Akut ve Kronik Ağrılar Neden Kaynaklanır?

Ağrı neden olur, neyi anlatır? Ağrıyla sancı arasında nasıl bir fark vardır? Akut ve kronik ağrıların özellikleri nelerdir? Herkes ağrıyı aynı şiddette mi algılar? Kişilerin ağrı eşiğini yükseltmek mümkün müdür? Nöropatik ağrılara bağlı ne tür yakınmalar ortaya çıkar? Yansıyan ağrı ne demektir? Vücutta yolunda gitmeyen birtakım şeyler olduğunu göste­ren alarm sinyali ağrıların nasıl bir önemi bulunmaktadır? Ağrısız bir yaşam mümkün müdür? Ağrının tipine, altta yatan nedene göre ne tür tedavi seçenekleri vardır? Ağrı kesiciler ağrı tedavisinde ne kadar etkilidir? Arkadaş, komşu tavsiyesiyle bilinçsizce kullanılan ağrı kesicilerin ne gibi zararları olabilir? Merak edilen bu soruları Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği Denetleme Kurulu Üyesi ve aynı zamanda Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İbni Sina Hastanesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Dilek Yörükoğlu yanıtlıyor.

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan, gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konusunda uzman 15 hekimle yaptığı söyleşilerden oluşan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında yer alan röportajın işte bazı bölümleri:

 . Ağrı nedir?
“Ağrı, ‘bir doku hasarı ya da hastalık nedeni ile ortaya çıkan, hoş olmayan duygusal bir deneyim’ olarak tarif edilir. Günümüzde ağrının çok farklı boyutlara sahip, değişik faktörlerden etkilenen geniş bir kavram ve baskın rolün de beyinde olduğu düşünülmektedir. Bazı ağrıların nedeni bellidir ama nedeni bulunamayan ağrılar da vardır.”

. Ağrı bir hastalık mı yoksa vücudun bir alarm sinyali midir?
“Ağrı, ister bir hastalık ister geçici bir doku hasarı nedeniyle ortaya çıkmış olsun her iki durumda da bir alarm sinyalidir. Ağrı, olmaması gereken durumların varlığını gösteren bir belirtidir.”

. Ağrı neden olur?
“Sinirlerde hasar olduğunda vücuttan bir takım maddeler salınır ve sinir iletimi ile bunlar beyne iletilir. İşte beyin bunu ağrı olarak algılar. Örneğin bir böbrek taşı ya da tümörün sinire bası yapması ağrının nedeni olabilir. Bu uyarılar sinirler yoluyla beyne iletilir ve ağrı olarak algılanır.”

KAÇ ÇEŞİT AĞRI VARDIR?

. Ağrı nasıl sınıflandırılır? Ağrının çeşitleri nelerdir?
“Ağrı, akut ve kronik olmak üzere iki çeşittir.

Akut ağrı:

Akut ağrıların nedeni genelde bellidir. Örneğin trafik kazası, ani çarpma-vurma gibi travmalar sonucu gelişebildiği gibi, ameliyata bağlı olarak da akut ağrı ortaya çıkabilir. Ameliyat sonunda hastaya yeterli ağrı kesici (analjezik) verilmemesi akut ağrıya neden olur. Çoğunlukla iyileşme ile geçen ağrı tipidir. Doku kendini iyileştirince ağrı da geçer. Ama akut ağrılar yeterli ve doğru tedavi edilmezse kronikleşebilir.

Kronik ağrı:

Bir aydan uzun süren ağrılar, ‘kronik ağrı’ sınıfına girer. Hastanın günlük hayatını olumsuz etkileyen ve ruh halini bozan bir ağrı tipidir. Her zaman nedeni belli değildir. Akut ağrı doğru ve zamanında tedavi edilmediği takdirde o bölgedeki sinirlerin aşırı duyarlaşması nedeniyle kronik ağrıya dönüşebilir. Ağrı ilk baştaki kadar şiddetli değildir ama sürekli ağrı hisseden hastaların ruhsal durumları bozulabilir.”

. Halk arasında kullanılan iki farklı kavram var; Biri ağrı, diğeri sancı… Ağrıyla sancı arasında nasıl bir fark bulunmaktadır?
“Sancı, iç organlardan kaynaklanan bir ağrı tipidir. Hastalar sancıyı ‘derin ağrı’ olarak tarif eder. Örneğin, bir kemik kırığında ‘sancıyor’ denmez ama mide ve bağırsaklardan kaynaklanan ya da doğum sıra­sında hissedilen ağrılar sancı olarak ifade edilir.”

AĞRI EŞİĞİNİ YÜKSELTMEK MÜMKÜN MÜDÜR?

. Ağrı eşiği nedir?
“Hastalar aynı derecedeki ağrıyı farklı şekillerde tanımlayabilirler. Örneğin, biri inleyebilir, öbürü bağırabilir. Geçmişteki ağrı deneyim­leri, geçirilen ameliyatlar, hastalıklar, çocukluktan itibaren yaşananlar ağrının beyin düzeyinde algılanmasını değiştirir. Ağrı eşiği hastanın kişiliği, entelektüel yapısı, ekonomik durumu gibi pek çok faktörden etkilenir. Ağrı duyusu herkes tarafından ağrı olarak algılanır ama derecesi, hastanın eşiğini belirler. Önemli olan kişinin ağrı eşiğini be­lirlemek değil, ağrının o kişiye verdiği rahatsızlığı ortadan kaldırarak hayat kalitesini düzeltmektir.”
. Ağrı eşiğini birtakım yöntemlerle yükseltmek mümkün mü­dür?
“Eğer kişinin ağrı eşiği çok düşükse ve en ufak uyarıyı ağrı olarak algılıyorsa bazı yöntemlerle ağrı eşiği yükseltilebilir. Bunların başında psikiyatrik açıdan hastanın rahatlatılması gelir. Hastaya ağrısının ge­çeceği söylenerek kaygısının (anksiyetesinin) giderilmesi önemlidir. Ağrının nedeninin hastaya çok iyi anlatılması bu konuda işe yara­yabilir. Hastaların kaygıları, ilaç tedavisinin yanı sıra hastaya uygun spor, meditasyon, yoga ve nefes egzersizi gibi rahatlama yöntemlerinin uygulanması ile de azaltılabilir; böylelikle ağrı eşiği yükseltilebilir.”

