Aort Anevrizmalarının Tedavisi

Aort damarı nerededir? Aort anevrizması nedir? Aort anevrizmaları oluştuğu bölgeye göre yakınmalara neden olur mu? Aort anevrizmasına bağlı bir yırtık olursa anevrizmanın bulunduğu ve yırtılmanın olduğu bölgeye göre ne tür şikâyetler görülür? Risk grupları nelerdir? Aort anevrizmaları hangi boyuta geldiğinde müdahale gerekir? Aort anevrizması olan kişilere tavsiyeleriniz nelerdir? Aort anevrizmasında cerrahi müdahale ne zaman olmalıdır?

Memorial Ankara Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Cem Yorgancıoğlu bu soruların yanıtını Sağlığım İçin Herşey’de verdi.

. Aort damarı nerededir?
“Aort damarı kalpten çıkan ve temiz kanı taşıyan en büyük damardır. Aort damarı ile kalp arasında aort kapağı vardır. Kalbi besleyen ilk dallar, arkasından kol ve beyni besleyen dalları verip aşağıya doğru döner ve göğüs boşluğunun içinde omurganın hemen önünde yer alır. Diyaframı ve karın bölgesini geçip böbrek ve bağırsak damarları verdikten sonra her iki bacağa doğru ikiye ayrılır ve orada aort biter. Aort damarı, 2.5-3 cm çapında büyük, uzun ve kalın bir damardır. Aortun alt uçlarına doğru incelir.”

‘‘ANEVRİZMA AORT DAMARININ GENİŞLEMESİDİR’’

. Aort anevrizması nedir?
“Anevrizma, aort damarının genişlemesidir. Aort damarının normal çapı iki katına geldiğinde ameliyat sınırlarına gelmiş olur. Hafif bir genişlemeyse takip aşamasında kalır; normal yapısını kaybediyorsa anevrizma denir. Anevrizmanın çeşitleri vardır ve bu çeşitler anevrizmanın yerine göre değişir. Aortu üç bölüme ayırılır; birincisi göğüs boşluğu içinde kalpten ilk çıktığı kesimi, ikincisi aşağıya göğüs boşluğu içinde inen kısmı, üçüncüsü de karın kısmında bölümü oluşturur. Üç bölümün hastalıkları birbirinden ufak tefek farklılıklar gösterir.”

. Aort anevrizmaları oluştuğu bölgeye göre yakınmalara neden olur mu?
“Aort anevrizmaları hastalarda tesadüfen fark edilir yada yerine göre çapına göre bazı belirtiler verir. Kalpten ilk çıkan kısımdaysa ve kapağı beraber tutuyorsa kapakta bir yetmezlik varsa kapaktaki yetmezlik bulgularıyla beraber nefes darlığına neden olabilir. Karın kısmındaki aort anevrizmaları belli bir çapı geçtikten sonra bel ağrısına neden olabilir. Özellikle karın aort anevrizmalarının kronik obstrüktif KOAH denilen akciğer hastalığıyla yakın ilişkisi vardır. Anevrizma KOAH hastalarında biraz daha fazla görülür. Hiçbir belirti vermeden tamamen tesadüf olarak fark edilen hastalar büyük çoğunluğu oluşturur.”

Prof. Dr. Cem Yorgancıoğlu

NE TÜR ŞİKAYETLER OLUR?

. Aort anevrizmasına bağlı bir yırtık olursa anevrizmanın bulunduğu ve yırtılmanın olduğu bölgeye göre ne tür şikâyetler görülür?
“Kalpten sonra olan ve göğüs boşluğu içinde inen aort kısmındaki yırtılmalarda iki tür yırtılmadan bahsedilir. Birincisi diseksiyon adı verilen iki tabakanın birbirinden ayrılıp aortun duvarının içine kan girmesi halidir. Çok şiddetli göğüs ağrısı ve sırt ağrısıyla seyreder. Çoğu zaman kalp kriziyle karıştırılır. Karın anevrizmasındaki yırtık sadece karın anevrizmasındaysa etraf dokuya kan sızıntısı olur. Bu durumun sonucunda şiddetli bel ağrısı ve karın ağrısı görülebilir.”

