Araştırma: Propolis Koronavirüse Yakalanma Riskini Yüzde 98 Azaltıyor

Ekosistemin en değerli canlılarından biri olan arılardan elde edilen propolisin birçok faydası bulunuyor. Yapılan yeni araştırmalara göre her gün düzenli olarak propolis kullanmak koronavirüse yakalanma riskini yüzde 98 oranında azaltıyor. Ayrıca Food Science dergisinde yayınlanan bir araştırma propoliste bulunan fenolik flavonoid bileşenlerin, koronavirüsün bağlandığı ve hücre içine girmesini sağlayan protein ve enzimlerin reseptörlerini kapatarak virüsün hücre içine girmesini engellediğini ortaya koyuyor. 

Propolis hakkında merak edilenleri  Gıda Yüksek Mühendisi ve Arı Ürünleri Uzmanı Dr. Aslı Elif Tanuğur Samancı'ya sorduk.

PROPOLİSİN İÇERİĞİNDE NE VAR?

. Propolisin içeriği nedir?

‘‘Propolis, arıların ağaçların yaprak, sap ve tomurcuklarından topladığı reçinemsi maddelerden meydana geliyor. Arılar bunu bitkilerden toplayıp kovana getiriyor ve her petek gözünün içerisini propolisle kaplıyor. Daha sonra üzerine yavrusunu, gıdasını, balını, arı sütünü, polenini bırakıyor. Önce orayı steril ediyor. Çünkü propolis çok güçlü bir antioksidan, antifungal, antiparaziter ve aynı zamanda da antiviraldir. Dolayısıyla orada virüs, bakteri, mantar ve parazit gelişmesini ve gıdasının bozulmasını önlüyor. Arının gıdası balıdır, polenidir. Aynı zamanda yavrusunun da sağlıklı gelişmesini sağlıyor. Eğer propolis olmasaydı arı da arıcılık da olmazdı. Arının hiçbir ürünü de üretilemezdi. Propolis, kovanda hayatın başlangıcıdır.’’

PROPOLİSİN İNSAN SAĞLIĞINA FAYDALARI

. Propolis yeni bir gıda mıdır? İnsan sağlığına nasıl bir etkisi vardır?

‘‘Arılar 20 milyon yıldır bal, polen, propolis ve arı sütü üretiyorlar. İnsanlığın en eski doğal gıdalarından biridir. Hem gıda hem de çeşitli hastalıkların tedavisinde destekleyici olarak kullanılmıştır. Mısırlıların yazıtlarında, Hipokrat’ın ve İbn-i Sina’nın reçetelerinde de arıların ürettiği propolisin yeri vardır. Çeşitli medikal tedavilerde de yine eklenerek kullanılmıştır. Literatürde propolis ve diğer arı ürünleriyle yapılmış 120 binin üzerinde akademik araştırma vardır. Bunlar öncelikle propolisin doğal bir antibiyotik olduğunu, viral enfeksiyonlara karşı vücudu koruyabildiğini, antifungal ve antiparazital olduğunu ve doğadaki en güçlü antioksidan olduğunu söylüyor. Ayrıca hem kansere yakalanmamak için koruyucu hem de yakalanmamız durumunda tedaviyi destekleyici olduğunu gösteren binlerce akademik yayın var. Tabii bağışıklık sistemini güçlendirdiğini de söylüyor. Özellikle propolis vücutta B ve T lenfositlerini aktive ederek antikor üretimini arttırıyor. Bu da zaten günümüzün en önemli problemidir. Çünkü artık bağışıklık sistemi güçlü olanlarla olmayanlar son pandemide bariz bir şekilde ayrıştı. Antikor üretebilmek de çok öenmli hale geldi. Bilimsel yayınlar bunların yanında astım, alerjik astım, mevsimsel alerji, bronşit, bronşiroit gibi alt ve üst solunum yolu enfeksiyonlarında hem tedaviyi desteklediğini hem de düzenli kullanıldığında bu hastalıklara yakalanma ihtimalini azalttığını yazıyor. Ayrıca uçuklara, ağız içinde ve dışında çıkan yaralara sürülebiliyor. Diş ve diş eti rahatsızlıklarında da propolisten yararlanılıyor. Son olarak cilt üzerinde de çok faydalı olup yara yanık tedavisinde, sedef, egzama dermatit gibi cilt rahatsızlıklarının tedavisinde destekleyici olarak propolisten yararlanabiliyoruz.’’

COVID-19’A DA ETKİLİ Mİ?

. Covid-19 pandemisinde propolisin sağlık üzerine etkileri de araştırıldı mı?

‘‘Bu konuda 20’nin üstünde akademik tıbbi makale yayınlandı. Adenovirüs, rotavirüs, influenza virüsü, çeşitli grip virüsleri üzerine zaten çok fazla araştırması yapılmıştı. Coronavirüs salgını çıkınca birçok araştırmacı propolisin yeni tip Coronavirüse karşı da antiviral etkisi var mı diye hemen araştırmalara başladı.

