Bademcik Ameliyatı

Bademcik (tonsil) ve geniz eti (adenoid), boğazdaki lenfoid doku halkasının parçalarıdır. Tonsiller ve adenoid dokusu gebeliğin ilk aylarında oluşmaya başlar. Geniz eti doğumdan sonra çeşitli uyarılarla hızla büyür. Özellikle 4-5 yaşlarında maksimum büyüklüğe ulaşır. Sonra aktivasyonu azalır ve küçülmeye başlar.

Normal hastalık belirtileri ateş, boğaz ağrısı, yutma güçlüğü, baş ağrısı, halsizlik ve eklem ağrısıdır. Bademciklerin üzeri gri-beyaz enfekte materyalle kaplanabilir. Enfeksiyona farenjit de eklenebilir. Sık geçirilen boğaz enfeksiyonları sonrasında bademcik ve geniz eti dokularında büyüme görülebilir. Büyüklüğe bağlı olarak solunum yollarında oluşan tıkanıklık solunumu olumsuz yönde etkiler. Orta kulak havalanmasının bozulması orta kulak iltihabı ve işitme fonksiyonlarında kısmi bozulmaya yol açabilir.

Enfeksiyon çok sık tekrarlıyorsa, enfeksiyona zemin hazırlayan faktörler saptanmalıdır. Kış aylarında okul, yuva ve toplu çalışma yerleri enfeksiyonların sık geçirilmesine yol açabilir. Bağışıklık sisteminin zayıf olması da bir başka nedendir. Bu durumda bağışıklık sistemini güçlendirici ilaç tedavileri denenebilir. Bu çözümlerin yetersiz kaldığı durumlarda operasyon önerilir.

Kronik boğaz kızarıklığı (farenjit)
Faranjit olan kişilerin boğaz görünümü normalden daha kırmızıdır. Bunun nedeni, çoğu zaman boğaz mukozasının çevresel faktörlerle tahriş olmasıdır (sigara içilmesi veya içilen ortamda bulunulması, kimyasal madde buharlarının solunması, toz, alkol, ağız açık uyunması, alerjik reaksiyonlar). Bu durum boğaz mukozasının hafif düzeyde iltihabi reaksiyon göstermesine yol açar. Sinüzite bağlı geniz akıntısı da bu şikayete yol açmaktadır. Hastalarda boğazda kuruluk hissi, boğaz temizleme ihtiyacı, yabancı cisim hissi, bulantıya neden olabilen aşırı mukoza duyarlılığı, kuru öksürük şikayetleri görülebilir.

Sorunun ortadan kalkması için öncelikle tahrişe yol açan ortam iyileştirilir. Sigara içiliyorsa bırakılması önerilir. Alerji ve sinüzit varsa tedavi edilir. Ağız açık uyuma burun problemine bağlıysa tıkanıklık giderilir. Ancak kesin neden saptanırsa tedavide başarılı sonuç alınmaktadır.

Antibiyotiklerin geliştirilmesiyle bademcik ve geniz eti operasyonları daha sınırlı nedenlerle yapılır hale gelmiştir. Operasyon kararı dikkatli sorgulama ve muayene/tetkik sonucunda verilmektedir. Çünkü bazen hasta ve hasta yakınları şikayetleri abartarak anlatabilmektedir.

Bademcik ve geniz eti ameliyatı gerektiren durumlar

Sık tekrarlayan bademcik iltihabı,
Yüksek ateşe bağlı konvülzyon (havale) yapan bademcik iltihabı,
Solunumu ve yutmayı engelleyen büyüklükte bademcik ve geniz eti
Bademcik etrafında apse oluşumu
Uyku apnesi
Bademciklerde tümör şüphesi
Büyük geniz etinin östaki tüpünü tıkaması veya orta kulağa bakteri geçişini arttırması nedeniyle orta kulakta sıvı birikimi veya tekrarlayan orta kulak iltihabına yol açması
Çene yapısını bozan bademcik ve geniz eti büyümeleri

Geniz eti ve bademcik ameliyatı çoğunlukla çocukluk çağında yapılan bir işlemdir. Gerekli nedenler mevcutsa ve kişinin operasyon geçirmesine engel teşkil eden bir sağlık sorunu yoksa her yaş grubunda operasyon yapılabilir. Ancak çok zorunlu olmadıkça 3.5-4 yaş altındaki çocuklarda operasyon tercih edilmemektedir.

Bademcik ve geniz eti operasyonu riski oldukça düşük operasyonlardır. İstatistiklerde 15.000 operasyondan birinde anestezi ya da cerrahiye bağlı ciddi komplikasyon bildirilmiştir. Operasyon sonrası kanama en sık görülen komplikasyondur. Ciddi kanama 5/1000 vakada görülmüştür. Bağışıklık sisteminin operasyondan sonra bozulacağı yönündeki düşünceler, yapılan birçok çalışma sonucunda geçerliliğini yitirmiştir. Lenfositlerin bazı tiplerinin sayısında azalma saptanmış ancak bu durum klinik olarak soruna yol açmamıştır. Bademciklerin alınmasından sonra daha sık farenjit olunduğu yolunda inanış vardır. Ancak bademcikleri alınmış kişilerde farenjit olma sıklığı normal insanlardaki kadardır.

Doç. Dr. Dilaver Özturan
Medi KBB Merkezi, Baş ve Boyun Cerrahisi Uzmanı
www.dilaverozturan.com