Böbrek Nakli Öncesi ve Sonrası Nasıl Beslenmeli ?

Böbrek naklinin gerçekleştirilmesini takip eden süre içinde iyileşmenin sağlanması ve naklin amacına ulaşabilmesinde beslenme önemli bir rol oynuyor. Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi Beslenme ve Diyet Uzmanı Gizem Keservuran, nakil öncesi böbrek fonksiyonlarının yeterli çalışmaması nedeniyle bazı mineralleri yoğun olarak içeren gıdaları kısıtlarken, nakil sonrasında ise ilaçların vücutta oluşturacağı birtakım değişikliklerden korunmak için beslenme tedavisinin önemli olduğunu söylüyor. Beslenme ve Diyet Uzmanı Gizem Keservuran’dan kronik böbrek hastaları ve nakli gerçekleşmiş kişilerin nasıl beslenmesi gerektiği hakkında bilgi aldık.

. Neden düşük tuz içeriği olan bir beslenme biçimi gereklidir?
“Diyaliz tedavisi veya kronik böbrek yetmezliği esnasında, hastaların tuz tüketimi sınırlandırılıyor. Hatta birçok diyaliz hastasında sıvı tutulumu ve volümü artırarak tansiyon sorunlarına yol açtığından, kullanımı kesinlikle önerilmemektedir. Nakil sonrası ise tıbbi tedavi, örneğin steroid ilaç kullanımı, vücutta sıvı tutulumuna neden oluyor. Tuz kullanımı ise bu durumu daha da artırdığından kan basıncında artışla birlikte hastalarda yüksek tansiyon meydana gelir.

Böyle bir durum otaya çıkmaması için tuz olabildiğince sınırlandırmak gerekiyor. Özellikle tuz içeriği yüksek olan salçalardan, salam, sosis, sucuk işlenmiş et ürünleri, tuz içeriği yüksek hazır çorbaların hepsi, piyasada dondurulmuş olarak satılan hazır yiyecekler ve tuz eklenerek yapılan mevsim turşularından yememekte fayda var.”

. Uygulanan ilaç tedavisi ile diyet arasında nasıl bir ilişki vardır?
“Vücudumuzun uygulanan nakil işlemini reddetmemesi ve uyum sağlayabilmesi için verilen ilaç tedavisi ister istemez hastanın beslenmesini olumsuz yönde etkiliyor. Besinlerle direkt etkileşime girerek kullanımlarını engelleyen ya da metabolizmada birtakım değişikliklere neden olarak beslenme düzeninde bozukluklara yol açan bazı ilaçlar vardır ki bunların başında steroidler gelmektedir. Bu ilaçlar iştahı artırarak, aşırı ve ani kilo almaya, kolesterol ve trigliserid gibi kan yağlarının artışına, kan şekerini yükselmesine, kemik ve kasların yıkımını hızlanmasına neden oluyor. Ayrıca potasyum, magnezyum ve fosfor gibi minerallerin dengesi nakil sonrası kullanılan steroid ilaçlar nedeniyle bozulabilmektedir.

Sık aralıklı kilo ölçümleri beden ağırlığını kontrol altında tutmanız açısından önemli bir adımdır. Aşırı yağ ve şeker içeren besinler, hamur işleri, tatlılar gibi yüksek kalori içeriğine sahip besin değeri oldukça düşük olan gıdalardan ise kaçınmak böbrek hastalıklarından korunmaktan çok sağlıklı yaşam için her bireyin yapması gerekendir. Bu besinler yerine; kalori içeriği düşük çiğ sebze ve meyveleri, yağsız kırmızı et, derisiz kanatlı eti ve balığı,
basit şeker-sofra şekeri içermeyen sade soda gibi içecekleri tercih ederek kalori alımınızı sınırlandırmamız mümkün.

Beden ağırlığınızı normal sınırlar içerisinde tutmanız yüksek tansiyonun önlenmesi, kalp hastalıkları ve diyabet gibi kronik hastalıklar açısından risklerin azaltılması bakımından önem taşıdığı için dolayısıyla sizi böbrek hastalıklarından da korumuş oluyor.”

“KARBONHİDRAT İHTİYACINIZI MAKARNA VE KURUBAKLAGİLLERDEN SAĞLAYABİLİRSİNİZ”

. Nakil sonrası diyabet gelişmemesi için nasıl beslenmek gerekiyor?
“Karbonhihratlar rafine şeker ve nişasta gibi besinlerin yapısında bulunmaktadır. Vücudumuzun ihtiyacı olan enerjinin büyük bir bölümü karbonhidratlardan karşılanmaktadır. Nakil sonrası steroid ilaç tedavisi alıyorsanız, fazladan karbonhidrat kullanımı metabolizmanızı oldukça zorlar. Bu durumun neticesinde kan şekeriniz normalden daha yüksek seyreder ve diyabet oluşumu için zemin hazırlanır. Bu nedenle, günlük beslenme programınızda kompleks karbonhidratlar dediğimiz makarna, ekmek, rafine şeker eklenmemiş tahıl gevrekleri ve kurubaklagillere yer vermelisiniz Ayrıca buğday, arpa ve mısır gibi besinleri de tüketebilirsiniz.

Protein, kaslarımızın ve dokularımızın yapımı ve onarımı için gereklidir. Ayrıca nakil sonrası iyileşmenize yardımcı olduğundan oldukça önemli bir besin öğesidir. Nakil sonrası protein alımı, önceden aldığınızdan daha fazla olmalıdır; çünkü steroid ilaç tedavisi sırasında doku harabiyeti daha fazladır ve yeterli protein alımı ile doku yıkımı önlenebilir. İlaç tedavisi bittikten sonra normal düzeyde protein alımı yeterli olacaktır.”

. Potasyum alımı ne kadar olmalıdır?
“Nakil sonrası uygulanan tıbbi tedavilerin bazıları kan potasyum düzeyini yükseltirken, bazıları ise düşürmektedir. Kan potasyum düzeyiniz normalin üzerinde ya da altındaysa doktorunuz tıbbi müdaheleyi yaptıktan sonra, kan potasyum düzeyinizin durumuna göre beslenme ve diyet programı hazırlaması için mutlaka diyetisyeninize başvurunuz.”

. Böbrek nakli olmuş hastalara süt ve süt ürünlerini tüketmek de sınırlama getiriliyor mu?
“Diyetle alınan kalsiyum ve fosforun dengeli olması oldukça önemlidir. Kalsiyum ve fosfor metabolizmasının bozulmuş olması, uzun vadede kemiklerin normal içeriği ve yapısının deformasyonuna neden olmaktadır. Bu durum genellikle böbrek hastalarında meydana gelmektedir.

Nakil sonrası rutin kontrollerde doktorunuz tarafından yapılan tetkikler de kemik yapısında anormallikler olup olmadığına muhakkak bakılmalıdır. Yeterli miktarda kalsiyum ve fosfor alımını sağlamak içinse, süt grubu (süt, yoğurt, peynir) besinler her gün mutlaka tüketilmelidir. Doktorunuz veya diyetisyeniniz tarafından aksi söylenmedikçe süt grubunu düzenli olarak tüketmeniz önerilir. Gerekli olduğu durumlarda, kalsiyum ve fosfor preparat olarak doktorunuz tarafından önerilecektir. Doktorunuz önermemişse, kalsiyum ve fosfor preparatlarını kullanmayınız, bu ilaçların bilinçsizce kullanımı nakil sonrası tıbbi tedaviyi olumsuz yönde etkileyebilir.”