Anevrizma ve İnme Tedavisinde Girişimsel Yöntemler

Nöroradyologlar neler yapar? Girişimsel nöroradyolojinin içine hangi tedaviler girer? Bu tedaviler hangi hastalıklarda uygulanır? Anevrizma nedir? Belirti verir mi? Kimlerde anevrizma riski daha yüksektir? Girişimsel nöroradyoloji alanında ne gibi tedaviler vardır? Bu yöntem için anestezi gerekir mi? Anevrizmanın bulunduğu bölge ve büyüklüğü de etkili midir? İnmenin tedavisinde girişimsel nöroradyoloji alanında hangi tedaviler vardır? Kimler risk grubuna girer? Risk grubunda belli bir yaştan sonra olası bir tetkik yapılması gerekir mi?

Liv Hospital Ulus Nöroradyoloji Uzmanı Prof. Dr. Özenç Minareci anevrizma ve inme tedavisini, inmenin önlenmesinde girişimsel yöntemleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

. Nöroradyologlar neler yapar?
“Nöroradyolog, beyin ve omurilik hastalıklarına belli yöntemlerle tanı koyan kişidir. Tomografi, MR, ultrasonografi, anjiyografi gibi yöntemleri kullanıp beyin ve omurilik hastalıklarının tanısını koyar. Saptadığı hastalığı da büyük ameliyata gerek kalmadan tedavisini yapan kişi de girişimsel nöroradyologdur. Beyin ve omuriliğe ait damar problemlerinde, daralma, kısa devre ya da balonlaşma olduğunda girişimsel nöroradyolojik yöntemlerle tedavi yapılabilir.”

GİRİŞİMSEL NÖRORADYOLOJİ HANGİ HASTALIKLARA UYGULANIR?

. Girişimsel nöroradyolojinin içine hangi tedaviler girer? Bu tedaviler hangi hastalıklarda uygulanır?
“Girişimsel nöroradyoloji, hastayı nispeten rahatlatacak veya arkadan açık ameliyat gelecekse ona hazırlayacak yöntemlerdir. Büyük beyin veya boyun tümörlerinde tümörü besleyen damarın kasıktan içine kadar girip bütün damar yatağını tıkadıktan sonra hasta ameliyat edilirse kanama kontrolü çok daha kolay olur. Kanamasız, rahat ve daha düşük riskli bir ameliyat sağlanır. Başka tümörlerin damarları tıkanıldığı zaman ilave bir tedaviye gerek olmaz. Boyun veya beyin damarlarında darlıklar varsa bu darlıklar nedeniyle hasta felç riski altındadır. O felci önlemek için damarlar açılır. Stent konur. Bunlar da önleyici tedaviye girer. Ciddi bir damar balonlaşması veya yumağı ile atar damar veya toplardamar arasında kısa devreler bazen beyin kanaması ve ölüme yol açabilir. Bunların da açık ameliyata gerek kalmadan tedavisi yapılır.”

. Türkiye’de bu tür yöntemler yeterince biliniyor mu?
“Nöroradyoloji, yeterince bilinmiyor. Bu işin öncüsüyüm diyebilirim. İstanbul Tıp Fakültesi’nde ’89 yılında nöroradyoloji bilim dalının ilk kuruluş kadrosundaydım. O gün bu gündür çalışmalar yapıyoruz. Ama girişimsel nöroradyoloji ne halk ne de hekimler nezdinde olması gerektiği kadar bilinmektedir.”

“ANEVRİZMA BİR DAMARIN GENİŞLEMESİDİR’’

. Anevrizma nedir? Belirti verir mi? Kimlerde anevrizma riski daha yüksektir?
“Anevrizma bir damarın genişlemesidir. Damarın zayıf bölümü genişler. Bu uzun segment genişlemesi olabildiği gibi balon şeklinde de olabilir. Damarın zayıf bir noktası balonlaşır ve günün birinde patlar. Patlaması da beyin kanaması olur. Bu ciddi bir risktir. Beyin kanaması yaşayan hastaların yaklaşık 5’te 1’i hastaneye gidemeden kaybedilir. Ani ölümler genellikle kalbe yorulur. Ama en az yarısı da beyin kanamasındandır. Hastaneye ulaşabilenlerin de yaklaşık yarısı ilk bir ay içerisinde ya kaybedilir ya da sakat kalır. Dolayısıyla beyin kanaması geçirenlerin en fazla 3’te 1’lik bölümü normal hayatına devam eder. Anevrizma çoğu kez fark edilmez. İşin en kötü tarafı da budur. İnsanlar beyninde bir anevrizma taşıdığını bilmezler. Ancak çok büyürse ve komşu sinirleri sıkıştırırsa aksadıkları için nedeni araştırılınca anevrizma görülür. Veya tesadüfen yapılan MR incelemelerinde, tomografilerde bir anevrizma ortaya çıkar.”

