Bademcik ve Geniz Eti

Bademcikler (tonsiller) ve geniz eti (adenoid), lenfoid doku  adı verilen ve vücudun bağışıklık sisteminde rol  alan organlardır. Boğazın arka kısmında  savunma görevi gören doku halkasının bir parçasıdırlar.

Boyun, kasık ve vücudun diğer kısımlarında bulunan bezelere benzer  dokulardan oluşmuşlardır. Lenfosit  içerirler. Bu lenfositler vücudun bağışıklık sistemine  rol alan antikorları üretirler.

Geniz eti boğazın üst kısmında, nazofarinks adı verilen burun ve yumuşak damağın arkasında yer alır ve bademciklerden farklı olarak   özel aletlerle bakılmadan görülemez.

Geniz eti  daha çok çocukluk çağının problemi olmasına rağmen, bademcik  hem çocuklarda hem de erişkinlerde hastalık yapabilmektedir.

Bademcik  ve  geniz eti  hem infeksiyonlara hemde büyüklüklerine bağlı olarak bazı sorunlara yol açabilirler. Sık geçirilen infeksiyonlar, hem hastanın günlük yaşamını etkiler, hemde sık sık ilaç kullanımına neden olur. Tekrarlayan enfeksiyonlar   kalp kapakçıkları, eklem ve  böbrek hastalıklarına neden olur.

Bademcik ve  geniz etinin büyük olması burundan solunuma engel oluşturur. Ayrıca kulak ve sinüslerin boşalımını bozarak değişik boyutta   problemlere yol açarlar. Bu hastalarda; işitme kayıpları, horlama, burun tıkanıklığı, gece öksürükleri, burun akıntıları gözlenmektedir. Kronik geniz eti iltihapları veya büyümeleri ortodontik bozukluklar,  yüz gelişiminde  bozukluklar ve konuşma bozukluğuna yol açabilmektedir.

Bademcik ve geniz eti büyümeleri üst solunum yolunu daraltacak boyuta ulaştığında horlama ve  uyku apnesi dediğimiz uykuda  nefes durması  gibi ciddi sorunlara yol açar.

Bademcik ve  geniz etinin büyük olması orta kulağın  havalanmasını  bozar. Buna bağlı kulak zorunda çökme, orta kulakta sıvı toplanması ve işitme kaybı olur. İşitme kaybı bazen anne  ve babanın farkedemeyeceği seviyede olur ve bu çocukların   başarısız  olmasına neden olur.

Bademciklerin  büyük olması; yutma, beslenme ve konuşma sorunları yapar.   Bademciklerin  üzerinde biriken yiyecek ve doku artıkları ağız kokusu ve hijyen bozukluğuna neden olur. Ayrıca çene ve yüz kemiklerinde gelişim bozukluğu, oluşan yüz ifadesi nedeniyle  geri zekalı görüntüsü,  sinüzit ve buna bağlı baş ağrısı,  geniz akıntısı nedeniyle boğaz iltihabı (farenjit), öksürük ve alt solunum yolu problemleri görülebilmektedir.

Beta mikrobu denilen  bakterilerinin çok sık bademcik iltihabı yapma özellikleri vardır. Bu durumda özellikle üç ila beş yaşları  arasında geçirilen bademcik infeksiyonlarının komplikasyonu olarak kalp kapakçıkları ve böbrekler  hasar görebilir. Bunlar çoğu  zaman beta streptokokların yol açtığı ateşli eklem romatizması ile beraber olur.  Ancak  günümüzde   ilaçlarla   bu tür komplikasyonlar  engellenebilmekte  bu nedenle  daha az görülmektedir.

Bademcik ve geniz etinin akut iltihaplarında tedavi genellikle ilaçlardır.  Ciddi problemlere yol açmayan ve sık infeksiyona yol açmayan bademcik ve geniz eti ilaçlarla tedavi edilmesine rağmen, bazen bademcik ve geniz etinin ameliyatla alınması gerekir.