. Risk grupları nelerdir?
“Normalde üç yaprakçıklı olması gereken aort kapağı iki yaprakçıklıysa aortta bir miktar genişleme olur ve buna bağlı olarak erken yırtılma riski yüksektir. Aortun kapağının genişlemesi kapak yetmezlikleriyle beraber seyredebilir. İnen aort ve karın kısmındaki aorttaki anevrizmalar damar sertliğine bağlı herhangi bir travmaya bağlı olabilir. Doğuştan hastalıklara ve genetik hastalıklara bağlı olabilir. Marfan hastalıkları doğuştan birtakım genetik bozukluklardır. Aort anevrizmaları marfan hastalarında da olabilir.”

‘‘TANSİYON KONTROLÜ ÇOK ÖNEMLİ’’

. Risk gruplarındaki kişilere ne öneriyorsunuz?
“Kalpten çıkan kısmındaki anevrizmanın ekokardiyografide tespit edilmesi basit bir işlemdir. Anevrizma tespit edilen hasta müdahale sınırlarında değilse takip altına alınır. Hastalık ilk fark edildiğinde müdahale sınırlarındaysa hastalara ameliyat önerilir. Ameliyat sınırlarından daha küçük bir genişleme varsa hastalar 6 ay aralıklarla takip edilir. Göğüs kafesi ve karın boşluğu içindeki anevrizmaların büyük çoğunluğu damar sertliği ile beraber hissedildiğinden, hipertansif hasta grubudur. Tansiyon kontrolü bütün anevrizmalar için çok önemlidir. Kalbin çalışma gücünü kontrol altında tutan beta bloker ilaç grubunu hemen hemen her hasta kullanmalıdır. KOAH hastaları dışında ve müdahale sınırlarına gelene kadar hastaların mutlaka doktorlarının takibinde olması gerekir.”

. Aort anevrizmaları hangi boyuta geldiğinde müdahale gerekir?
“Eski dönemlerde klasik olarak çıkan aort anevrizmalarına müdahale için, erişkin hastalarda üç yaprakçıklı bir kapağı varsa 6 cm, 2 yaprakçıklı kapağı varsa 5.30 cm’de müdahale edilirdi. Son birkaç yıldır 5 ve 5.30 cm’e indi. Anevrizma ameliyat riskini ne zaman aşıyorsa o zaman ameliyat edilir. Gelişen tıp teknolojisiyle ameliyat riski daha aşağıya indiği için ameliyat sınırları da aşağıya çekildi. Anevrizma olması gereken çapın iki misline ulaşıyorsa müdahale önerilir. Çünkü bu çaptan sonra yırtılma riski katlanarak artar.’’

‘‘YIRTILMADAN MÜDAHALE EDİLMELİDİR’’

. Aort anevrizması olan kişilere tavsiyeleriniz nelerdir?
“Aort anevrizması olan kişilerde tansiyon kontrolü önemlidir. İçerideki basınç ne kadar fazla olursa ilerleme hızı da o kadar fazla olacaktır. Kalbin iş yükünü azaltan beta bloker grubu ilaçları hastaların büyük çoğuna verilir. Hastanın hipertansiyon eğilimi varsa tansiyon ilaçlarını kullanması gerekir. Hastalar ani tansiyon yükselmesinden kaçınmalıdır. Aort anevrizması olan hasta yerden bir torba çimento kaldırmaya kalkmamalı, otobüsü yakalayacağım diye aniden koşturmamalıdır. Hastalar vücutlarını alıştırdıktan sonra temposunu yavaş yavaş arttırarak spor yapabilir; ama ani güç sarf ettirici hareketlerden kaçınmalıdırlar.”

. Aort anevrizmasında cerrahi müdahale ne zaman olmalıdır?
“Aort anevrizması tespit edildiyse müdahale sınırlarına geldiği zaman tercihen yırtılmadan müdahale edilmesi gerekir. Hastalar doktorlarına güvenmelidir. Doktoru müdahale edilmesi gerekiyor dediğinde müdahale edilmelidir. Yırtıldıktan sonra hastanın hastaneye ulaşma şansı çok azdır. Ulaştıktan sonraki ameliyat riski de çok yüksektir.”