Prof. Dr. Özenç Minareci

ANEVRİZMANIN KANAMAMASI İÇİN YAPILANLAR

. Girişimsel nöroradyoloji alanında ne gibi tedaviler var?
“Bir anevrizma varsa ve açık ameliyata gerek kalmadan tedavi ediliyorsa bu tercih edilmelidir. Kapalı yöntemlere uygunsa o uygulanmalıdır. Bir anevrizma varsa kanamaması için içerisine kan girişinin engellenmesi gerekir. Bu nedenle ya içerisine kadar girilip içi doldurulur ya da boyuna stent konur. İçerisine girilirken saç gibi bir telden sıkı bir yumak yapılır ve anevrizmanın içi doldurulur. Stent ise telden örgü bir borudur. Onun içerisine kan girişini engeller. Her ikisi birlikte de uygulanabilir. Hastaya göre bu seçim değişebilir. Bu anevrizmanın içine kan girişi engellendiği zaman tedavi başarılı bir şekilde yapılmış olur.”

. Bu yöntem için anestezi gerekir mi? Kişinin hastanede kalması gerekir mi?
“Bu tedavi işlemi genel anestezi altında yapılır. Çünkü çok hassas bir iştir. Kasıktan girilip beynin içerisinde milimetreden daha küçük boyutlarda bir hassasiyette çalışılır. Bu işlem  anjiyografi ünitesinde kasıktan girilip damarlar görülerek, en ince detayına kadar değişik pozisyonlardan görüntüler alınarak yapılır.”

‘‘ANEVRİZMA BEYİNDE BİR FAY HATTI GİBİDİR’’

. Her vakada anevrizmaya karşı böyle bir önlem alınması gerekiyor mu? Anevrizmanın bulunduğu bölge ve büyüklüğü de etkili midir?
“Bir yerde anevrizma görüldüğü zaman o tedavi edilmelidir. Kanamış olan her anevrizma 10 saniye öncesine kadar kanamamış, sessiz sedasız duran bir anevrizmaydı. Hangisinin ne zaman kanayacağı bilinmediği için rahat davranılamaz. Genelde bir bombaya benzetilir. Bu sanki beynimizde bir fay hattı gibidir. Deprem yapacak mı yapmayacak mı, yapacaksa ne şiddetle yapacak, nerde kırılacak ve deprem ne şekilde başımıza gelecek bilinmez. Bu fay hatlarını biran önce tedbirle ortadan kaldırmak gerekir.”

‘‘DAMARLARDAKİ DARLIKLAR STENT VE BALON YAPILARAK AÇILIR’’

. İnmenin tedavisinde girişimsel nöroradyoloji alanında ne gibi tedaviler vardır?
“İnmenin tedavisinde girişimsel nöroradyoloji hem önleyici hem tedavi edicidir. Boyun veya beyin damarlarında damar sertliğine bağlı daralmalar varsa bunlar inme açısından büyük risk oluştururlar. Nasıl kalp damarında daralma olduğunda oraya bir stent veya balon yapıp açma yoluna gidiliyorsa beyin ve boyun damarlarındaki darlıkları da stent ve balon yaparak açmak mümkündür. Hastanın yaşına, laboratuar bulgularına, yaşam şekline ve şikayetlerine göre değişir. Ama hastanın bir şikayeti yoksa yüzde 70’ten fazla darlıklarda ilaç uygulanabilir. Bu kan sulandırıcıdır. Ama yüzde 80-85’in üzerine çıkan darlıklarda bir açma tedavisi, stent uygulamakta fayda vardır.”

. Bir vakada inme oluştuktan sonra ne yapıyorsunuz?
“Hasta olabilecek en kısa sürede, mümkünse dakikalar içinde gelmelidir. En fazla birkaç saat sonra hekimin karşısında olmalıdır. Yine kasıktan girilir ve tıkanan damar emilerek çekilir. Ya da tutup çekilerek çıkarılır. Dolaşım böylece tekrar sağlanır. Bu iş, 7-8 saat içerisinde, inme gerçekleştiği andan itibaren tamamlanırsa hastanın sonraki yaşamına tamamen normal devam etmesi sağlanmış olur.”

“AİLESİNDE BEYİN KANAMASI OLAN BİREYLER İNCELENMELİDİR’’

. Kimler risk grubuna girer? Risk grubunda belli bir yaştan sonra olası bir tetkik yapılması gerekir mi?
“Ailede bir beyin kanaması veya inme varsa o bireyler incelenmelidir. Yaşam şekli, sporsuz, aktiviteden uzak bir yaşam, kilo kontrolünün olmaması, kan yağlarının yüksekliği riski arttırır. Sigara başka bir faktördür. Sigara içenlerde bütün bunlar daha fazla görülür. O nedenle hastanemizde bir nörocheck-up programı uygulanmaktadır. Nörocheck-upta, detaylı nörolojik muayene sonrası hastanın durumuna göre, 50 yaşın altı ve 50 yaşın üstündekiler için iki farklı program vardır. 50 yaş altı hastaların beyin damarlarının MR anjiyosu ve MR’ı incelenir. 50 yaşın üstündeki kişilerde ise bütün boyun damarları da dahil olmak üzere inmeye karşı bir risk olup olmadığı değerlendirilir. Diyabet ve hipertansiyon gibi damar sertliği yapan her şey risk grubuna girer.”