Ayrık Çapraşık Dişlerin Tedavisideki Son Gelişmeler

Dişlerin ayrık ve çapraşık olmasında kalıtımın etkisi nedir? Uzun süre biberon ya da emzik emmek dişlerde böyle problemlere ileride yol açabilir mi? Bir çocuğun süt dişinin çekilmemesi için nasıl bir önlem alınmalıdır? Yer tutucu nasıl yapılır? Ne tür malzemeler kullanılır? Dişlerdeki eğrilik, ayrıklık ve çapraşıklıklara günümüz diş hekimliğinin yaklaşımı nasıldır? Ne tür tedavi seçenekleri vardır? Lamina nasıl bir yöntemdir? Lamina, bonding, zirkonyum gibi uygulamalar dişteki hangi probleme göre tercih edilir?

Diş Hekimi Pertev Kökdemir ve Diş Hekimi Mert Kökdemir ayrık çapraşık dişlerin tedavisini ve diş estetiğindeki son gelişmeleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

AYRIK VE ÇAPRAŞIKLARDA KALITIM ETKİLİ

. Dişlerin ayrık ve çapraşık olmasında kalıtımın etkisi nedir? Uzun süre biberon ya da emzik emmek dişlerde böyle problemlere ileride yol açabilir mi?
“Ailede anne babadan herhangi birinin dişlerinde veya anneanne, babaannede ya da büyükbabalarda çapraşıklık varsa çocuklarda da bu çapraşıklıkların olma ihtimali yüksektir. Bunun dışında eğer süt dişleri doğru zamanda çekilmemişse veya çocuk bir kaza eseri süt dişini daha erken yaşında veya çürük nedeniyle kaybetmişse ve bu dişlerin yeri bir yer tutucuyla doldurulmamışsa ileriki yaşlarda dişlerinde çapraşıklık olacaktır. Bunların yanı sıra çocukta parmak emme, uzun süre emzik emme veya biberon alışkanlığı devam etmişse de dişlerde hatta çenesel ilişkilerde bozukluk olabilir. Bunların doğru zamanda düzeltilmesi özellikle çocuğun ileriki yaşantısında kendini daha güvende hissetmesini sağlayacaktır.”

SÜT DİŞLERİNİN ÇEKİLMESİ DURUMUNDA

. Bir çocuğun süt dişinin çekilmemesi için nasıl bir önlem alınmalıdır?
“Çocuk diş hekimi kontrolünde ise ve yaşı gelmeden bir süt dişinin çekilmesi gerekiyorsa bunun nedeni çok iltihaplanmış veya tedavi edilemeyecek durumda olmasıdır. Ya da çocuk bir tel veya bir şey ısırırken yerinden çıkmış bir diş olabilir. Eğer böyle bir durum gerçekleşmişse çocuk hemen diş hekimine götürülerek o bölgede daha iyi bir diş çıkana kadar diğer dişlerin o boşluğu kapamaması için bir yer tutucu yapılmalıdır. Böylece dişler doğru yerinde çıkabilir.”

 

. Yer tutucu nasıl yapılır? Ne tür malzemeler kullanılır? Anesteziyle mi yapılır?
“Yer tutucular sabit ve hareketli olmak üzere iki çeşittir. Eğer yaşından önce bir diş eksikliği olduysa komşu dişe ufak bir tel parçası yapıştırılır. Bu tel parçası iki dişin arasındaki mesafenin kapanmamasını sağlar. Bir dişe sabitlenir; diğer dişi tutar. Buna yer tutucu denir. Daha fazla sayıda ağızda eksiklik varsa takılıp çıkarılabilen bir yer tutucu yapılır. Ancak çocuğun da bunu kullanıyor olması gerekir. Bu şekilde bir yer tutucu ile eksik dişlerin boşlukları korunur. Diğer dişleri bölgeyi kapatmamış olur. Dolayısıyla alttan gelen daimi diş de doğru yerinde çıkar.”

