Anne Babalara Sınav Öncesi Öneriler

Memorial Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uz. Dr. Leyla Benkurt Alkaş, 11 Nisan Pazar günü yapılacak Yükseköğretime Geçiş Sınavı`na (YGS öncesi sınav psikolojisinin çocukların ileriki yıllarda da hayatlarını etkileyebileceğini belirtti.

Dr. Leyla Benkurt Alkaş, sınav döneminde anne babalara ve öğrencilere tavsiyelerde bulundu.

SINAV KAYGISI NEDİR?

Sınav kaygısı; sınav yaklaştığında, sınav anında, hatta sınavı düşündüğünüzde ortaya çıkan ve bilgilerinizi hatırlamanızı, sınava odaklanmanızı, sınavı sürdürmenizi engelleyecekmiş gibi olan ve başarınızı düşüren aşırı gerginlik, stres, kendini kötü hissetme halidir. Önemli sınavlardan önce; hafif çarpıntı, ellerde soğuma, ağızda kuruma ve göğsünün içinde hafif bir kabarma hissi sıklıkla olabilir. Sınava odaklanmanızı, başarılı olmanıza yardımcı olan bu hafif stres, sağlıklı ve normaldir.

Sınava hazırlanırken, sınav öncesinde ve sınav anında çeşitli belirtiler ortaya çıkabilir. Özellikle sınavla ilgili yorumlar yapan iç sesimizin olumlu ve destekleyici olmaması, çeşitli kaygı belirtilerini oluşturması yanında, sınavda konsantrasyon ve dikkat sorunlarına da yol açabilir.

Kaygının en sık dışa vuran belirtileri, kalbin hızlı çarpması, midenin kasılması, ellerde titreme, soğuma, terleme, nefes yetersizliği, karın ağrısı, sık idrara gitme, bulantı, bayılacakmış gibi hissetme, ayaklarının bağının çözülmesi, ağlama hissi, panikleme, yerinde duramama, bir ses çıkarma, tırnak yeme ve sallanmadır.

Duygusal olarak bazen hiç bir korku hissetmeyip, “Sanki sınava girmeyeceğim, aklımda hiçbir şey yok bütün bilgilerimi unuttum, tüm yıl ne çalıştım ki, yapamayacağım, kesin bir aksilik olacak, diğerleri daha bilgili duruyor, sorular çok zor olacak, rezil olacağım, şu an bir an önce geçsin, keşke buradan kaçabilsem…” gibi düşünceler aklı kurcalayabilir.

*    Sınavın ölüm kalım meselesi, ciddi bir varoluş meselesi olarak
görülmesi
*    Ailenin ve çevrenin beklentisinin çok yüksek olması,
*    Kazanamazsa alay edilme, mahcubiyet, dışlanma riski söz konusu
olması,
*    Ailede ve kendisinde panik atak veya çeşitli, korkular, evhamlılık
öyküsü bulunması,
*    “Sen akıllısın, çalışkansın, sana güveniyorum.” sözü altında
eziliyorsa (Okul ve dershanede derece yapan başarılı öğrencilik geçmişi olanlarda sıklıkla görülebilmektedir)
*    “Senin bir yer kazanacağın yok, herkes senden daha iyi” deniliyorsa,
*    Daha önce sınava girip, bu sınavın son hakkı olduğunun ifade
edildiği durumlarda sınav kaygısı artar.

MANTIKLI VE AKILCI OLUMLU DÜŞÜNMEYE ÇALIŞILMALI

Düşünce olarak kendine güvenmeyi, neleri bilip neleri bilmediğine hakim olan bir genç; “Elinden geleni yapacağım, tabii ki kazanmak istiyorum, bu sınav bir fırsat ama hayatımın amacı değil, sadece ona ulaşmak için bir araç. Bu sınav sadece akademik bilgimi ölçüyor, yeteneklerimi, kişiliğimi, tutkularımı ve becerilerimi değerlendirmiyor. Bu yıl istediğim sonucu alamazsam seneye tekrar hazırlanabilirim,” şeklinde düşünmelidir.

GEVŞEME EGZERSİZLERİ ÇOK ÖNEMLİ

Genel prensip, doğru nefes alıp, nefesi tutarak oksijen-karbondioksit oranını kontrol etmek, kasları gevşetmek, nefesi ve kalbi yavaşlatarak alarm durumunu düzeltmeyi hedefler. Gevşeme ve nefes ayarlama çalışmasına paralel olumlu düşüncelerle ilgili bilişsel şartlanmalar, düşünce şemaları da doğru bir şekilde düzenlenir. 

SINAV GÜNÜ EN SEVDİĞİNİZ VE EN RAHAT KIYAFETLERİNİZİ GİYİN 
 
Her gencin kendini rahatlatan ve güvenini artıran bir imgesi, yaptığı şey vardır. Yüzlerini yıkarken, sevdiği giysileri giyinirken, sakin olmalı, kendini rahatlatan düşünce, resim, müzik, bir anı o genç için bu imaj neyse ona odaklanmalı ve olumlu düşünmeye çalışmalıdır. Tersine kendini geren şeylerden uzaklaşmalıdır. 

