Aritmi Nedir Nasıl Tedavi Edilir?

Söyleşi: Güzin YILDIZCAN

Kalbin dakikada 60-100 defa atması ve bu atışın da belli bir ritim yani düzen içerisinde olması gerekiyor. Bazı durumlarda bu ritim bozuluyor, kalbin ritminin bozulmasına aritmi deniyor.

Ritim bozukluğunun kalpteki herhangi bir hastalığa bağlı olarak oluşabileceği gibi kalp hastalığından bağımsız olarak bambaşka nedenlerle de ortaya çıkabileceğini belirten Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. İzzet Erdinler, aritmi konusunda bilinçli olmak gerektiğini belirtiyor.

Doç. Dr. Erdinler, “Bilinçli olmak, yaşam kalitesini artıracağı gibi yaşam süresini de uzatabilir. Tedavi edilmediğinde ise yaşam kalitesini bozacağı gibi yaşam süresini de kısaltır ve başka hastalıklara zemin hazırlar. Örneğin çok düzenli bir aritmi uzun yıllar aynı şekilde devam ederken tedavi etmezseniz, çok daha düzensiz dolayısıyla hastanın hayatını çok daha olumsuz etkileyen başka bir aritmiye dönüşebilir” diyor.

Aritmi tedavisinde, hastanın yaşam biçimine dikkat etmesinin büyük önem taşıdığına dikkati çeken Doç. Dr. Erdinler, alkol, sigara tüketiminden vazgeçilmesi, düzenli uyumaya ve sağlıklı beslenmeye önem verilmesi, tuz tüketiminin azaltılması ve kilo alınmaması gerektiğini söylüyor.

Doç. Dr. İzzet Erdinler’e aritmi nedenlerinden teşhis yöntemlerine, aritmi hastalarının yapması ve yapmaması gerekenlerden girişimsel tedavi seçeneklerine, kalp pillerinden  ölüm riski yüksek aritmi türlerine kadar merak edilen tüm soruları yönelttik.
. Kalpte aritmi nedir?
“Aritmi, kalbin kendi ritminden farklı gelişen, düzensiz olarak meydana gelen ritm bozukluğudur. Kişi, kendi kalp atımını, ritmini hissetmeye başlar ve bu ritmde bir düzensizlik fark eder.”

. Aritmi, hangi nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar?
“Aritminin çok çeşitli nedenleri olmakla beraber aslen iki ana nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir; kalp ve kalp dışı hastalıklar. Yani aritmi bir kalp hastalığına bağlı olarak ortaya çıkabileceği gibi kalp hastalığına bağlı olmadan bambaşka bir nedenle de görülebilir.

Kalp hastalığı dediğimiz zaman; bu tansiyon, koroner arter hastalığı, kalp kapak bozukluğu, kalp yetersizliği olabilir. Aritmi bu sorunların bir sonucu olarak ortaya çıkar.

Ayrıca kansızlık, tiroit bozuklukları gibi kalp sağlığı ile ilgisi olmayan hastalıklar da aritmiye neden olabileceği gibi, sistem dışı çalışan sempatik sinir sisteminin aşırı aktivasyonu veya panikataklar nedeniyle de aritmi oluşabilir.”

. Aritmi belirtileri nelerdir, hastalar sıklıkla hangi yakınmalarla doktora geliyorlar?
“En sık karşılaşılan belirtiler; kalpte çarpıntı, baş dönmesi, göz kararması bazen dengesizlik bunun yanı sıra ani bayılma, ritimde düzensizliği hissetme.  Bazı kişilerde çarpıntı sırasında göğüste ağrı ve/veya nefes darlığı görülebiliyor.

Aritminin kalp yetersizliği nedeniyle ortaya çıkması halinde ise kalp yetersizliğine ait nefes darlığı ile bacak ve karın şişlikleri oluşabiliyor.”

. Kalp yetersizliği ile aritmi arasındaki bağlantı nedir, biri diğerinin tetikleyicisi midir?
“Kalp yetersizliği ayrı bir hastalık ama aritmiyle çok bağlantılı. Kalp yetersizliği hastalarının yüzde 50-60’ında ritm bozukluğu vardır. Kalp genişledikçe çeşitli ritm bozukluklarına neden olabileceği gibi, uzun süre devam eden yüksek hızda nabızda yani aritmi de kalp yetersizliğine neden olur. Aritmi ve kalp yetersizliği iç içe geçmiş iki hastalıktır; biri diğerini tetikler. Kalp yetersizliğinden ölümlerin yüzde 50’si ritm bozukluğundan kaynaklanır.”

