı ve embriyo dondurma

Tüp bebek uygulamasından önce kadının iyi değerlendirilmesi ve iyi yönetilen bir yumurtlama tedavisi uygulanması ve en titiz bir şekilde embriyoların transfer edilmesi gerekiyor. Ancak bununla birlikte uygulamanın başarısını arttıran en önemli faktörlerden biri de preimplantasyon genetik tanı. Genetik tanı, ileri anne yaşı, tekrarlayan başarısız tüp bebek uygulamaları, ciddi erkek faktörü infertilitesi gibi zor olgularda başarı şansını arttırmak için başvurulan bir yöntem. Tüp bebekte başarıyı arttıran uygulamalardan birini de embriyo ve üreme hücrelerinin dondurulması yöntemi oluşturuyor. Doç. Dr. Demirel, "Başarılı bir embriyo dondurma programı, tüp bebek tedavisinin gebelik şansını artıran önemli bir uygulamadır" diyerek şöyle konuşuyor: "Tüp bebek tedavisinde transfer sonrası artan iyi kalitedeki embriyolar dondurulup saklanabilir. Bu embriyolar ileride çözünüp, gebelik sağlamak için kullanılabilir. Dondurulmuş embriyolar kullanıldığında, kadının yumurta gelişimi için ilaç tedavisi almasına ve yumurta toplama işlemine girmesine gerek kalmaz. Embriyolar kanunen 5 yıl kadar saklanabilir."

Kimlere Tüp Bebek Tedavisi Yapılıyor?

İnferfilite tedavisinin belirli aşamaları var. Tüp bebek tedavisine başlamadan önce diğer tedavi yöntemlerine başvuruluyor. Örneğin yumurtlama sorunu olan bir kadına yumurtlamayı teşvik edici ilaçlar veriliyor ya da tüplerin tıkalı olması durumunda laparoskopik cerrahi ile yapışıklıklar açılmaya çalışılıyor. Ancak bazı durumlarda tedaviye direkt olarak tüp bebek yöntemiyle başlanıyor. Bunun kriterleri şöyle özetleniyor:

Kadının fallop tüplerinin tıkalı, ciddi derecede hasar görmüş ya da cerrahi olarak alınmış olması durumunda.
Erkekteki sperm sayısı, sperm hareketi ve sperm şeklinde bozukluk ve yetersizlik olması ve erkekte sperm tahlilinde hiç sperm hücresi bulunmaması durumunda.
Doğal yoldan çocuk sahibi olmak için girişimde bulunmuş, muayene ve incelemelerinde herhangi bir sorun saptanamamış çiftlerin, açıklanamayan infertilite durumlarında.
Doğurganlık ilerleyen yaş ile birlikte azalma gösterdiği için ileri kadın yaşı söz konusu olduğunda.
Preimplantasyon genetik tanı uygulaması gereken durumlarda.

Kaynak: Acıbadem Hastanesi web sitesi
(www.acibadem.com.tr)