Azospermi ve Tedavisi

Azospermi durumunda uygulanan tedavileri Ferti-Jin Tüp Bebek Merkezi’nden Kadın Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Seval Taşdemir Sağlığım İçin Herşey’e anlattı.

ERKEK SPERM KALİTESİ ÖNEMLİ

Tüm kısırlık olgularına baktığımızda erkeklerden kaynaklanan kısırlığın diğer kısırlık sorunlarına göre oranı nedir?
Tüp bebek tedavisinde kadında bir yumurta, erkekte bir sperm elde edebildiğimiz takdirde laboratuvar koşullarında döllendirip anne rahmine yerleştirerek gebeliği gerçekleştirebiliyoruz. Dolayısıyla erkeklerde elde edebildiğimiz spermin sayısı, kalitesi tüp bebek tedavisindeki başarı oranları üzerine çok büyük etkisi var. Genel oranlara bakıldığı zaman kısırlık problemlerinin üçte biri kadından üçte biri erkekten yine üçte biri de hem kadını hem erkeği ilgilendiren sorunlardan kaynaklanmaktadır.

Erkek kısırlığını gerek tedavisi gerek tespiti kadınlarla karşılaştırıldığı zaman çok daha kolay. Bize başvurma süreleri de genel ortalamalara bakıldığı zaman daha erken yaşlarda başvurabiliyorlar. Çünkü erkeklerin kontrolleri ya da sperm sayımları yapılması, kadınlarla karşılaştırıldığı zaman laboratuvar koşullarında analiz edilmeleri basit bir yöntemdir. Yapılan spermiyogram sonucunda erkekte infertilite problemi olup olmadığını ana hatlarıyla değerlendirebiliriz. Üç ya da beş günlük cinsel perhiz sonrası spermiyogramın değerlendirilmesinde sperm sayısının 15 milyonun üzerinde olması gerekiyor. Mevcut spermin özellikle yüzde 50 yüzde 60’ı ileri hızlı ve onu takip eden sperm kategorisinde bulunmalı. Yine mevcut spermlerinde en az yüzde 4’ü normal sperm şekil yapısında olması gerekir. Bu parametrelerdeki düşmeler karşımıza erkek kısırlığı olarak çıkmaktadır. Basit düzeydeki; yani bu parametrelerdeki hafif düşüklükler de etki edebiliyor. Hatta günümüzde sperm mıknatıslı aşılama tekniklerini uyguluyoruz. Kadının yaşına ve evlilik sürelerine göre üç ya da beş kez yapılabilir.

En ağır erkek infertilitesi dediğimiz azospermi; az demek değildir, menide hiç spermin olmaması demektir. Bu hasta grupları da tek grup hasta değildir. Yani menide hiç sperm yoksa hasta direkt Mikro TESE işlemine alıp tedaviye yönlendirmemiz doğru bir yaklaşım değildir. Böyle bir hasta grubuyla karşılaştığımızda yapılması gereken ön kontroller vardır. Mutlaka genetik yapısı incelenmelidir. Özellikle Y kromozomlarındaki bazı bölgeleri. A, B, C gibi dediğimiz bölgelerde kopukluk olup olmadığını değerlendirilen analiz çok önemli. Y mikrodelesyonu dediğimiz bir genetik inceleme. Özellikle A ve B bölgelerinde bir kopukluk söz konusuysa maalesef bu hastalara tedaviye almamız söz konusu değil. Eğer Y mikrodelesyonu iyiyse, karyogramına mutlak bakıyoruz. Çünkü karyogramda bozukluk olursa genetik inceleme gerektiren bir durumdur. Bu nedenle kromozom analizine mutlaka bakılması gerekir. Bunu yanı sıra erkeklerde mutlaka hormon kontrollerine bakılmalı. Hormon yapısına göre hastaları Mikro TESE’ye almadan önce ilaç tedavisi verilmesi gerekebilir. Bu hastalar doğuştan hormon eksikliği olan gruptur. Eğer bu hastaları direkt Mikro TESE’ye alırsak sperm bulamayız. Ancak öncelikle hastaları üç aylık ilaç tedavisine alınırsa ve meniye sperm çıkışı gerçekleşir. Meniye sperm çıkışı gerçekleştirdikten sonra hastayı tamamen tüp bebek tedavisine almak gerekir.

Hormon eksikliği olan azospermi hasta gruplarının tedavi almadan önce mutlaka en az üç aylık bir ilaç tedavi programına almamız gerekir. Ve sonrasında da eğer meniye sperm çıkmıyorsa Mikro TESE işlemine alınmalıdır. Eğer hormonları normal veya yüksekse mutlaka bunlara vitamin destekli ilaçlar verilmelidir. Mikro TESE mikroskop altında sperm dokusunda en ayrıntılı sperm arama tekniğidir.  Çok az sayıda sperm elde edilmiş olsa dahi yine tedavi şansını yakalayabiliyoruz. Hiçbir şekilde sperm elde edemiyorsak bu hasta gruplarını maalesef tedaviye almamız söz konusu değildir.