. Aritmide kullanılan tanı yöntemleri neler olabiliyor?
“EKO (Ekokardiyografi): EKO ile hastanın kalbi görüntülenerek; kalbin odaları, duvar kontraksiyonları ve kalınlıkları, kalp fonksiyonları, kalp kapakları, kalbi dıştan saran perikard denilen zar ve kalbe giren ve çıkan damarlar hakkında bilgiler alınır yani kalpta yapısal bir bozukluk olup olmadığına bakılır.

Holter: Hasta üzerine takılan elektrotlar ve kayıt cihazı vasıtası ile 24 saat boyunca kayıt edilen kalp ritmi incelenerek ritm bozuklularının tanısı ve bu bozuklukların hastanın şikayetleri ile ilişkisi incelenir.

24 saatlik kayıtların yeterli olmadığı durumlarda daha uzun süreli (bir aylık olabiliyor) kayıt için event recorder isimli cihazlar da kullanılıyor. Hasta çarpıntı hissettiği zaman cihazın üzerine basarak kayıt yaptırıyon.

Telefonik Kayıt: Kişi ritm bozukluğu hissettiği zaman cihaza bağlı telefonla merkeze gönderip oradan çıktı alınıyor. Bunların dışında aritminin ortaya konması için birtakım ileri teknolojili işlemler de var; Sinyal Ortalamalı EKG , T- Dalga Alternansı gibi…

Elektrofizyolojik Tanı Yöntemi (Girişimsel Yöntem): Ritm bozukluğunu en iyi şekilde belirlemek için girişimsel bir yöntem olan ve anjiyoya benzer bir teknikle yapılan ama anjiyo gibi damarları görüntülemeden sadece kalbin ileti sistemini değerlendiren bir elektrofizyolojik çalışma.”

. Kaç çeşit aritmi vardır, aritmi çeşitlerini nasıl sınıflandırıyoruz?
“Aritmiler, kalp atımına neden olan elektriksel odağın bulunduğu kalp bölgesine göre, Atrium (kulakcık) kökenli aritmiler ve Ventriküler (karıncık kökenli) aritmiler olarak ikiye ayrılıyor.”

. Atrium (kulakcık) kökenli aritmiler ile Ventriküler (karıncık kökenli) aritmiler arasındaki fark nedir?
“Kulakçık kökenli aritmiler yani atriyal aritmiler daha selim kabul edilebilir aritmilerdir. Ancak bu genel bir kural değildir çünkü farklı çeşitleri bulunmaktadır ki bunlar arasında bazıları, bazı durumlarda hayati tehlike yaratabilir. Yine de kulakçık kökenli aritmilerin ölümcül olasılıkları çok daha düşüktür.

Karıncık kökenli olanlar genellikle daha ciddi aritmilerdir, çeşitli faktörlerle örneğin kalp yetersizliği, koroner arter hastalığı, kalp kapak bozukluğuyla beraber hayatı tehdit eden nitelik kazanabilirler. Ventriküler aritmiler sürekli ve devamlılık halinde görüldüğünde yaşamı tehdit etme olasılıkları daha fazladır.”

. Ritim bozukluğunda hangi durumlarda ölüm riski yüksektir?
“Kalp yetersizliği ya da kalp damar hastalığıyla beraber giden ritm bozuklukları ölüm nedeni olabilirler. Örneğin; kalbinizin kasılma gücü yüzde 55 ve üzeri değil de yüzde 35 ve altında seyrediyorsa bu tür bir durumda ani olarak gelişecek ritm bozukluklarında hayatın devam edememesi söz konusudur. Ciddi kalp damar hastalığı ya da ciddi kalp kapak bozukluklarında -aort stenozu gibi, ileri mitral yetersizliği gibi- aritmiler ölüm nedeni olabilirler.”

. Aritminin tedavi seçenekleri nelerdir?
“Aritmiyi oluşturan üç faktör vardır. Birincisi aritmiye zemin hazırlayacak yapısal bir hastalık, ikincisi aritmiyi oluşturacak bir durum veya tetikleyici faktör, üçüncüsü ise büyük ölçüde aritminin oluşumuyla beraber görülebilecek istem dışı çalışan sinir sisteminin aktivitesi.

