Azospermi (Erkek Kısırlığı) ve Tedavisi

Tüp bebek tedavisine başvuran çiftlerde erkek nasıl değerlendirilir? Sperm analizinin normal değerleri nedir? Erkeklerde hormon bozuklukları ve tedavisi nasıldır?Azospermi nedir? Tedavisi var mıdır? İnfertilitede cerrahi ile düzeltilebilen durumlar nedir?

İstanbul Tüp Bebek ve Kadın Sağlığı Merkezi Üroloji Uzmanı Op. Dr. Osman Ceylan, tüp bebekte erkek kısırlığı (azospermi) ve tedavisini Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

TÜP BEBEK TEDAVİSİNDE ERKEĞİN DEĞERLENDİRİLMESİ

. Tüp bebek tedavisine başvuran çiftlerde erkek nasıl değerlendirilir?
‘‘Tüp bebek tedavisine başvuran erkek hastanın önce çocukluk ve yetişkinlik dönemlerinin  ayrıntılı analizleri alınır. Küçük yaşta geçirdiği inmemiş testis gibi cerrahi bir hastalığı var mı, ergenlik döneminde kemoterapi, radyoterapi almış mı, fıtık ameliyatı ya da geçirilmiş idrar yolu enfeksiyonu var mı diye bakılarak bunların ayrıntılı öyküleri alınır. Sonrasında hastanın genel fizik ve genital muayeneleri yapılır. Daha sonra da hastadan iki defa üst üste ejakulatı (meni) alınıp spermiogramları değerlendirilir. Bunların sonucunda eğer spermiogramında bir problem varsa bazı durumlarda hastanın testiküler ultrason ya da kan tahlilleri örneğinin hormonlarına baktırılır. Bunların sonuçlarına göre hastaya bir yol haritası çizilip çocuk sahibi olup olamayacağı bilgisi verilir.’’

SPERM ANALİZİ

. Sperm analizinin normal değerleri nedir?
‘‘Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, normal spermiogram hacmi en aşağı 1,5 ml olmalıdır. Spermiogramda hacim dışında viskozite yani çözünebilirlik bakılmalıdır. Burada en aşağı 20 dakikalık bir sürede spermin sıvılaşması gerekmektedir. Normal spermiogramda her mililitrede en aşağı 15-20 milyon sperm, totalde de 40 milyon sperm dünya standartlarına göre normaldir. Spermlerin şekillerine baktığımız zaman Kruger sınıflamasına göre en aşağı yüzde 4 oranında normal morfoloji şekilde spermler olması gerekir. Ayrıca spermlerin hareketine göre de değerlendirmek gerekir. Ortalama yüzde 50 oranında hareketli spermler varsa Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre normal kabul edilir.’’

Op. Dr. Osman Ceylan

ERKEKLERDE HORMON BOZUKLUKLARI

. Erkeklerde hormon bozuklukları ve tedavisi nasıldır?
‘‘İnfertil (kısır) hastalarda bazı hormon bozuklukları olabilir. Bunların birinci sebebi hipofiz bezinden salgılanan testosteron ve spermlerin yapılmasını sağlayan hormonlarda problem olmasıdır. Bu hormonların ileri derece düşüklüklerinde, dışarıdan ilaç vererekten tedavi ederiz ve normal spermiogram sağlanabilir. Hatta spontan gebelikler oluşabilir. Testislerde testosteron hormon salgılanmaktadır. Eğer testis kendi hormonunu salgılayamaz ise spermiyogenezde bozulmalar olmaktadır. Bunun için testislere spermiyogenez için dışarıdan testosteron hormonu verilmez. Ancak hipofiz üzerinden manipüle edilerek testosteron hormonunun salgılanması sağlanır. Bunun dışında troid bezinden de hormonlarda fazla çalışması ya da az çalışması durumunda spermiyogenez bozulabilmektedir. Ayrıca prolaktinomalarda fazla miktarda prolaktin salgılandığı anda spermiyogenez bozulmaktadır.’’

AZOSPERMİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

. Azospermi nedir? Tedavisi var mıdır?
‘‘Azospermi, infertil (kısır) erkeklerde üst üste alınan iki spermiogramda hiç canlı hücreye rastlanmamasına denir. Azospermi; obsürtif azospermler (tıkanıklığa bağlı) ve nonobsürtif azospermler olarak ikiye ayrılır. Biz bunların en fazla cerrahi olarak obsürtif azospermleri tedavi edebilmekteyiz. Bunlar sperm kanalları, deferens ile epididimler arasında ya da epididim ile testis arasında herhangi bir bölgede tıkanıklığa bağlı spermlerin geçişine engel olabilmektedir. Bunların tedavisi cerrahidir. Bazen yüzde 50 oranında mikrocerrahi ile düzeltilebilmektedir. Eğer düzeltilemiyorsa bu hastalara diğer spermi elde etme yöntemleri kullanılır. Bunlar içerisinde testislerden spermleri elde etmek için tesa, tese, mikrotese, mikrotesa yöntemleri kullanılır.’’

TEDAVİDE CERRAHİNİN YERİ

. İnfertilitede cerrahi ile düzeltilebilen durumlar nedir?
‘‘İnfertil hastaların bazılarında cerrahi ile güzel sonuçlar alınır. Hidrosel ameliyatından sonra hastalarda sperm fonksiyonu düzelebilmektedir. Özellikle varikosel olan hastalarda yani sol ya da sağ testiste olabilir 2,5 ml üzerinde damar genişlemeleri varsa bunlar cerrahi olarak düzeltilir. Bu işlemde hasta mikroskop altına alınır ve genel anestezi şartlarında oradaki damarları bağlanarak testislerin sperm yapma fonksiyonları düzeltilir. Bu işlem hem testislerin genel fonksiyonlarını düzeltir hem de spermiyogenezi arttırır. Bu hastalarda sonuç olarak 3-6 ay içerisinde yüzde 50-60 oranında spermlerin şekil ve sayıları artar ve spontan gebelikler oluşabilir.’’