Op. Dr. Seval Taşdemir

SPERM MIKNATISLI AŞILAMA

Kısırlığın derecesine göre uygulanan sperm mıknatıslı aşılama nedir? Bunu daha çok hangi kısırlık sorunu olan erkeklere uyguluyorsunuz?
Mevcut görülen sağlıklı spermler içerisinde daha kaliteli olanlar, döllenme yeteneği yüksek olan spermlerin seçimine imkân sağlayan bir tekniktir. Dıştan normal görülen spermler içerisinde içyapısı DNA fragmantasyon bozukluğu olan spermleri ayıklama şansını verir. Gerek tüp bebekte gerekse aşılama tekniğinde kullanılabilmektedir. Başarı oranına ciddi etkisi bulunmaktadır.

SPERM SAYISI YA DA KALİTESİ NEDEN DÜŞER?

Erkekler, başka hangi nedenler yüzünden spermlerinde sayıca ya da kalite açısından sorun yaşıyorlar?
Bir kısmı doğuştandır. Üreme hücrelerinin sayısı yeterli olmaz ya da az sayıda olabilir. Diğer bir neden hamilelik döneminde anne karnında hamilelerin geçirdiği ateşli hastalıklar veya erkek çocuğunun yine çocukluk döneminde geçirdiği yüksek ateşte sperm üreten hücrelerde dokunun hasar görmesidir. Örneğin kabakulak enfeksiyonunu örnek gösterebiliriz. Kabakulak virüsü özellikle testis dokusuna yerleşir, sperm dokusuna yerleşen hücrelerin dejenere olmasına neden olur. O bölge tamamıyla dejenere olduğu zaman hiç sperm elde edilmeyebilir. Yani geçirilen ateşli hastalıklar, enfeksiyon hastalıkları yine erişkin çağda halk arasında gonore-bel soğukluğu olarak bilinen enfeksiyonla yine testis dokusunda sperm üreten hücrelerin harap olmasına neden olabilmektedir. Yine çocukluk çağında inmemiş testisler; bunlar eğer erken dönemde tanı konulup operasyonla indirebilirlerse bu hasta gruplarında sperm üretimi gerçekleşebiliyor. Daha geç yaşlara kadar kalırsa karın ısısı sperm üreten hücreleri çok olumsuz yönde etkileyebiliyor ve ileri yaşlarda eğer testis indirme operasyonu yapılırsa bu hasta gruplarında maalesef sperm genellikle elde edemiyoruz.

Bunun yanı sıra sigara, alkol, toksit madde ve nargile gibi alışkanlıkların da spermin üzerinde olumsuz etkisi var. Obezite kilo problemi yine erkeklerde spermi olumsuz etkileyen faktörlerdendir. Stres, beslenme alışkanlıkları bunların hepsi erkeklerdeki üreme sağlığı üzerinde olumsuz etkisi olabilecek faktörlerdir.

SPERM DONDURMA

Erkeklerde sperm dondurmaya ne tür durumlarda ihtiyaç duyulabilir? Sperm dondurma yöntemi nasıl yapılır? Dondurulan bir sperm ne kadar süre saklanabilir?
Radyoterapi ve kemoterapi sonrasında üreme hücrelerinde geri dönüşümsüz sonuçlar olabiliyor. Bu nedenle bu tür tedaviye girmeden önce erkeklerin mutlaka spermlerinin dondurmasını öneriyoruz. Çünkü sonrasında hiç sperm elde edilemeyebiliyor. Bazı erkeklerde de yıllar içerisinde spermlerin azalabilmesi ve tamamıyla yok olabilmesi söz konusu olabiliyor. Böyle bir durum varsa spermleri yine dondurma programına almamız gerekir. Ya da Mikro TESE işlemi sonrası kalan fazla sayıda sperm varsa bunların dondurulması sağlanabilir. Özellikle kişide azospermi varsa ve sadece inceleme amaçlı Mikro TESE yapılıyorsa bu işlem sonucu elde edilen bir sperm olursa mutlaka dondurulmalıdır. Çünkü bir sonraki gelişinde sperm bulunamayabilir. Eğer sperm bulunmuşsa bu vakalara kesinlikle ziyan edilmemesi gerekir.

Özellikle yaz tatillerinde Türkiye’ye gelmeyi düşünenler olabilir. Kısırlıkla ilgili bir problemleri olup olmadığını ya da varsa tedavi almak arzusunda olduğunu bilirler. Özellikle sperm dondurma gibi bir işlem yapılacaksa belli bir hazırlık dönemi gerekiyor mu? Yoksa geldikten sonra burada da çiftlere gerek tetkikler gerek sperm ya da yumurta dondurma gibi işlemler yapılabilir mi?
Bu hastalar geldiklerinde hemen işlemlerini başlatabiliyoruz. Bazı hasta gruplarında da ön tedavi gerekiyorsa en azından o tedavilerinin başlangıcını yapıyoruz. Gerçekten sağlık alanında Türkiye artık lider ülke konumunda. Özelliklede tüp bebek alanında son derece başarılıyız. Yurtdışından ülkemize başvuran hasta sayısı her geçen gün artıyor. Sonuçlar da çok net. Kucaklarında bebekleriyle dönüyorlar. Hastaların vakit kaybetmemelerini öneriyorum.