Astım Konusunda Merak Edilenler

Astım nedir?
Astım; akciğere havayı taşıyan yolların (bronşların), mikrobik olmayan iltihaplanmasıdır. Bu iltihaplanmanın sonucunda bronş duvarında şişme ve duvarın iç tabakasında hasar meydana gelir. Bu değişimler, bronşların geri dönüşümlü daralmasını ve aşırı duyarlılık durumunu oluşturur.

Belirtileri nelerdir?
Astım; hırıltı, nefes darlığı, öksürük veya göğüste sıkışma gibi yakınmalara neden olabilir. Bu yakınmalar, mevsimsel olarak veya gece gündüz arasında değişiklik gösterebilir. Ayrıca kendiliğinden veya ilaçlarla ortadan kalkabilir. Tekrar ortaya çıkmasına enfeksiyon, alerji, keskin kokular, tozlar ve hava kirliliği gibi etkenler neden olur.

Nasıl ortaya çıkar?
Astım, kalıtsal ve çevresel etkenlerin birlikteliği sonucu ortaya çıkar. Ailede astım öyküsü olanlarda kalıtsal yatkınlık vardır. Çevresel etkenlerin de katkıları ile bu insanlarda astım hastalığı belirgin hale gelebilir. Çevresel etkenler arasında ev tozları, polenler, sigara dumanı, tekrarlayan viral enfeksiyonlar ve hava kirliliği sayılabilir.

Astım tanısı nasıl ortaya konur?

Hasta hikayesi: Astım, dalgalanmalar gösteren bir hastalık olduğundan, hastaların şikayetlerinin nitelikleri ve uzun vadeli gözlemlerinden yola çıkılarak araştırılır.
Fizik muayene: Doktor muayenesi ancak astım atağı sırasında veya şikayetlerin olduğu sırada bulgu verir. Muayenenizde anormal bulguya rastlanmamasına rağmen astın tanısından şüphelenilebilir.
Solunum fonksiyon testleri: Bu testlerle nefes ölçümleri yapılır, bronşlarda daralma olup olmadığı ve varsa derecesi ölçülür, ardından ilaç sonrası düzelme olup olmadığına bakılır. Nefes ölçümleri normal gelmesine rağmen hala astımdan şüpheleniliyorsa ve doktor gerekli görüyorsa provakasyon testi ile kontrollü ilaç vererek, bronşlarda daralma olup olmadığı kontrol edilir.
Kan tetkikleri ve alerji testleri: İhtiyaç duyulan durumlarda yardımcı olabilir.

Hastalığın takibi nasıl yapılır?
Periyodik biçimde, doktdorun belirlediği sıklıkta ve ayrıca yakınma olduğu takdirde doktor ziyaretleri ile yapılması gerekir. Gerekli olduğunda basit nefes ölçüm cihazları ile (PEF metre) evde ölçüm ve takibi yapılabilir. Doktor uygun gördüğünde ayrıntılı solunum fonksiyon testleri tekrarlanabilir.

Astımı tetikleyen etkenler nelerdir?
Astımı; ev tozunda yaşayan ve gözle görülmeyen ev tozu akarları (mite), polenler, küflenme sonucu oluşan mantarlar, hayvan türleri, hamam böcekleri, hava kirliliği, enfeksiyonlar, ilaçlar, gıdalar ve mesleki nedenler tetikleyebilir.

Nasıl tedavi edilir?
Astımın tedavisi ilaçlarla gerçekleştirilir.

Antiinflamatuvar tedavi: Hastalığın gelişmesinin temelinde yatan mikrobik olmayan iltihaplanmayı kontrol etmeyi amaçlar. Bu ilaçların nefes yoluyla alınan kortizonlar gelir. Etkileri yavaş ve uzun vadede ortaya çıkan ve düzenli kullanım gerektiren bu tür ilaçların astımı kontrol altına aldığı, broş duyarlılığını azalttığı ve uzun vadede hasarı önlediği 
bilinmektedir. Verilen kortizonların çok düşük dozda olması ve nefes yoluyla alınmasından dolayı vücut üzerine önemli yan etkileri yoktur.

Rahatlatıcı (nefes açıcı) ilaçlar: Bu tür ilaçların astımdaki iltihaplanmaya etkisi yoktur. İltihaplanma sonucunda kasılan bronş kaslarının gevşetilmesini sağlar ve nefes darlığı ile hırıltı yakınmalarını giderirler.

Bunların dışında, astıma eşlik eden rahatsızlıklara yönelik olarak  metilksantinler ve antihistaminikler gibi  ilaçlar da gerekli görüldüğü durumlarda kullanılabilir.

Astım gebeliği etkiler mi?
Gebelikte astım çok değişken olabilir. Gebeliğin, astımın en durağan döneminde gerçekleştirilmesi önerilir. Gebelik öncesi, gebelik süresince ve doğum sonrasında yakın takip ve kontrol önemlidir. Astımın kontrol altında olması hem anne hem de bebek için hayati önem taşır.
Kaynak: Anadolu Sağlık Merkezi web sitesi
(www.anadolusaglik.org)