Boy Kısalığının Tedavisi Var Mı?

Çocukluk çağında boy uzunluğu, çocukların büyüme ve gelişmeleri konusunda aileleri en fazla kaygılandıran konular arasında yer alıyor. Boy uzaması çocuklarda büyüme tamamlanıncaya kadar devam ediyor. Çocuğun gelişiminde gerilik, metabolik bir hastalık veya uzamayı sağlayan büyüme plaklarını ilgilendiren bir hastalık olmadıkça, büyümenin tamamlanmasını beklemek gerektiğini belirten Aile Hastanesi Bahçelievler Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

Dr. Gökçer Uzer, boy kısalığına sebep olan bir hastalığa bağlı olarak boyu bir metrenin altında kalan çocukları özel cerrahi teknikler kullanarak uzattıklarını belirtiyor.

Dr. Uzer, Türk toplumunda ortalama boy ölçüsünün erkeklerde 1.70 cm, kadınlarda ise 1.60 cm olduğunu vurgularken, ilkokul çağında basketbol, voleybol, yüzme gibi sporlara başlayıp devam ettiren çocukların boyunun daha fazla uzadığını söylüyor.

Çocukluk ve ergenlik dönemindeki boy kısalıkları ve günümüzde uygulanan tedavi yöntemleri hakkında bilgiler veren Dr. Gökçer Uzer, bu konularda merak edilen soruları yanıtladı.

. Erkeklerde ve kızlarda boy uzaması nasıl oluyor?
Kızların boy uzaması ilk adet gördüğü tarihe kadar olur, bundan sonra boy uzaması yavaşlar, bir iki yıl içinde de durur. Erkekler kızlardan yaklaşık 2-3 yıl daha uzamaya devam eder. Erkekler ortalama 14-16 yaşına kadar, kızlar 13-14 yaşına kadar uzamaya devam eder.

. İdeal boy nedir?
İdeal boyu, kişinin aile bireylerinin boy ortalamasına yakın boy ölçüsü olarak tanımlıyoruz. Ülkemizde genel boy ortalaması erkeklerde 1.70 cm, kadınlarda 1.60 cm olarak karşımıza çıkıyor. Avrupa ve ABD’de bu ölçüler elbette daha farklıdır. Ailesel etkenler, çevresel faktörler kadar sporla uğraşmak da etkilidir. Ancak spora ilkokul çağında başlanması önemlidir. Eğer bir çocuk ilkokul çağında spora başlarsa boy uzaması etkilenir.

. Boy uzamasında beslenmenin rolü nedir?
Büyüme ve gelişme döneminde kemiklerin kalitesinde vücuttaki kalsiyumun ve fosfatın dengesi önemli bir role sahiptir. Diyette alınan kalsiyum, fosfordan zengin besinler, büyüme ve gelişme döneminde ve ileri yaşlarda kemik kalitesinin artmasını sağlıyor. Boy uzamasında da genetik etkenler, beslenme, çevresel faktörlerin (spor yapma gibi) etkisi var. Çocuğun düzenli bir beslenme alışkanlığının olması, sabah, öğlen, akşam yemeklerini düzenli yiyebilmesi, her öğünde aynı beslenme tarzında değil farklı besin öğelerini alması çocukların boyunun uzamasında önemli bir etken olmaktadır.

. Geçmiş yıllara kıyasla boyumuz uzuyor mu?
İnsanların statüleri, sosyal ortamları, sosyokültürel seviyeleri ve beslenme alışkanlıkları değişiyor. Herkesin hem fiziksel hem de mental anlamda daha güçlü olması gerekiyor, insanların zinde olması daha büyük önem taşıyor, bu da insanların hayatına sporun girmesi demek oluyor. Böylelikle zaman içerisinde böyle bir yaşam tarzı ile boy ortalamamız yükseliyor. Boyumuz, elbette olduğu gibi kalmıyor.

Kadınlarda menopozdan sonra östrojen miktarı azaldığından kemik kalitesinde bozulmalar ve kemiklerde küçük kırıklar olabiliyor. Omurgada oluşan bu kırıklar sonucunda yavaş yavaş eğilme (kamburlaşma) başlıyor. Omurgada çökme oluyor, kamburlaşma arttıkça boyda kısalma gerçekleşiyor.

. Kısa boylu kişileri uzatmak mümkün müdür?
Cücelik (akondroplazi) hastalığı tanısı konmuş ve buna bağlı boy kısalıklarında, boyu 140 cm’in altında olanlarda veya estetik amaçlı olarak boy uzatması yapıyoruz. Boy uzatmasını ameliyatla, bacaklara ve kollara özel cihazlar takarak gerçekleştiriyoruz. Uzatmayı en sık kemiğe geçirilen teller yardımı ile kurulan ilizarov sistemi ile veya ileri yaşlarda uygulanan kemiğin içerisine yerleştirilen bir çivi üzerinden dışarıdan bacağa takılan fiksatör yardımı ile yapıyoruz.

Akondroplazi hastalığı olanlarda ilk başlangıcı 6-7 yaşından sonra başlayıp 2 veya 3 aşamalı olarak tamamlıyoruz. Elbette erken yaşta başlanılan tedavi sıkıntılı bir süreç olabilir. Uzatma sırasında bacaklara yük verilmesini istemiyoruz ve tekerlekli sandalye ile hareket etmesini öneriyoruz. Uzatma tamamlandıktan sonra yavaş yavaş yük vermesine uzayan kemik kısmın durumuna göre izin veriyoruz.

Bu süre boyunca haftalık kontrollerle uzama miktarı ve uzayan kemiğin kalitesi, oluşabilecek damar sinir lezyonu, tel veya çivi dibi enfeksiyonu ve eklem hareket açıklığını değerlendiriyoruz.

. Erişkin yaşta da boy uzatma yapılabiliyor mu?
Erişkin yaşta 1.40 cm’in altındaki boylarda ve ya estetik amaçlı olarak uzatma yapılabilir. Uzatma her bir bacak kemiği için ortalama olarak 4 ila 5 cm’e kadar yapılabilir. Uzatma sırasında cihazın vücutta kalma süresi; İlizarov sisteminde her 1 cm için ortalama olarak 1 ay veya çivi üzerinden uzatmada daha az bir süre olarak hesaplanabilir.

Boy uzatma sırasında ağrı, eklem sertliği, enfeksiyon, damar sinir lezyonu olur. Ağrı durumunda ağrı kesiciler kullanılabilir. Eklem sertlikleri gelişmesi önemli bir problemdir ve iyi bir fizyoterapi ile giderilmesi mümkün olabilir. Bu da hastanın daha rahat yürüyebilmesini sağlar. Düzenli yapılan kontroller, oluşabilecek enfeksiyon ihtimalini ortadan kaldırabilir.