Ağrı Tedavisinde Doğrular-Yanlışlar

Ağrı kesiciler Türkiye’de en fazla tüketilen ilaçlar arasında başı çekiyor. Çoğu insan, başında, midesinde ya da dişinde bir ağrı hissettiği zaman hemen ağrı kesicilerden medet umuyor. Bel fıtığı tanısı alan hastaların kimi belini çektiri­yor, kimi ise otlarla doktorculuk oynayan şifa tacirlerinden medet umuyor. Romatizma ağrılarından kurtulmak isteyen kimi hastalar da kaplıcaya koşuyor. Tedavisi olmadığına inandığı için kanser ağrılarını adeta kader gibi yaşayan kişiler de var. Ağrıyan dişi için hemen bir dişhekimine gitmek yerine, tütün, kolonya gibi maddeler sürenler de… Acaba toplumda ağrı ve ağrı tedavisi konusundaki bu kanıların, davranışların hangileri doğru, hangileri yanlış? Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği Rejyonel Anestezi Bilimsel Kurulu Üyesi ve aynı zamanda İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji Ana Bilim Dalı Algoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emine Nur Tozan, ağrı ve ağrı tedavisiyle ilgili doğruları ve yanlışları anlatıyor.

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan, gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konusunda uzman 15 hekimle yaptığı söyleşilerden oluşan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında yer alan röportajın işte bazı bölümleri:

. Ağrı kesiciler ağrı tedavisinde tek etkili ilaçtır.

YANLIŞ “Ağrı tedavisi sadece ağrı kesicilerle yapılmaz. Piyasa is­minde ya da prospektüs bilgisinde ‘ağrı kesici ya da analjezik’ özelliği bulunmayan bazı ilaçlardan ağrı tedavisinde faydalanılır. Bu ilaçlara ‘adjuvan (yardımcı) ilaçlar’ denilmektedir. Sara hastalığında kullanılan ilaçlar (antiepiletikler), kortizon ve türevleri, magnezyum ya da diğer başka vitaminler, antidepresanlar, bazı kalp ilaçları gibi… Bu tür ilaç­ların ağrı tedavisi için hastalara verilmesindeki başlıca amaç, ağrının nedeninin kökten tedavi edilmek istenmesidir.

Başka hastalıkların tedavisinde kullanılan söz konusu ilaçların ağrı mekanizması üzerindeki etkisini bilmeyen çoğu hasta ve hasta yakını biz hekimlere şu tür soruları yöneltirler:

‘Ben depresyonda mıyım ki bana depresyon ilacı veriyorsunuz?’

‘Bir yanlışlık mı oldu? Bana epilepsi ilacı verilmiş.’

‘Ben kalp hastası değilim ki neden bana bu ilacı başladınız?’

Oysa, algoloji uzmanları bu ilaçların hangi dozda, ne kadar süre ile ve ne ile beraber kullanılacağı konusunda bilgi ve bilim sahibidirler. Bu yüzden hastalar hekimlerine güvenmelidirler.”

ÜÇ AYDAN UZUN SÜREN BAŞ AĞRILARINA DİKKAT!

. Başınız ağrıyorsa, bir ağrı kesici alıp uyuyun; geçer.

YANLIŞ “Her baş ağrısı ağrı kesiciyle geçmez. Ağrı; beyin, göz, kulak, burun, boğaz, dişler, boyundaki yapılar, omurga, kaslar, sinir­ler, kafamızdaki saçlı deri ve besleyen sinirlerden veya boynumuzdaki kaslardan kaynaklanıyor olabilir. Alınan ağrı kesici bu organlara zarar verebilir ya da bazı hastalıkları maskeleyebilir. Bir kişi ‘Her gün ya da haftanın belli günlerinde mutlaka baş ağrısı çekiyorum’ diyorsa, artık bu sadece ağrı kesicilerle dindirilebilen baş ağrısı olmaktan çıkmış, bir başka hastalığın habercisi olmuş demektir. O nedenle ‘bir ağrı kesici alıp uyumanın’ baş ağrısını geçireceğine inanmak kesinlikle yanlıştır. Baş ağrısının süresinin, sıklığının ve şiddetinin farkında olabilen bir kişi, özellikle de üç ay ve daha uzun süredir ağrı çekiyorsa, mutlaka ya bir beyin ve sinir hastalıkları uzmanına ya da ağrıyla ilgilenen herhangi bir branş hekimine başvurmalıdır.”

