Bel Ağrılarının Nedenleri

Bel ağrıları en sık görülen ağrılardan biridir. Araştırmalar 50 yaşına gelen kişilerin kişilerin %60-80`inin hayatlarının bir döneminde bel ağrısı çektiği, bel ağrısından şikayetçi olan kişilerin %50`sinin ağrısının bir yıl içinde tekrarlayarak kronikleştiği gösterilmiştir.  Bel ağrısı yakınmaları hastaların doktora başvurma sıklığı bakımından baş ağrılarından sonra ikinci sırayı almaktadır. Bunun yanı sıra bel ağrıları en fazla iş kaybı ve kalıcı hareket kısıtlılığına yol açan nedenlerdendir. Akut bel ağrılı hastaların yaklaşık % 90 nı birkaç hafta içinde tamamen iyileşir. Bel ağrılı hastaların ancak % 10 – 15 kadarının ağrıları 6 haftadan uzun sürer.

Bel ağrısının sebepleri nelerdir?
Mekanik kaynaklı olmayan bel ağrılarının en sık görülen nedenler; tümörler, iltihaplar ve kırıklardır. Mekanik sebepli olmayan bel ağrılarının tedavisi sebebe yöneliktir.
Mekanik kaynaklı bel ağrıları; bel ağrılarının büyük bir grubunu mekanik kaynaklı bel ağrıları oluşturur. En sık sebepleri; duruş (postür) bozuklukları, kireçlenmeler, bel fıtıkları, bel kaymaları, osteoporoz`a bağlı oluşan kırıklar, kaslara bağlı yumuşak doku romatizmaları, doğuştan bozukluklardır.

Ani kilo alma ve vermelerde kaslarda yüklenme ve güçsüzlüğe sebep olarak bel ağrısına yol açarlar. Çok sigara içenler, fazla doğum yapmış olanlar, daktilo, bilgisayar kullananlar, uzun süre oturarak çalışanlar ve devamlı eğilerek ağır kaldıranlarda da bel ağrısının daha sık olduğu belirlenmiştir.

Bel ağrılarının tedavisi düzenlenirken nelere dikkat edilmelidir?
Bel ağrısı şikayetlerinin birçok nedeni olabileceğinden tedavi seçenekleri de oldukça fazladır. Bel ağrısı planlanırken öncelikle üç ana hedef göz önünde bulundurulur; SEMPTOMLARIN KONTROLÜ; AĞRI NEDENİ İLE BOZULAN FONKSİYONLARIN DÜZELTİLMESİ; İYİLEŞMEYİ GECİKTİREN YAPISAL, TIBBİ VE PSİKOSOSYAL NEDENLERİN ÖNLENMESİ.
Bel ağrısı şikayetlerinin akut (3 haftadan az) veya kronik (3 aydan fazla) oluşuna göre de tedavi seçiminde farklılıklar vardır.

Akut bel ağrısı tedavisinde; kısa süreli yatak istirahatı, bel okulu, güçlendirici egzersiz eğitimi, diskektomi gibi etkinliğini kanıtlamış tedavi yöntemleri bulunur. Yatak istirahatı uygulaması günümüzde tartışmalıdır.
Ayrıca bel ağrılı hastalarda bazı durumlarda kırmızı bayraklar söz konusudur. Acil sayılması gereken bu durumlarda hastaların hemen hekime baş vurması ve hastane kontrolü altına alınması gerekmektedir (tablo1).

Tablo 1: Bel ağrısında kırmızı bayraklar
Kronik bel ağrısında etkinliği kesinlik kazanmış bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Tedavide iyileşme sürecine destek olacak ve ağrısız dönemlerin uzamasını sağlayacak yöntemler tercih edilmelidir.

Bel ağrısında tedavi yöntemleri nelerdir?
Bel ağrısının nedeni ne olursa olsun başlangıçta konservatif tedavi yöntemleri uygulanır. Konservatif tedavi, ilaç tedavisi ve fizik tedavi yöntemlerini içerir. Öncelikle hastanın semptomları kontrol altına alınarak, ağrı nedeni ile oluşan fonksiyon bozuklukları mümkün olduğu kadar giderilmeye çalışılır. İlaç kullanımı ve fizik tedavi uygulamaları gibi konservatif yöntemlerle tedavi edilemeyen ve cerrahi girişim endikasyonu bulunmayan hastalarda algolojik yöntemler başarıyla kullanılmaktadır.

Bel ağrılarının tedavisinde kullanılan algolojik yöntemler nelerdir?
Kronik bel ağrılı hastalarda uygulanan lokal anestetik injeksiyonu ve rejyonel anestezi teknikleri çok yönlü bir tedavi programının öğelerindendir.
Bel ağrılı hastada en yaygın uygulanan sinir blokları triger nokta injeksiyonları, epidural steroid uygulaması ve faset eklem bloğudur. Bunların dışında son zamanlarda yaygın olarak kullanılan epidural hipertonik sodyum klorür uygulaması, kalça ve pelvik ağrılarda hipogastrik ve impar blok uygulamaları, faset sinir bloğu ve denervasyonu, lumbar sempatik ve somatik blok uygulamaları da bel ve alt ekstremite ağrılarının kontrolünde uygulanan sinir bloklarındandır. Ayrıca son yıllarda disk içi ozon uygulamaları eklem içi ozon uygulamaları da iyi sonuçlar vermektedir. Yıllardır uygulanan omurilik pilleri, kuyruk sokumu pilleri, omurilik ilaç pompaları da tedavisi zor ağrı bel hastalarında çözüm sağlayabilen gelişmiş yöntemlerdir. Daha sonra bu yöntemlerden de bahsedilecektir.

Sonuç olarak güncel tıbbi gelişmeler sayesinde bel ağrılı hastaya bu konuda birden fazla tıbbi dalın birlikte yaklaşımı ile ortak çözüm arayışları sayesinde başarılı olanaklar sunulmaktadır.

Prof. Dr. N. Süleyman Özyalçın
Algoloji Bilim Dalı,
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Anesteziyoloji Anabilim Dalı