Beyin Tümörleri ve Cerrahisi

Beyin Tümörleri tiplerine göre daha çok hangi yaş grubunda görülür? Belirtiler nelerdir? Beyindeki bir kitleyi nasıl çıkartılır? Beyin cerrahisinde günümüzde ne gibi gelişmeler var?  Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Sonay Yılmaz Tecirlioğlu, beyin tümörleri ve cerrahisi hakkında merak edilenleri Sağlığım İçin Herşey’e anlattı.

BEYİN TÜMÖRLERİNİN GÖRÜLME ORANI NEDİR?

“Beyin tümörleri iyi ve kötü huylu olmak üzere 2 türlüdür. Ne yazık ki; kötü huylu tümörlerin görülme oranı yüzde 50, iyi huyluların ise yüzde 15’tir. Bu konuda Türkiye’de net bir istatistik yok. 300 milyon nüfuslu Amerika’da ise yılda yaklaşık 24 bin beyin tümörü görülüyor.”

PEKİ BEYİN TÜMÖRÜ NASIL BELİRTİ VERİYOR? BAŞ AĞRISI BİR BELİRTİ MİDİR?

“Her baş ağrısı beyin tümörü değildir. Bu migrenden de kaynaklanabilir. Ancak ağrı tipi değişiyorsa, farklı bir ağrıysa ve sabah oluyorsa beyin tümörlerine ilişkin bir belirti olabilir. Bunun yanı sıra beyin tümörleri, tümörün yerleşim yerine göre bulgular verebilir. Örneğin tümör göz sinirlerinin arkasına yerleşmişse görme bozukluğu olabilir. Konuşma merkezine ya da hareket merkezine yerleşmişse ara sıra konuşmada duraklamalar, denge kaybı, kulakta çınlama, işitme kaybı da olabilir.”

BEYİN TÜMÖRLERİNDE ERKEN TEŞHİS ÖNEMLİ

İyi huylu bir tümör çok büyük boyuttaysa ya da beynin riskli bir bölgesindeyse cerrahi sırasında beyne zarar verilebilir. Bunun sonucunda hastanın yürümesi, konuşması bozulabilir. Bu yüzden tümör çok büyük olduğunda ameliyat zorlaşır ve kanama ihtimali artar. Kötü huylularda ise çok geç kalınmış olabilir. Çok büyük bir bölge hasar görmüş olabilir. Bunun için her hastalıkta olduğu gibi beyin tümörlerinde de erken tanı önem arz ediyor.”

AMELİYATSIZ TEDAVİ

“MR ya da biyopsi ile tespit edilen iyi huylu bir tümör kimi zaman beynin çok kritik bir yerinde olabilir. Ameliyatsız “Gamma Knife” denilen lokalize radyasyonla o tümörü yok etme şansı var. Girişimsel radyologlar, çok kanamalı ya da riskli bir yerde olan tümörlerde tümörü besleyen damarı tıkayarak, o tümörün büyümesini engelliyor hatta küçülmesini sağlıyor. Ama genelde beyin tümörlerinde yaklaşık yüzde 90 cerrahidir. İyi ya da kötü huylu da olsa cerrahi ile çıkarmak gerekebiliyor. Sonuçta kafa içinde iyi huylu da olsa kötü huylu da olsa büyüyen bir tümör varsa zamanla basınç etkisiyle zaten hasara neden olacaktır. Bu yüzden mekanik olarak o hacmi beyinden, kafadan çıkarılması gerekir.”

Op. Dr. Sonay Yılmaz Tecirlioglu

BEYİN CERRAHİSİNDE SON GELİŞMELER NELER?

“Beyindeki tümör mikrocerrahiyle çıkarılır. Mikrocerrahi mikroskop altında gözün göremeyeceği damarlara ve beyne verilebilecek hasarları en aza indirir. Mikro cerrahi ile beyin tümörlerinin tedavi başarı oranları daha çok arttı. Gamma Knife teknolojisi de beyin cerrahisi için önemli bir gelişmedir. Gamma knife ile beyne yaygın bir şekilde radyasyon vermek yerine sadece tümöre odaklı bir radyasyonla beyin tümörlerinin büyümesi durdurulabilir. Beyin tümörleri ameliyatlarında yeni bir uygulamada hastanın uyanık olarak ameliyat edilmesidir. Hasta, kafatası açılmadan önce uyutuluyor. Kafatası açılırken de uyutuluyor; ancak sonrasında hasta uyandırılıyor ve hastayla konuşularak, hareket etmesi sağlanarak ameliyat gerçekleştiriliyor. Bu durum, hareket ve konuşma merkezine zarar verebilme probleminin kontrolünü oldukça kolaylaştırdı. Kolunu-bacağını hareket ettir, konuş, anını anlat gibi direktiflerle konuşma sağlanıyor. Hastayla diyalog halinde kartlar gösteriliyor ve tasvir etmesi isteniyor. Bu sırada hastaya en az zararı verip tümörü maksimum alabilmek için belirli kontrollerle dokuya uyarılar veriliyor. Bu uyarılara bağlı olarak tümörün bırakılma, alınma, radyasyon verilme kararı veriliyor.

AMELİYAT SÜRECİ HAKKINDA BİLGİ VERİR MİSİNİZ?

“Tümörün lokalizasyonu, ameliyatın seyri için çok önemlidir. İyi huylu ve beynin çok merkezinde olmayan bir tümörse, cerrahi sonrası kanama gibi bir sıkıntısı olmadıysa aslında her hastayı yoğun bakıma çıkarmak gerekmiyor; ama genelde alınmaktadır. Eğer her şey yolundaysa bir gece yoğun bakım süreci olur. Genel olarak tümörün tipi, büyüklüğü, kanaması ve ameliyatta yaşanan sıkıntılara göre yoğun bakım süreci belirlenir. Normalde 1-2 gece yoğun bakım olmaktadır. Bir hafta içinde de her şey yolundaysa taburcu edilebilir.

ÇOCUKLARDA GÖRÜLEN TÜMÖRLER

“Sabahları baş ağrısı, denge bozukluğu, koşarken kafaiçi basıncının artmasına bağlı olarak ağrılar, epilepsi atakları gibi belirtiler çocuklarda ben tümörlerini işaret edebilir. En sık görülen çocukluk çağı tümörleri “infratentorial” denilen beynin alt bölümünde olan tümörlerdir ve genelde kafaiçi basıncının artışına bağlı olarak ağırlıkla sabahları baş ağrısı gibi şikayetler yaratır. Çocuklarda baş ağrısını kimi zaman aileler sinüzite bağlayıp önemsemiyorlar. Bunun için ağrı zamanını takip etmek önemli. Çocuğun sabahları görülen baş ağrıları varsa doktor kontrolü gerekebilir.”

BEYİN TÜMÖRLERİNDE BİTKİ TEDAVİSİ MÜMKÜN MÜ?

“Beyinde kan, beyin bariyeri denen bir bölge vardır. Kısacası beyin kendini korumaktadır. Kendi kanımızdan bile içine bir madde verildiğinde hepsi beyne gitmez. Bu yüzden yenilen-içilen bir ot, çay beyindeki bir tümöre etki etmez. Kemoterapinin bile kimi zaman etki etmediği ve cerrahi tedaviye geçildiği düşünüldüğünde bitki ile şifa bulmanın hiçbir etkisi olmadığı anlaşılmalıdır.”