“BİLİNÇSİZCE ALINAN AĞRI KESİCİLERİN ZARARLARI”

. Ağrı kesiciler, arkadaş, dost, komşu tavsiyesiyle alınabilen zararsız ve çok etkili ilaçlardır.

YANLIŞ “Herkesin hissettiği ağrının özelliği, şekli, şiddeti farklıdır. Ağrı kesicilerin etkileri de hastadan hastaya değişir. Arkadaş, komşu ya da akrabanın verdiği ağrı kesici bir hastaya çok iyi gelirken, bir başkasının ölümüne bile neden olabilir. Bu sebep ile ağrı kesici ve an­tibiyotik gibi ilaçlar kesinlikle doktor önerisi olmadan alınmamalıdır.”

. Ağrıyı hafifletmenin bir yolu da ağrıyan bölgeye sıcak kompres uygulanmasıdır.

DOĞRU “Sıcak kompres uygulanması ile ağrı azalabilir. Örneğin karnı ağrıyan hastalara ‘Ağrınızı azaltmak için kendinizin bulduğu bir yöntem var mı?’ diye sorulduğunda; ‘karınlarına sıcak su koyduklarını’ söylerler. Sıcak kompres tıbbi olarak doğru olmasa da, bunun arkasında ağrının fizyolojisini açıklayacak olan bir tarafı vardır. Sıcak, ağrıyan bölgeyi gevşetip rahatlatarak; spazmı çözer. Ancak ağrı tekrarlıyorsa mutlaka doktora başvurulması gerekir. Buna karşın travma sonucu kollarda ya da bacaklarda ortaya çıkan akut ağrılarda ise soğuk uygu­lama ağrıyı azaltır.”

BEL ÇEKTİRMEK KALICI SAKATLIK NEDENİ OLABİLİR!

. Bel fıtığından kaynaklanan ağrılar bel çektirme, kupa tedavisi gibi geleneksel yöntemlerle tedavi edilebilir. Hemen ameliyat olma­malı, mutlaka bu yöntemler denenmelidir.

YANLIŞ “Geleneksel yöntemlerin çok ciddi komplikasyonları vardır. Özellikle bel çektirmek sakatlıklara, sinir harabiyetine ve kalıcı felçlere sebep olabilir. Kupa tedavisi de yanıklara, oradaki sinirlerin harap olmasına yol açabilir. Tüm bu yöntemler, pozitif bilimle uğraşan hekimlerin maalesef olumsuz sonuçlarını düzeltmeye çalıştıkları ilkel metotlardır.”

. Bele somon balığı bağlanması ya da ağrıyan bölgeye masaj yapılması fıtığı tedavi eder.

YANLIŞ “Ancak şunu da belirtmek isterim ki, masaj aslında ağrıyı azaltan bir yöntemdir. Çünkü beyindeki ağrı merkezinde ‘kapı kontrol’ diye bir mekanizma vardır. Buna göre ince ağrı yollarının aktivasyonu, ağrıya yol açar. Buna karşın kalın ağrı yollarının aktivasyonu da ağrıyı ortadan kaldırır. Masaj, kalın ağrı yollarının aktivasyonunu arttıran bir yöntem olduğu için ağrıyı azaltır. Çünkü ağrı algılama kapısını kapatır. O nedenle de çoğu kişi masajın kendilerini rahatlattığını, ağrılarını geçirdiğini söyler. Ancak şu da bir gerçektir ki; masaj, ve bele somon balığı bağlanması gibi yöntemler altta yatan bir hastalığı, örneğin fıtığı tedavi edemez.”

