Boy Uzatma Ameliyatları Kimlere Yapılabilir?

Kişilerin boyları ya da uzuvları doğuştan, yaşanan travmalar sonucu ya da geçirilen enfeksiyonlar nedeniyle kısa kalabiliyor. Boy uzatma ameliyatlarının cücelik ve toplum standartlarının altındaki boylara sahip olan kişilerde uygulanabilineceğini söyleyen Memorial Şişli Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mehmet Kocaoğlu, romatizma hastalarına ve nikotin alımı olan kişilere boy uzatma ameliyatı yapmayı tercih etmediklerini belirtti.

3-6 aylık süre zarfında oluşan kısalığa göre boy uzatma işleminin tamamlanacağını vurgulayan Prof. Dr. Mehmet Kocaoğlu, boy uzatma ameliyatı hakkındaki sorularımızı yanıtladı.

. Boy uzatma estetik bir ameliyat mıdır, yoksa tedavi amacıyla uygulanan bir operasyon mudur?
Boy uzatma ameliyatı uyguladığınız hastanın boy başlangıcına göre değişir. Eğer siz 1.70 boyundaki bir hastaya boy uzatma ameliyatı yapıyorsanız, bu estetik ameliyattır. Toplum standardının altındaki boylara, örneğin 1.20 boyundaki bir kişiye siz bu ameliyatı yapıyorsanız bu ameliyat kesinlikle estetik değil, fiziğini normale getirmek için yapılan fonksiyonel bir ameliyattır.

“BOY UZATMA AMELİYATI, CÜCELİK VE BOY KISALIĞI OLAN KİŞİLERE UYGULANABİLİR”
. Günümüzde hangi hastalara boy uzatma ameliyatı yapabiliyorsunuz?
Boy uzatma ameliyatı adaylarımız, cücelik dediğimiz nihai boy, yani ergenlikten sonra boyu 1.30 veya 1.40’ın altında kaldığını düşündüğümüz hasta grubuna boy uzatma ameliyatları yapıyoruz. Bunların içerisinde cücelikler varsa ve anne baba erken yaşta bize getirirse, 4-5 yaşlarında boy uzatma programlarına başlıyoruz. Tabi ki erişkin yaşta gelen hastalarımız da oluyor. Onlara da farklı teknikler uygulayarak boylarını uzatıyoruz. Boy uzatma ameliyatı, cücelik veya boy kısalığı olan yani boyu toplum standardının altında olan kişilere uygulanabilir.

. Boy uzatma programı nedir?
Bir uzvu uzatırken sadece kemikleri uzatmıyoruz; beraberinde damarlar, lenf yolları, sinirler, kaslar yani özetle kemik ve yumuşak dokuların tamamını uzatıyoruz. Günde 1 mm maksimum uzatıyoruz.  Günde 1mm uzatmamızın sebebi hem kemik dokunun hem de yumuşak dokuların ancak günde 1 mm uzatmaya tahammülü olduğudur.   1 mm uzattığımız zaman aradaki boşluğu vücut kendisi tamamlıyor. Şöyle ki; vücut kemik dokusu yaparak, kaslar kendini yenileyerek ve kas boyunu uzatarak, damar kendi boyunu uzatarak kendini yeni uzva adapte ediyor. Ortalama her segmenti 10 cm uzatınca, bir programda hastanın boyunu 19-20 cm uzatmış oluyoruz. Bu program 3-6 ay sürüyor.

. İlizarov yöntemini mi uyguluyorsunuz?
İlizarov felsefesi temelde aynı ama değişik malzemeler de kullanıyoruz. Örneğin; ilk ilizarov yönteminde boyu çember şeklindeki halkalarla uzatılırken;  bugün uzayabilen motorlu, uzaktan kumandalı çivileri kullanıyoruz. Teknoloji geliştikçe bizim de uygulama alanımız genişliyor.

. Uzayabilen çivi yönteminin ücretini SGK karşılıyor mu?
Maalesef karşılamıyor. SGK aynı sonucu elde ettiren daha ucuz başka bir yöntem varsa onu karşılıyor.