Roma’da yapılan bir araştırma Food Science dergisinde yayınlandı. Propoliste bulunan fenolik flavonoid bileşenlerin, Coronavirüsün bağlandığı ve hücre içine girmesini sağlayan protein ve enzimlerin reseptörlerini kapatarak virüsün hücre içine girmesini engellediği ortaya kondu. Sonra Carli Üniversitesi’nde, propoliste çok yüksek miktarda bulunan fenolik flavonoidlerin SARS COV-2 virüsünün tutunup hücre içerisine girmesini sağlayan enzim ve proteinlerin reseptörlerini kapattığı ortaya kondu.

‘‘TÜRKİYE’DE COVID VE PROPOLİSLE İLGİLİ DÖRT ARAŞTIRMA YAPILDI’’

Dört araştırma da ülkemizde yapıldı. Bunlar Anadolu propolisinden elde edilen ekstrat ve damlalarla yapılan çalışmalardır. Yüzde 30 oranında saf Anadolu propolisi içeren damla formülleri kullanılmıştır. Yine insan hücreleri üzerinde yapılan iki yayın da Karadeniz Teknik Üniversitesi’nden geldi. İnsan hücreleri üzerinde koronavirüsün ve Anadolu propolisinin bulunduğu ortamda Anadolu propolisi antiviral etki gösteriyor mu diye bakıldı; Roma ve Avustralya’daki çalışmalarla benzer etki görüldü. Kafeik asit, fenetil asitler, kumarik asit gibi maddelerin farklı yollardan çalışarak yine koronavirüsün insan hücreleri içerisinde bulunan enzim ve proteinlere bağlanmasını engellediği, böylelikle hücre içine girerek çoğalmasını engellediği ortaya koyuldu. Bu iki çalışmadan sonra da insan çalışmaları geldi. Yine bir çalışma 2021 Nisan ayında Acta Medica dergisinde yayınlandı. Burada, koronavirüs test sonucu pozitif çıkan 38 yaşında genç bir hasta medikal tedaviye cevap vermiyor ve artık yüz üstü solunum desteğiyle son aşamaya kadar geliyor. Doktor bu noktada, kendisi yüzde 30’luk Anadolu propolisi damlası kullandığı için, hastasına da destekleyici olarak günde 20 damlayla bu propolisi başlıyor ve yavaş yavaş damla sayısını günde 80 damlaya kadar çıkarıyor. Hasta üç gün içinde solunum desteğine ihtiyaç duymaz hale geliyor; bir hafta içinde de yoğun bakımdan taburcu oluyor. Ve 10 gün sonra ciğerlerinde hiçbir semptom kalmadan hasarsız olarak koronavirüs enfeksiyonunu yeniyor.

KORONAVİRÜSE YAKALANMAYI DA ENGELLİYOR MU?

2021 yazında yayınlanan bir başka araştırmada Anadolu propolisi acaba koronavirüs enfeksiyonuna yakalanmayı da engelleyebilir mi, diye bakıldı. İki ayrı üniversite hastanesinde koronavirüs servisinde çalışan yoğun bakım ve acil serviste çalışan sağlık çalışanları üzerinde her gün 40 damla yüzde 30’luk Anadolu propolisi damlası kullanıldı. 102 sağlık çalışanına bir ay boyunca her gün yüzde 30’luk damladan 40 damla verildi diğer 102 sağlık çalışanına ise verilmedi. Hem başlangıçta PCR testleri yapılarak negatif olup olmadıkları doğrulandı ki hepsi negatifti başlangıçta ve bir ayın sonunda da tekrar PCR testleri oldu. Görüldü ki her gün yüzde 30’luk damladan 40 damla alan grupta 102 kişide sadece iki kişide pozitifleşme var ve herhangi bir hastalık belirtisi göstermiyor. Diğer 102 kişide de 14 kişide pozitifleşme var ve hastalık semptomları da görünüyor. Dolayısıyla istatistiki olarak analiz edildiğinde Anadolu propolisinin yüzde 30’luk damlasının günde 40 damla kullanımının koronavirüs enfeksiyonuna yakalanma ihtimalini yüzde 98 oranında azalttığı bu çalışmada da doğrulanmış oldu.’’

KULAK BURUN BOĞAZ ENFEKSİYONLARINDA DA ETKİLİ

. Propolis kulak burun boğaz enfeksiyonlarında da etkili midir?

‘‘Propolis ile ilgili 2016 yılında İtalya’da yapılan bir çalışmaya orta kulak iltihabı, faranjit, bronşit ve sinüzit geçiren 56 çocuk katılmış. Bunlar bu rahatsızlıkları sık geçiren yani bağışıklığı düşük çocuklar. Bunlara bir yıl boyunca her gün 75 miligram propolis desteği verilmiş, (biz genelde sağlıklı çocuklarda bile 150 miligrama kadar çıkarız) çocukların orta kulak iltihabı ve viral faranjitin şiddetinin ciddi anlamda azaldığı, tekrar yakalanma ihtimalinin azaldığı, ateş düşürücü iltihap önleyici ilaçların kullanımının azaldığı, antibiyotik kullanma ihtiyacının da azaldığı ve bronşit ve rinosinüzit gelişme ihtimalinin de ciddi anlamda düştüğü ve hastalık nüksünün de düştüğü ortaya konmuş. Dolayısıyla araştırmacılar bu tarz rahatsızlıklarda özellikle çocuklarda düzenli propolis kullanımını tavsiye etmiştir.’’