KİTAPTA YANITLARI YER ALAN DİĞER SORULAR

• Bel fıtığı ameliyatı sonrasında felçli kalma riski yüksektir.
• Ağrı tedavisinde akupunktur etkilidir.
• Romatizmaya bağlı ağrılara kaplıca tedavisi iyi gelir.
• Halk arasında “çatkı” denilen başın çevresinin sıkıcı bağlan­ması baş ağrılarına iyi gelir.
• Kas ve kemik ağrılarında bazı bitkisel yağlarla, otlarla yapılan tedaviler faydalı olabilir.
• Ağrıyan dişin üzerine tütün, kolonya, alkol ya da tuz konul­ması, ağrıyı hafifletip, hastaların geceyi rahat geçirmelerini sağlar.
• Kanser ağrılarını dindirecek bir yöntem yoktur.
• Kanser ağrılarının tedavisinde etkili olduğu söylenen morfin bağımlılık yapar.

ANESTEZİ KİTABINDA YER ALAN DİĞER KONULAR

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında ameliyata hazırlık döneminde yapılması gerekenlerden genel, bölgesel ve lokal anesteziye kadar pek çok konu yer alıyor. Çocuklarda, yaşlılarda, kalp ve KOAH hastalarında anestezi uygulamalarıyla ilgili bilgilendirici söyleşiler bulunuyor.

Gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın imza attığı kitap, Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği’nin katkılarıyla hazırlandı. 15 hekimle söyleşi yapılan kitapta, anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisiyle ilgili merak edilen yüzlerce sorunun yanıtı yer alıyor:

. Anestezi Nedir, Ne İşe Yarar?

. Güvenli Anestezi Nedir?

. Anestezi Uzmanları Neler Yapar?

. Genel Anestezi

. Bölgesel Anestezi

. Sedasyon

. Lokal Anestezi

. Özellikli Durumlarda Anestezi

. Çocuklarda Anestezi

. Yaşlılarda Anestezi

. Kalp Hastalarında Anestezi

. Diş Tedavilerinde Anestezi

. Hamilelikte Anestezi

. Ağrısız Doğum

. Anestezi Uzmanınız ve Siz

. Hastaların Sorumlulukları

. Ameliyat Dönemi (Perioperatif) Bakım ve Tedavi

. Anestezi Uzmanınız Hep Yanınızda!

. Palyatif Bakım

. Anestezi ile İlgili Yanlış Bilinenler

. 23 Soruda Anestezi

. Vücudun Alarm Sinyali: Ağrı

. Ağrıları Dindiren Bölüm: Algoloji

. Girişimsel Ağrı Tedavisi

. Kanser Ağrılarının Tedavisinde Girişimsel Yöntemler

. Ağrı Tedavisinde Doğrular-Yanlışlar

. Kemoterapiler Bu Yöntemle Daha Güvenli

. Kalp-Akciğer Canlandırması

. “Hayata El Ver”

KİTAPTA RÖPORTAJI YER ALAN UZMANLAR

Kitapta anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konularında söyleşileri yer alan hekimlerin isimleri soyadı sırasına göre şöyle sıralanıyor:

Prof. Dr. Zekeriyya Alanoğlu, Prof. Dr. Neslihan Alkış, Prof. Dr. Mustafa Bayar, Prof. Dr. Hülya Bilgin, Prof. Dr. Güner Kaya, Prof. Dr. Yüksel Keçik, Prof. Dr. Hasan Koçoğlu, Prof. Dr. Ercan Kurt, Prof. Dr. Ömer Kurtipek, Dr. Fikret Kutlu, Prof. Dr. Feyhan Ökten, Prof. Dr. Gül Köknel Talu, Prof. Dr. Emine Nur Tozan, Doç. Dr. Tuğhan Utku ve Prof. Dr. Dilek Yörükoğlu.

www.sagligimicinhersey.com portalıyla aynı adı taşıyan sağlık kitapları serisinin beşinci kitabı olan “Sorular ve Yanıtlarla Anestezi”ye D&R mağazaları başta olmak üzere kitapevlerinden ulaşabilirsiniz. Kitabı ayrıca D&R web sitesi ve İdefix başta olmak üzere online kitapevlerinden de temin etmek mümkün.

Sağlığım İçin Her Şey Sağlık Kitapları Serisi’nin “Sorular ve Yanıtlarla Hepatitler”, “Sorular ve Yanıtlarla Göz Hastalıkları”, “Sorular ve Yanıtlarla Diyabet” ve ‘‘Sorularla ve Yanıtlarla Romatoid Artrit’’ konulu kitapları da bulunuyor.