Geniz eti için yaş sınırlaması yoktur. Ancak  bademcik ameliyatları zorunlu haller dışında üç yaşın altında genellikle uygulanmaz.  Solunumu ileri derecede engelleyen büyük bademcikler üç yaşın altında da alınabilir. Genellikle bademcik ameliyatlarının en sık yapıldığı yaşlar 3 ila 10 yaşlar arasıdır.  Üst yaş sınırını belirlemek mümkün değildir.

Bademcik ve geniz eti ameliyatları KBB kliniklerinde sık uygulanmaktadır. İlaç tedavisinden fayda görülmediğinde cerrahi olarak  alınmasına karar verilmektedir. Ameliyata engel oluşturacak herhangi bir ciddi sağlık problemi olmayan erişkinlerde de bademcik ameliyat uygulanmaktadır.Bu ameliyata karar vermek için kullanılan   bazı kriterler vardır .

• Üst solunum yolunun bademcik ve geniz eti büyüklüğüne bağlı olarak tıkanması
• Bademcik etrafında abse  oluşması
• Kötü huylu tümör şüphesi (Bademcik dokusunun tek taraflı büyümesi lenfoma veya başka habis hastalıkların belirtisi olabilir)
• Çene yapısını bozan geniz eti ve bademcik büyümeleri.
• Enfeksiyon  durumu olmadığı halde bademcik ve geniz etinin yutmayı zorlaştıracak kadar büyümesi.
• Bademcik üzerinde ağız kokusuna neden olabilecek şekilde sık sık birikim olması
• Orta kulak iltihabı (otitis media) ve işitme kaybına neden olması
• Sık sık sinüzit ve alt solunum yolu problemlerine neden olması
• Son bir yılda 7 defa veya son iki yılda yıl başına 5 `er defa veya son üç yılda yıl başına 3 `er defa yada daha sık ateşli bademcik iltihaplanması geçirilmesi gibi durumlarda bademcik ve/veya geniz eti ameliyatı yapılır.

Bademcik ameliyatının en önemli riski kanamadır.   Günümüzde gelişen genel anestezi koşulları ve hastanelerin olanaklarının artmış olması bu riski çok azaltmaktadır. Bununla birlikte bademcik ameliyatı teknik olarak basit  görünen, fakat   büyük  bir ameliyat ciddiyetiyle hazırlık yapılması gereken  ameliyattır.

Bademcik ameliyatı olurken dikkat edilmesi gereken en önemli şey   yoğun bakım ünitesi gibi    tam donanımlı bir hastane olmasıdır. Koşulları yeterli olmayan   yerlerde bademcik ve geniz eti ameliyatı risklidir.

Halk arasında  anestezinin  fazla verilmesine bağlı komplikasyonlar olduğuna dair yaygın bir inanış vardır. Böyle bir durum söz konusu değildir. Ameliyat komplikasyonları çoğu kez donanım ve bakım koşullarının yetersizliğinden olabilmektedir. Günümüzde modern anestezi cihaz ve ilaçlarıyla genel anestezi kullanılması idealdir.