TEDAVİ SEÇENEKLERİ

. Dişlerdeki eğrilik, ayrıklık ve çapraşıklıklara günümüz diş hekimliğinin yaklaşımı nasıldır? Ne tür tedavi seçenekleri vardır?
“Özellikle çapraşıklık çok fazla değilse hastanın dişlerinde bonding yöntem kullanılabilir. Bonding yöntemi, dişleri kesmeden, törpülemeden üzerlerine o çapraşıklığı giderecek miktarda dolgu malzemesinin hastanın kendi dişinin renginde konulmasıdır. Dolayısıyla dışarıdan bakıldığında gayet güzel ve estetik bir görüntü oluşturur. Özellikle erken diş kayıplarında, erişkin döneme gelindiğinde özellikle ön iki diş veya ön dört diş arasında ayrılıklar olabilir. Bu gibi boşluklar bonding yöntemi ile yapılabildiği gibi zirkonyum ve metal altyapılı porselenlerle de estetik bir şekilde tamamlanabilir. Zirkonyum çok estetik bir porselendir; içinde herhangi bir alt metal altyapı yoktur. Dolayısıyla ışık geçirgenliği kişinin kendi doğal dişi gibidir. Dolayısıyla ön bölgelerdeki diş ayrıklıklarında ve diş renklenmelerinde sıklıkla kullanılabilen bir porselen uygulamasıdır. Metal altyapılı porselenlerle de diş ayrıklıkları gayet güzel bir şekilde kapatılabilir. Ama metal alt yapılı porselenler, özellikle diş etlerinin bir miktar geriye gittiği durumlarda belli bir süre sonra alttan yansıma yaparlar. Bunun haricinde laminalar kullanılabilir. Ama laminaların kullanım alanı biraz daha kısıtlıdır. Onun için hastanın ne istediğini iyi dinlemek ve ona göre bir tedavi yöntemi uygulamak hem hekimi hem de hastayı memnun eder.’’

LAMİNA – ZİRKONYUM FARKI

. Lamina nasıl bir yöntemdir?
“Lamina ile zirkonyum birbirine benzer materyallerdir. Hatta porselen kısımları aynı materyalden yapılır. Dişin hazırlanma metodu farklıdır. Zirkonyum bir kaplama çeşididir. Diş çepeçevre ufaltılır ve dişi koruyacak ve estetik bir forma getirecek şekilde bir zirkonyum porselen dişin üstüne yapıştırılır. Laminada ise dişin sadece ön ve yan yüzeylerinden inceltme yapılır. Zirkonyumda da laminada da aşındırma miktarı aynıdır. Ne kadar gerekiyorsa dişten o kadar aşındırılır. Ama aşındırma yüzeyleri farklıdır. Laminada dişler sadece ön ve yan yüzlerinden zirkonyumda ise çepeçevre aşındırılır. İkisi de son derece estetik gözükür. Kenarları çok ince hazırlanır. Çünkü altlarında bir metal altyapısı yoktur. Dolayısıyla diş eti ile uyumu mükemmel sağlanabilir. Özellikle implant yapılmışsa ve bunun üzerine bir diş yapılıyorsa zirkonyum tercih edilir. Çünkü kenarları çok ince olduğu için implantla ve dolayısıyla implantın çevresindeki diş etiyle uyumu mükemmel hazırlanabilir. Laminanın dezavantajı dişe sadece yapıştırıcı kuvvetle tutunmasıdır. Dolayısıyla lamina uygulandığında hastadan çok fazla ön dişleri ile sert şeyler ısırmaması ve koparmaması istenir. Bir de özellikle yurt dışından veya şehir dışından gelen hastalar daha çok zirkonyuma yönlendirilir. Çünkü laminanın bu yapıştırıcı kuvvetten herhangi bir şekilde ayrılması söz konusu olabilir ve dişi hiç beklemediği bir anda düşebilir. Ama zirkonyumda hasta böyle bir riskle karşılaşmaz.’’

BONDİNG UYGULAMALAR

. Lamina, bonding, zirkonyum gibi uygulamalar dişteki hangi probleme göre tercih edilir?
“Mesela çok fazla madde kaybı olmuş, üzerinde dolgu miktarı daha önceden yapılmış  dişlerde laminalar uygulanamayabilir. Çünkü laminalar sadece bir yapıştırıcı ile tutunur. Dolayısıyla hastanın dişlerinin durumu iyi bir şekilde analiz edildikten sonra hastanın da beklentileri göz önünde bulundurularak ya bonding ya zirkonyum ya da lamina tedavisi önerilir. Bondingler çok estetik uygulamalardır. Herhangi bir anestezi iğne bile yapmaya gerek duyulmadan 2- 4 çapraşık veya ayrık diş yaklaşık 1 saat içinde yapılır. Bu hasta için büyük bir zaman kazancı olur. Zirkonyum ve laminalar için biraz daha fazla zamana ihtiyaç vardır. Bondinglerde 4-7 sene arasında renklenme olabilir. Zirkonyum ve laminalarda herhangi bir renklenme riski yoktur. Dolayısıyla hastanın beklentisi, zamanı, bütçesine göre yönteme karar verilir.’’

. Yurt dışından ya da şehir dışından gelecek bir hasta bu tedaviler için ne kadar zaman ayırmalıdır?
“Porselen ve zirkonyum için bir haftalık bir süre yeterli olur. Lamina için bu süre 10-12 günü bulabilir. Hastanın mutlaka gelmeden önce hekimi ile iletişime geçip yapılacak tedaviyi tespit ettirmesi, buna göre süresini ve de fiyatını öğrenmesi kendisi için çok avantajlı olur.’’