Bu üç faktörden yapısal kalp hastalığınız varsa ilk önce onu düzeltmek lazım. Örneğin aritmi, mitral kapak bozukluğundan kaynaklanıyorsa ileri bir bozukluksa ameliyatla kapak bozukluğunu tedavi edebilirsiniz. Damar hastalığı varsa damarı açarsınız veya by-pass yaparsınız. Tansiyon kaynaklıysa tansiyonu düşürürsünüz, kalp yetersizliği nedeniyle aritmi varsa, bu kez de onu tedavi ederseniz aritmiyi azaltırsınız.

Tedavinin diğer yanı da aritmiyi tetikleyecek faktörleri azaltmak: sigarayı bırakmak, alkolden uzak durmak, çay kahve tüketimini azaltmak, aritmiyi artıran ilaçları (örneğin akciğerde bronşların genişlemesini sağlayan ilaçlar, bazı grip ilaçları) azaltmak. Bunun yanında yaşamınızı düzenli hale getirebilirsiniz; uykusuz kalmaktan, aç kalmaktan, yorgunluktan kaçınmak da aritmileri azaltabilir.

Aritmilere yönelik diğer tedavileri de iki ana grupta toplamak mümkündür; girişimsel tedaviler ve girişimsel olmayan tedaviler (ilaç tedavileri).

İlaç tedavileri: Çeşitli antiaritmik ilaçlar, ritim bozukluklarını düzeltebilirler. Ancak bunların sürekli kullanılması durumunda bazı sıkıntılara rastlanabilir.

Girişimsel tedaviler: Ritm bozukluğunu yakarak; ablasyon yaparak düzeltmeye yönelik tedavi yöntemleri ortaya çıkmıştır, bunlara elektrofizyoloji ve kateter ablasyonu diyoruz.

Girişimsel bir yöntemle, kasıktan girilerek kalbin içine elektrotlar yerleştirilir, çarpıntının olduğu yer bulunur ve burası radyofrekans akımla yakılarak ortadan kaldırılır. Sürekli aritmisi olan ve bu nedenle yaşamı ve yaşam kalitesi tehdit altında olan kişilerde bu tedaviyi uygulayabiliyoruz.

Kalp Pilleri: Aritmilerin düzeltilmesinde çeşitli cihaz tedavileri de bulunuyor. Örneğin ICD dediğimiz kalbe şok yapabilen piller kullanılıyor. Defibrilatör dediğimiz aletlerle yaşamı tehdit eden çarpıntıları düzeltmemiz mümkün olabiliyor. Bunun dışında ritm bozukluğunu düzelten çeşitli piller de bulunuyor.”

. Aritmi hastalarına, yaşam kalitesini ve yaşam süresini uzatmaları için neler yapmalarını önerirsiniz?
“En önemli konu, hastaların yaşam biçimine dikkat etmesi. Alkol, sigara tüketiminden vazgeçmek, düzenli uyumak, tuz tüketimini azaltmak, kilo almamak gerekiyor.

Ayrıca günümüzde elektrofizyoloji ve kateter ablasyonu ile  tedavisi mümkün olan aritmi türleri var, bunların tedavisinde gecikmemek başka aritmilere dönüşümünü engellemek  çok faydalı olur hasta için. Bu yüzden elektrofizyoloji ve kateter ablasyonunu bir tedavi seçeneği olarak görmek ve bundan kaçınmamakta fayda var.

Ayrıca aritmilerin teşhisi amacıyla da holter ve uzun süreli elektro kaydı sistemlerinin kullanılmasında büyük fayda var; hastalarımızın bu konuda bilinçli olarak doktora başvurmalarında yarar var.

Aritmi konusunda bilinçli olmak; hem yaşam kalitesini hem de yaşamı daha olumlu etkiler, yaşam süresini de uzatabilir.Tedavi edilmediğinde yaşam kalitesini bozar ve yaşam süresini kısaltır ve başka hastalıklara zemin hazırlar.

Örneğin çok düzenli bir aritmi uzun yıllar aynı şekilde devam ederken tedavi etmezseniz, çok daha düzensiz, hastanın hayatını çok daha olumsuz etkileyen başka bir aritmiye dönüşebilir.