Alerjik Nezle İçin Risk Faktörleri

Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta (Göğüs hastalıkları uzmanı)

‘Bunun abisinin de böyle burnu akardı, hapşırırdı…’ 
‘Dayısında da astım var…hâlâ çekiyor…’
‘Annemin halasının görümcesinin küçük oğlunda da varmış bu hastalık ‘ … diye söze başlar pek çok hasta. Haksız da değillerdir. Hem alerjik nezlenin, hem diğer alerjik hastalıkların kalıtsal özellikleri olduğunu artık herkes biliyor: Sorun, genlerimizde.

ALERJİ DOĞUMLA BAŞLAR
Alerjik nezle erkek çocuklarda ve doğum tartısı düşük olan bebeklerde daha çok görülen bir hastalıktır. Bir de doğum ayının önemi var: Alerjik nezleye ilk ve sonbaharda doğanlarda daha fazla rastlanıyor.

DOĞUM KONTROL HAPLARI DA, SPİRALLER DE… HEPSİ ÇÖPE…
Bir çok araştırma, çocuk sayısı fazla olan büyük ailelerde alerjik nezlenin daha az görüldüğünü ortaya koymuştur. Çok kardeşi olanlar, hadi gene iyisiniz.  Bırakın, babamdan az miras kalacak diye üzülmeyi, alerjik nezle riskim düşük diye sevinin. Bunun kesin nedeni belli değildir, ama çok kardeşi olan çocukların daha çok enfeksiyon geçirdikleri ve bunun da alerjik hastalıklara karşı koruyucu etki yaptığı düşünülmektedir. 
Tek çocuklu babalar… Çocuğunuzu alerjik nezleden korumak istiyorsanız… hadi bakalım, kolay gelsin.

NE KADAR ÇOK ALERJEN… O KADAR ÇOK ALERJİ
Alerjik hastalıkların oluşmasında gerekli olan şartlardan biri alerjenle karşılaşılmasıdır. Meselâ, bir kişinin ev tozuna ya da her hangi bir polene karşı duyarlılık kazanabilmesi için, önce ev tozu ile ya da polenlerle karşılaşması gerekir. Karşılaşılan alerjen yoğunluğu ne kadar fazla ise alerjinin gelişmesi de o kadar kolay olmaktadır. Evlerinizi alerjenlerden arındırın diye boşuna nefes tüketmiyoruz.

GEL PİSİ PİSİ…
Son yıllarda yapılan pek çok araştırma gösterdi ki, yaşamlarının ilk yılında evlerinde hayvan beslenen çocuklarda alerjik hastalıklar daha az görülüyor. Ama dikkat, sadece yaşamlarının ilk yılında. Araştırmalara göre evde beslenen hayvan  kedi de olabilir, köpek de.. Fakat, kedinin koruyucu etkisi çok daha fazla.  Daha sonraki yıllarda kedi veya diğer evcil hayvanlarla beraber yaşayanlarda ise o hayvana karşı alerji gelişebiliyor. Ve, bir kere alerji oluştuktan sonra, hayvanın evden uzaklaştırılmasından başka çare kalmıyor.
Çiftliklerde hayvanlarla içli dışlı büyüyen çocuklar da çok şanslı, çünkü onlar da alerjik hastalıklara karşı çok dirençliler. 
Hatta, bir araştırmanın, hamileliği boyunca çiftlikte çalışan kadınların çocuklarının bile alerjik hastalıklara daha dirençli olduğu sonucuna varmış olduğunu söylersem…aklınız iyice karışır mı acaba ?

BATI TARZI YAŞAM
Hani hep özeniyoruz ya batı tarzı yaşam diye. Avrupa Topluluğu’ na girebilmek için çabalıyoruz ya… İngiliz’ ler şöyle yaşıyorlar, Alman’lar şöyle rahatlar… İsveç’ lilerin bir eli yağda, bir eli balda… İyi, güzel de, batılılaşmanın alerjik hastalıkları artıracağını da hesaba katıyor musunuz, bilmem ?
Bir kere daha tekrarlayalım: Ne kadar batılılaşma , o kadar alerjik nezle.

SİGARA… SİGARA…
Alerjik hastalıkların oluşumunda sigaranın da önemli katkısı olduğunu gösteren pek çok araştırma var. Sigara dumanına maruz kalanlarda alerji daha kolay ortaya çıkıyor. Bu durum, özellikle de bebekler için geçerli. Gebelikleri süresince ve doğumdan sonra sigara içen annelerin bebeklerinde, hem solunum yolları enfeksiyonları ve hem de alerjiler daha fazla görülüyor. Gebelikte alkol ve kafeinli içecekleri fazla içilmesi de, alerjik hastalıkları artıran bir faktör olarak ileri sürülüyor. 
Tiryaki anne adayları, aman dikkat !

YEDİKLERİMİZ İÇTİKLERİMİZ
Allerjik hastalıkların oluşumda önemi olabilecek diyetle ilgili özelliklerin başlıcaları:

• Anne sütünün daha az verilmesi
• Gelişigüzel kullanılan bebek mamaları
• Hazır-dondurulmuş gıdalar
• Besin katkı maddeleri
• Doymuş ve doymamış yağ asitleri dengesizliği
• Vitamin eksiklikleri

İNFEKSİYONLAR… ANTİBİYOTİKLER…
Alerjik hastalıklardaki artışların son yıllardaki gözde nedeni çocukluk  
çağı enfeksiyonlarının azalmasıdır. Bu teoriye göre, yaşamın ilk yıllarındaki enfeksiyon hastalıkları bağışıklık sisteminin alerjik yöne kaymasını önlemektedir. Araştırmalara göre çok sık antibiyotik verilen çocuklar, mikroplarla yeteri kadar karşılaşamadıkları için alerjik hastalıklara daha yatkın olmaktadırlar. ‘Çocuğum gene ateşlendi diyip hemen antibiyotiklere sarılmayın.’

PARANIZ KADAR HAPŞIRIN
Bir çok araştırmada, alerjik nezlenin zenginlerde ve anne-babaların eğitim düzeylerinin yüksek olduğu ailelerde daha fazla görüldüğü saptanmıştır. Zenginlik de eğitim de, batı tarzı yaşamın özellikleri olarak kabul edilebilir. ‘Çocuğunun alerjik nezle olmasını istemeyen, ne zengin olmaya çabalamalı ne de üniversite bitireyim diye uğraşmalı.’

Prof. Dr. Ahmet Rasim KÜÇÜKUSTA (Göğüs Hastalıkları Uzmanı)
(ahmetrasimk@mynet.com)