KİTAPTA YANITLARI YER ALAN DİĞER SORULAR

• Akut ve kronik ağrı arasındaki farklar nedir? Kronik ağrı çekenlerin hayatları bu durumdan nasıl etkilenir?
• Kronik ağrı en çok hangi sağlık sorunlarına bağlı olarak gö­rülür?
• Ağrı kliniklerine başvuranlar arasında ‘nöropatik ağrısı’ olan hastaların önemli yer tuttuğundan bahsettiniz. Nöropatik ağrı nedir ve ne tür yakınmalara neden olur?
• Bir de “yansıyan ağrı” kavramı var. Yansıyan ağrı ne demektir?
• Vücutta yolunda gitmeyen birtakım şeyler olduğunu gösteren alarm sinyali ağrıların özellikleri nelerdir?
• Ağrıya yol açan sebebi bulmak için hangi teşhis yöntemlerin­den faydalanılır?
• Ağrısız bir yaşam mümkün müdür?
• Ağrı tedavisinde ağrının tipine, altta yatan nedene göre ne tür tedavi seçenekleri vardır?
• Ağrı kesiciler ağrı tedavisinde ne kadar etkilidir?
• Arkadaş, komşu tavsiyesiyle bilinçsizce kullanılan ağrı kesi­cilerin ne gibi zararları olabilir?
• Algolog ya da diğer adıyla “ağrı uzmanı” kime denir? Algoloji uzmanlarının ağrı tedavisindeki yeri nedir?

ANESTEZİ KİTABINDA YER ALAN DİĞER KONULAR

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında ameliyata hazırlık döneminde yapılması gerekenlerden genel, bölgesel ve lokal anesteziye kadar pek çok konu yer alıyor. Çocuklarda, yaşlılarda, kalp ve KOAH hastalarında anestezi uygulamalarıyla ilgili bilgilendirici söyleşiler bulunuyor.

Gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın imza attığı kitap, Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği’nin katkılarıyla hazırlandı. 15 hekimle söyleşi yapılan kitapta, anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisiyle ilgili merak edilen yüzlerce sorunun yanıtı yer alıyor:

. Anestezi Nedir, Ne İşe Yarar?

. Güvenli Anestezi Nedir?

. Anestezi Uzmanları Neler Yapar?

. Genel Anestezi

. Bölgesel Anestezi

. Sedasyon

. Lokal Anestezi

. Özellikli Durumlarda Anestezi

. Çocuklarda Anestezi

. Yaşlılarda Anestezi

. Kalp Hastalarında Anestezi

. Diş Tedavilerinde Anestezi

. Hamilelikte Anestezi

. Ağrısız Doğum

. Anestezi Uzmanınız ve Siz

. Hastaların Sorumlulukları

. Ameliyat Dönemi (Perioperatif) Bakım ve Tedavi

. Anestezi Uzmanınız Hep Yanınızda!

. Palyatif Bakım

. Anestezi ile İlgili Yanlış Bilinenler

. 23 Soruda Anestezi

. Vücudun Alarm Sinyali: Ağrı

. Ağrıları Dindiren Bölüm: Algoloji

. Girişimsel Ağrı Tedavisi

. Kanser Ağrılarının Tedavisinde Girişimsel Yöntemler

. Ağrı Tedavisinde Doğrular-Yanlışlar

. Kemoterapiler Bu Yöntemle Daha Güvenli

. Kalp-Akciğer Canlandırması

. “Hayata El Ver”

KİTAPTA RÖPORTAJI YER ALAN UZMANLAR

Kitapta anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konularında söyleşileri yer alan hekimlerin isimleri soyadı sırasına göre şöyle sıralanıyor:

Prof. Dr. Zekeriyya Alanoğlu, Prof. Dr. Neslihan Alkış, Prof. Dr. Mustafa Bayar, Prof. Dr. Hülya Bilgin, Prof. Dr. Güner Kaya, Prof. Dr. Yüksel Keçik, Prof. Dr. Hasan Koçoğlu, Prof. Dr. Ercan Kurt, Prof. Dr. Ömer Kurtipek, Dr. Fikret Kutlu, Prof. Dr. Feyhan Ökten, Prof. Dr. Gül Köknel Talu, Prof. Dr. Emine Nur Tozan, Doç. Dr. Tuğhan Utku ve Prof. Dr. Dilek Yörükoğlu.

www.sagligimicinhersey.com portalıyla aynı adı taşıyan sağlık kitapları serisinin beşinci kitabı olan “Sorular ve Yanıtlarla Anestezi”ye D&R mağazaları başta olmak üzere kitapevlerinden ulaşabilirsiniz. Kitabı ayrıca D&R web sitesi ve İdefix başta olmak üzere online kitapevlerinden de temin etmek mümkün.

Sağlığım İçin Her Şey Sağlık Kitapları Serisi’nin “Sorular ve Yanıtlarla Hepatitler”, “Sorular ve Yanıtlarla Göz Hastalıkları”, “Sorular ve Yanıtlarla Diyabet” ve ‘‘Sorularla ve Yanıtlarla Romatoid Artrit’’ konulu kitapları da bulunuyor.