BADEMCİK  VE  GENİZ  ETİ  AMELİYATI  OLAN  HASTALARA ÖNERİLER
• Ameliyattan sonra 4  saat hiçbir şey yenilmemeli ve içilmemelidir.
• Ameliyat sonrası 5-7. saatten itibaren hasta  aç ve susuz bırakılmamalıdır. Özellikle yaz aylarında terlemeyle vücuttan su kaybı fazla olur, hastanın susuz ve dolayısıyla halsiz kalmaması için bol sıvı gıdalarla beslenmesi faydalıdır.
• Ameliyat sonrası ilk günde hastaların çoğunun eve gönderilmesinde sakınca yoktur. Eve gitmeden önce doktorunuz size reçete verecektir.
• Ameliyatın ilk gününde koyu renkli kusma ve ilk iki günde koyu renkli dışkı  olması normaldir. Bunlar Ameliyat sırasında yutulan kana bağlı olabilir. Ancak devamlı ve ağızdan  taze kan gelmesi ve tekrar koyu renkli kusulması durumunda doktorunuza mutlaka haber veriniz.
• Kulak zarı çizilmiş veya aynı seansta kulak zarına tüp takıldıysa bazen ameliyat sonrası hafif kanlı akıntı  olabilir.  kulağa su kaçırmamaya dikkat ediniz.
• Bu ameliyat sonrası ilk iki haftada nadirde olsa kanama riski mevcuttur. Eğer boğazınızda kanama fark ederseniz  lütfen sakin ve soğukkanlı olunuz. Oturunuz ve kanı yavaşça tükürün. Erişkinler veya büyük çocuklar için buzlu su ile gargara faydalı olabilir. 10-15 dk. İçinde kanama durmaz ise  doktorunuza mutlaka haber veriniz. Hastaneye ulaşana kadar herhangi birşey yiyip içmeyiniz.
• Düşük derecede ateş bu ameliyatta normaldir ve genellikle yeterli sıvı alınmamasına bağlıdır. Verilen ilaçlarınızı  önerildiği gibi kullanarak ateşinizi 38 derecenin  altında tutmaya özen gösteriyoruz.
• Ameliyattan sonra 2. günden itibaren alınan bademciklerin yerinde beyaz  bir örtü olacaktır. Bu tamamen normaldir endişe etmeyiniz.
Ameliyattan sonraki bir hafta süresince kullanılacak ilaçların doktorunuza gösterilmesi ve kontrol ettirilmesi uygun olacaktır.
• Ameliyat sonrası kulağa vuran ağrının olması normaldir. Bu ağrı boğazdan gelen ama kulaktan hissedilen ve çok sürmeyen, ameliyat sonrası  verilen ilaçlar ile geçebilen ağrıdır. Endişe etmeyiniz
• Yemek yerken hissedilen zorluklar zamanla geçecektir. Aşağıda verilen beslenme listesine uyunuz ve sıkıntılı zamanlarda ılık ve yumuşak gıdalar alınız.
• Ameliyattan 10 gün sonra kontrole geliniz.  Eğer daha önce bir probleminiz ve sormak istediğiniz bir  soru olursa  lütfen  doktorunuzu  arayınız.

AMELİYAT SONRASI  BESLENME VE HASTA BAKIMI  İLE İLGİLİ ÖNERİLER.
1.gün: Hasta tozsuz, serin bir odada yatakta fazla hareket etmeyecek şekilde yatmalı ve mümkün olduğu kadar öksürmemelidir.
Ameliyattan 3 saat sonra başlayarak soğuk olarak  süt, ayran, su, meyva suyu, dondurma, komposto suyu içilebilir. Çocuklar yemek için zorlanmamalı, yatakta yarı dik oturtulmalı, uyurken başı yan çevrilmelidir.
2.gün: Bir önceki gün içilen sıvılara ilaveten oda hararetinde  rafadan yumurta, patates püresi,makarna, yoğurt, puding, un  muhallabsi, çay ile bisküvi, muz püresi elma püresi gibi yumuşak gıdalar yenilebilir.
3.gün: Birinci ve ikinci günlerde verilenlere ek olarak sulu muhallebi,  soğuk ve ezilmiş patates ve sebze çorbaları  verilebilir.
4.gün: Makarna,  mevsimsel her türlü sebze yemekleri, yemek suyunda ekmek içi gibi biraz daha sert yiyecekler yenilebilir.
5.gün:Normal yumuşak yiyecekler yenilebilir
6.- 7.: Günden itibaren normal beslenmeye geçilebilir.

Kaynak: Hisar Intercontinental Hospital web sitesi
(www.hisarhospital.com)