Böbrek Yetmezliği ve Böbrek Nakli

Kronik böbrek yetmezliği nedir? Ne tür belirtilere yol açabilir? Böbrek yetmezliği için kaç yaş itibariyle ve ne sıklıkla hangi testleri yaptırmak gerekir? Böbrek yetmezliğinin gerisinde hangi risk faktörü vardır? Böbrek yetmezliğinde başka kimler risk grubuna girer? Böbrek yetmezliği olan kişiler için önce diyaliz mi tercih edilmeli; yoksa organ nakli mi yapılmalıdır? Canlıdan yapılan böbrek nakilleri mi yoksa kadavradan yapılan böbrek nakilleri mi daha başarılıdır? Çapraz böbrek nakli ve kan uyumsuz böbrek nakli nasıl yöntemlerdir? Böbrek nakli hamileliğe engel midir? Böbrek nakli olan kişilerin çalışma hayatlarındaki performansları düşer mi?

Memorial Ataşehir Hastanesi’nden Böbrek Nakli Merkezi Başkanı Prof. Dr. Murat Tuncer bu soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

“BÖBREK YETMEZLİĞİ SİNSİ BİR HASTALIKTIR”

. Kronik böbrek yetmezliği nedir? Ne tür belirtilere yol açabilir?

“Yediğimiz maddeler vücudumuzda kullanıldıktan sonra atılmadığında zehirlenmeye yol açar. Böbrekler aynı zamanda kemik erimesi ve kan yapımıyla ilgili de işlevler görür. Bu yüzden böbrek yetmezliği denildiğinde vücuttaki bütün organlarda değişik bozukluklar meydana gelir. Ancak sinsi bir hastalıktır. Halsizlik, yorgunluk, vücutta kaşıntı, mide bulantısı, geceleri nedensiz yere idrara çıkma dışında genellikle erken dönemlerde belirti vermez. Bu sebeple düzenli olarak kontrol edilmesi gereken bir organdır.”

. Böbrek yetmezliği için kaç yaş itibariyle ve ne sıklıkla hangi testleri yaptırmak gerekir?

“En azından yılda bir kez kreatinin testi ve mümkünse 6 ayda bir veya yılda bir idrar testi yaptırmak gerekir. Şeker ve tansiyon hastaları gibi risk grubu olan kişiler bu testleri daha sık yaptırmalıdır. Çünkü böbrek yetmezliği herkesin başına gelebilir. Korunmanın tek yolu önlem almaktır. ”

 

. Böbrek yetmezliğinin gerisinde hangi risk faktörü vardır?

“Böbrek iltihabı vardır. Bunu yok etmek için tuzsuz gıdalar ve günde 1.5-2 litre su tüketilmelidir. Belli aralıklarla tetkikler yaptırılmalıdır. Tansiyon ilaçları düzenli kullanılmalı ve tansiyonun 13/8 altında tutulmasına dikkat edilmelidir. Böbrekler bu şekilde korunabilir.”

“İDRAR YOLLARI SIK SIK KONTROL EDİLMELİDİR”

. Böbrek yetmezliğinde başka kimler risk grubuna girer?

“Erkek çocuklarında 1. ve kız çocuklarında 2. idrar yolu enfeksiyonundan sonra mutlaka idrar yolları kontrol edilmelidir. Mesane boynu darlığı, taş oluşması, mesaneden böbreğe kaçak olması gibi sorunlarla karşılaşılabilir. Bu sorunlar 14-15 yıl sonra karşımıza böbrek yetmezliği olarak çıkabilir.”

. Böbrek yetmezliği olan kişiler için önce diyaliz mi tercih edilmeli; yoksa organ nakli mi yapılmalıdır?

“İkisi arasındaki temel fark, her yaş grubundan organ nakli olan kişiler diyalize oranla 3-3.5 kat daha fazla yaşar. Bu sebeple her hastaya organ nakli şansı verilmelidir. Diyaliz ise organ nakline kadar kaliteli bir yaşam için uygulanan geçici tedavi yöntemidir. ”

. Canlıdan yapılan böbrek nakilleri mi yoksa kadavradan yapılan böbrek nakilleri  mi daha başarılıdır?

“En kötü canlı nakil en iyi kadavra nakilden daha iyidir. Çünkü canlı nakillerde böbrek hemen nakledilirken kadavra nakillerde böbrek bekleyerek bazı dokularını kaybeder.  Başarılı böbrek nakli yapıldığı sürece kişi kendine iyi bakıyorsa nakledilen böbreği ömrünün sonuna kadar kullanabilir. ”

“KAN UYUMSUZ BÖBREK NAKLİ PAHALI BİR YÖNTEMDİR”

. Çapraz böbrek nakli ve kan uyumsuz böbrek nakli nasıl yöntemlerdir?

“Kan uyumsuz böbrek naklinde verici ve alıcının kan grupları uyumsuzdur. Örneğin alıcı 0 grubu ve A grubu olan vericisi var. Normalde ne kan ne de organ verebilir. Ancak değişik filtreler kullanılarak nakil yapılabilir. Daha önce 9 erişkin hastaya yaptığımız nakiller başarılı oldu. Fakat Sağlık Bakanlığı kan grubu uyumsuz böbrek nakline izin vermediği için artık bu tür nakil yapılmamaktadır. Kan grubu uyumsuz böbrek nakli ayrıca pahalı bir yöntemdir. Çünkü filtrenin tanesi yaklaşık 4-5 bin euro’dur ve bir hastada en az 3 veya 4 filtre kullanmak gerekir. Bu nedenle çapraz böbrek nakli yöntemi gündeme geldi. Bu yöntemde hasta yakınları birbirlerine böbrek verir. Bu sayede kan grubu uyumsuzluğundan dolayı nakil olamayanlara yeni bir yol açılır. Çapraz böbrek naklinin bir avantajı da uluslararası böbrek nakillerinin yapılmasıdır. Dünyadaki ilk vakalardan birini biz yaptık; Kırgız bir çiftle Türk bir çifti çaprazladık. Esasında bu büyük bir havuz oluşturmaya yarayabilir.”

. Böbrek nakli hamileliğe engel midir?

“Böbrek nakli olan bir kadın naklin 1. yılından sonra rahatlıkla çocuk doğurabilir.”

. Böbrek nakli olan kişilerin çalışma hayatlarındaki performansları düşer mi?

“Nakil yapılmış kişiler düşünülenin tam tersine hayatın belli zorluklarıyla karşılaştıklarından daha azimli ve daha kararlı çalışırlar.”