“NİKOTİN KULLANAN HASTALARA, BOY UZATMA AMELİYATI YAPMAYI TERCİH ETMİYORUZ”
. Boy uzatma ameliyatları nasıl yapılıyor? Hastalar ameliyattan sonra ne tür zorluklarla karşı karşıya kalıyorlar?
Kemik uzatma işlemini, kemikte düşük enerjili bir kırık oluşturarak yapıyoruz. Şöyle; kemikte birden çok delik açıyoruz ve kemiği zayıflatarak bir keski yardımıyla kırıyoruz. Kemiğin etrafında periyos denilen kemik yapımını uyaran bir doku vardır. Günde 1 mm açıldığı zaman yani kemik uçları birbirinden uzaklaştırıldığında kemik dokusu yeni kemik dokusu yaratıyor. Kemik parçalarının eğrilmemesini, kontrolsüz hareket yapmasını önlemek için de; kemik parçalarını dışarıdan çiviler yardımıyla tutturarak kemiklerin düzgün büyümesini sağlıyoruz.

Kontrolü düzgün sağlarsak vücut arada yeni kemik dokusu yapıyor. Tabi ki yapmadığı durumlar da oluyor. Mesela, nikotin alımı olanlar ve romatizma hastaları bizim tercih etmediğimiz hastalar. Kemik yapımını negatif yönde etkileyici ilaçlar alan hastalarda da bu yöntemlerden kaçınıyoruz.

. Çivilerin bakımı da önemli mi?
Çivilerin her gün temizlenmesi lazım. Bunun için önce bu işi bilen elemanları eve yolluyoruz; evde hastalara gösteriyorlar. Bazen hastalarımız kendileri de yapabiliyorlar. Hastalar 10 gün aralıklarla bize kontrole geliyorlar. Kontrollerde çivilerin diplerinin temizliğini, uzama miktarını, kemik duruşunu kontrol ediyoruz.

. İlizarov yöntemini başka hangi amaçlarla kullanıyorsunuz?
Bir bacağın değişik nedenlerle diğerine göre kısa kaldığı, bir bacağın bazı kemiklerinin eksik olduğu, kemiklerin eğri olduğu durumlarda bu yönteme başvurabiliyoruz.

“AMELİYATTAN SONRA HASTA DAHA İYİ BİR KONUMA GELECEKSE AMELİYAT YAPIYORUZ”
. Kişilerin hangi sebeplerle kol ya da bacakları kısa kalabiliyor?
Kol ve bacak kısalıkları, başlıca üç ana sebepten olur; doğuştan, yaşanan travmalar sonucu ya da geçirilen enfeksiyonlar nedeniyle.

Hastalar bize ameliyat için başvurduklarında kar ve zarar hesabı yapıyoruz. Yaptığımız uzatma ameliyatından sonra hasta ameliyat öncesine göre çok daha iyi konumda yürüyecekse, fonksiyonları daha da artacaksa, günlük yaşama daha rahat katılabilecekse ameliyat yapıyoruz. Uzvun kemiklerinin hiç oluşmaması veya uzatılmayacak kadar az olduğu durumlarda hastanın bacağını keserek oraya bir protez yerleştirerek hastayı yürütmek çok daha hızlı ve daha ekonomik bir çözüm oluyor.

. Bu yöntemi çarpıklıklarda da uygulayabiliyor musunuz?
Ülkemizde çarpıklıklar çok fazla görülüyor. Bunun en önemli nedeni metabolik sıkıntılar. Raşitizm hala ülkemizde bir problem olmaya devam ediyor. Aslında Akdeniz ülkesi olmamıza rağmen, güneşimizin bol olmasına rağmen hala ülkemizde raşitizm görülüyor. Bu hastalığa bağlı olarak kollarda ve bacaklarda eğrilikler olabiliyor.

. Kol ve bacak kısalıkları ne kadar zamanda düzeltilebiliyor?
Süre kısalık miktarına bağlı. Örneğin kısalık miktarı 7 cm olan hastalarda ilk 10 gün hiç uzatma yapmıyoruz. Ondan sonra günde 1 mm uzatıyoruz. 80 günde hastanın eşitsizliği tamamlanmış oluyor. Bazı durumlarda, özellikle büyüyen çocuklarda büyüme kıkırdağı kapanmamışsa ileride oluşabilecek olan boy kısalığını da hesaplayarak uzatmayı yapıyoruz. Tek bir ameliyatla eşitsizliği gidermiş oluyoruz.