Panik halde son bir konuya, özetlere bakmak bazılarını kötü etkilerken, bazılarını da rahatlamakta, yedek bir güç gibi özetlerini yolda yanında tutmayı sevmektedir. O nedenle kendi tarz ve düşünce şemalarınızı tanımak, kendinizi rahatlatan şeyleri bulmak için, deneme sınavlarını yapmak, gerçek sınav olacakmış gibi imajine etmek gerekir. 

ÇOCUĞUNUZDA GERGİNLİK YAPACAK YASAKLI CÜMLELER:
 
Kaygı bulaşıcıdır, ailenin kendini gevşetmesi gerekir. Gencin sık sık kendini dinlemesine sebep olacak şekilde; “İyi misin, şunu ister misin, seni seviyoruz, sana güveniyoruz, heyecanlanma, korkma, kazanmazsan da bir şey olmaz, kazanırsan sana şunu alacağım” gibi aşırı gerecek konuşmalardan kaçınmalıdır. Sakin, doğal, her sabahkine yakın bir sohbet ve kahvaltı yapmak, Mümkünse sınava kadar gence eşlik etmek, trafik veya yetişememeyle ilgili panik yapmamak gerekir. Bu arada gence elinden geleni yaptığı, deneme sınavı veya bir başka sınavdan farklı olmadığını hissettirmek gerekir. Aileler sınava ne kadar çok özellik ve önem yüklerlerse çocuğun kaygısı da o kadar çok olacaktır. 

Yine de kaygı hastalık boyutuna yaklaşıyorsa bir çocuk ve ergen psikiyatristinden, bu konuda çalışan bir psikologdan, pedagog veya öğretmenden yardım alınması gerekir. Bu çocuğunuzun kendine güvenini olumsuz etkilemez, çünkü kaygılanmak güçsüzlük değildir. 

SINAV ÖNCESİ BELİRTİLER

*    Uykusuzluk ve kabuslar,
*    Gerginlik, sinirlilik
*    Karamsarlık, olumsuz düşünceler
*    Çarpıntı, korku, terleme
*    Baş ağrısı, mide bulantısı, iştahsızlık
*    Sık tuvalete gitme
*    Nefes aşlığı, dolaşma isteği
*    Çalışamama, erteleme,sıkıntı

SINAV SIRASINDA YAPILACAKLAR

*    Dikkati toplamada güçlük
*    Sınava başlamada, soruları anlamada zorluk
*    Bildiği konuda emin olamama
*    Aşırı kararsızlık, öfke, düşünememe
*    Kötü sınav geçirdiğine inanma,
*    Sürenin yetmeyeceği düşüncesi
*    Zor ve uzun sorularda paniğe kapılma
*    Sorularla kavga edip, oyalanma, soru kaydırma,yazıları bulanık
görme, kafasının durduğu hissi

SINAVDAKİ OLUMSUZ SES

*    Bu soruyu bile yapamadın
*    Herkes bu bölümü bitirdi, sen hala bitiremedin
*    Zaman daralıyor, acele etmelisin
*    Sorular hiç beklemediğin gibi, çok zor
*    Sınav bitse de kurtulsan
*    Bu gidişle asla kazanamayacaksın

SINAV ÖNCESİNDE NELER YAPILMALI

1.    -Huzurlu ve sakin bir ev ortamı hazırlayınız

2.    -Eleştiri ve emir verici ifadeler yerine espri ve yardım olucu yaklaşınız.

3.    -Çocuğunuzun yeteneklerini ve bilgi seviyesini iyi tanıyın

4.    -Çalışma ve öğrenme tarzını çocuğunuz ve aile bilmelidir.

5.    -Dinleyerek, çizerek, izleyerek nasıl öğreniyor bakınız.

6.    -Zamanı ve mekanı kullanmada destek olunuz.

7.    -Zaman çalıcılar, tv, bilgisayar, telefon, oyunların kullanımına dikkat ediniz

8.    -Çözdüğü soru adedine takılmak yerine, çözme tekniğine ve yapamadığı sorulara odaklarınız.

9.    -Kıyaslamayın ve yermeyin, o da sizi kıyaslar ve beğenmezse ağırınıza gider..

10.    -Genelleme yapmadan, hatalarını ve eksiklerini bulması için ona fırsat tanıyın

11.    sorununu kendi tanımlasın, kendi çözmek için sizden yardım istesin, yoksa SBS ye siz hazırlanırsınız.

12.    -Umutsuzluk ve öğrenmekten nefret aşamasına gelmeyin.

13.    -Bunalınca beraber yemek yapın, pazara gidin, araba yıkayın….

14.    -Her TV izlerken görünce söylenmeyin, program aralarında tv`yi kapatın

15.    -Ondan gurur duyduğunuzu, onu önemsediğinizi hissettirin

16.    -Çocuğunuzu üçüncü kişilere şikayet etmeyin, başkasının yanında eleştirmeyin.

17.    -Sınavları çok iyi olsa bile bu konuda aşırı övme ve memnuniyet göstermeyin

18.    -Her zamanki kadar yemek, uyku ve sağlığı ile ilgilenin