Burun Tıkanıklığının Nedenleri ve Cerrahi Tedavisi

Burundan rahat nefes almanın önemi nedir? Burun damlalarının yan etkileri var mıdır? Burun tıkanıklığına eşlik eden yakınmalar nelerdir? Burun tıkanıklığının altında yatan sebepler nasıl tespit edilir? Hangi sorunlar burun tıkanıklığına yol açar? Burun kemiği eğriliği (deviasyon) ameliyatları her burun kemiğinde eğriliği olan hastaya önerilir mi? Burun tıkanıklığında altta yatan sebeplere göre ne tür alternatif tedaviler vardır? Ameliyat sonrası süreç nasıl ilerler? Alerjiye bağlı burun tıkanıklıklarına cerrahi müdahale gerekir mi? Cerrahi yöntemdeki son gelişmeler nelerdir?

Acıbadem Altunizade Hastanesi Kulak, Burun, Boğaz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Murat Topdağ, sinüzite bağlı burun tıkanıklığının tedavisini Esra Kazancıbaşı İle Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

NEDEN BURUNDAN NEFES ALMALIYIZ?

. Burundan rahat nefes almanın önemi nedir?
“Vücudumuz doğduğumuz andan itibaren burundan nefes almak için programlanmıştır. Yeni doğan bebekler burun tıkanıklığına sebep olan bazı hastalıklara sahipse bu acil bir şekilde düzeltilir; çoğu zaman da ameliyatla tedavi edilmesi gerekir. Ancak zaman içerisinde ağızdan nefes alıp vermeyi de öğreniriz. Burnumuz tıkalı olsa bile ağızdan nefes alıp vermeye alıştığımız için bunu normal zannetmeye başlarız. Halbuki sağlıklı nefes alamayan kişi sağlıklı bir yaşamın ilk aşamasını by-pass etmiş olur. Özellikle uyku problemlerine yol açar. Bu da beraberinde özellikle kalp ve tansiyon problemlerine, gün içerisinde sürekli kendini yorgun hissetmeye, dikkat dağınıklığına, cinsel fonksiyon bozukluklarına kadar varabilen yaşamı olumsuz etkileyen birçok soruna neden olur.”

BURUN SPREYLERİ FAYDALI  MI?

. Burun damlalarının yan etkileri var mıdır?
“Bu tür spreylerin gereksiz ve uzun kullanımına bağlı oluşan hastalığa rinitis medikamentoza denir. Burun etlerinde ani küçülmeye yol açarak anlık bir rahatlama sağladığı için hastaların hoşuna gitmekte ve rutin kullanmaya başlamaktadırlar. Ancak uzun vadede burun etleri bu ilaca cevap vermez ve gereğinden daha fazla büyümeye başlar. Buna bağlı olarak artık hiçbir ilaca cevap vermeyen sadece belki ameliyattan başka seçeneği kalmayan bir hasta grubu oluşur. Sistemik olarak burundan kullanılan ilaçların vücuda emilim oranları çok düşüktür. Ama uzun süreli kullanımı özellikle gebelik döneminde önerilmez. Çünkü temelde damarlarda kasılmayla o bölgenin kan akımını azaltmak ve bu şekilde burun etlerinin küçülmesini sağlamak yönünde etki eder.”

BURUN TIKANIKLIĞININ SEBEPLERİ

. Burun tıkanıklığına eşlik eden yakınmalar nelerdir?
“Burun tıkanıklığına eşlik eden en sık yakınmalar gün içerisinde efor kapasitesinin azalması, merdiven çıkarken yorulma; ağızdan sürekli solunum alındığı için özellikle sürekli kuru ve ağrıyan bir boğaz ile kronik bir faranjit şikayetleri olabiliyor. Bununla beraber en sık uyku problemleri ve horlama şikayetileri karşımıza çıkıyor.”

. Burun tıkanıklığının altında yatan sebepler nasıl tespit edilir?
“Detaylı bir kulak, burun, boğaz muayenesi, özellikle endoskopik muayeneyle beraber bütün hava yolu değerlendirilir. Sadece burun girişi, burun semptomu ya da burun boşluğu değil geniz bölgesi, bademcikler, dil kökünün büyüklüğü, yutak yapısı, gırtlağın girişi değerlendirmelerde ön plana çıkan anatomik bölgelerdir. Sorun birçok yerde olabilir.”

Doç. Dr. Murat Topdağ

HANGİ SORUNLAR SEBEP OLUR?

. Hangi sorunlar burun tıkanıklığına yol açar?
“Çocukluk çağında en sık geniz eti problemleri görülür. Ayrıca özellikle enfeksiyonlar burun tıkanıklığına yol açar. Gripte ilk sıkıntı burun tıkanması ve gece rahat uyuyamamadır. Bunun dışında alerjik rahatsızlıklar, rinit denilen burun mukoza iltihabında da çok ciddi burun tıkanıklıkları ortaya çıkabilir. Alerjik rinit, sadece hava kirliliğine ya da mevsimsel polenlere bağlı görülmez; gebelik esnasında ortaya çıkan bir rinit hastalığı daha vardır. Bazı hastalarda yemek yerken bu şikayetler ortaya çıkar. Rinitler dışında en sık, burun boşluğunu ikiye bölen kemik ve kıkırdaktan oluşan yapının (nazal septum) eğrilikleri karşımıza çıkar. Doğum esnasında yaşanan travmalar, küçükken geçirilmiş travmalar ya da genetik olarak ailede yatkınlık varsa bu kişilerde burun kemiğindeki eğriliğe bağlı olarak nefes alma problemleri ortaya çıkar. Ayrıca tümörleri de unutmamak gerekir. Eğer bir nefes problemi yaşanmamışsa, bir travma geçirilmemişse bir anda burnun tıkanması oluyor ve ara ara olan tek taraflı burun kanamaları da buna eşlik ediyorsa mutlaka araştırılmalıdır.”

BURUN TIKANIKLIĞINDA CERRAHİ YÖNTEM

. Burun kemiği eğriliği (deviasyon) ameliyatları her burun kemiğinde eğriliği olan hastaya önerilir mi?
“Burun kemiği eğriliğinin hastanın sosyal ve günlük yaşantısını ne kadar etkilediği çok önemlidir. Burada temel sorun hastanın çoğu zaman böyle bir burunla yaşadığı için aldığı nefesi normal zannediyor olmasıdır. Kişinin uyku kalitesi bozuk olduğu, sürekli ağzı açık uyuduğu için kronik faranjit gibi şikayeti olduğu ortaya çıkarıldığında  burun kemiği eğriliği olduğunu kabullenir. Ya da endoskopik muayene esnasında kendisine eğrilik gösterildiğinde bunu fark eder.”

. Burun tıkanıklığında altta yatan sebeplere göre ne tür alternatif tedaviler vardır?
“Geniz eti çocukluk çağında çok sık karşımıza çıkar. Aileler özellikle çocuklarının gece horlamasından, nefeslerini düzgün alamamasından ve çok sık hasta olmasından dolayı burun tıkanıklığı konusunda daha dikkatliler. Çocuklar geniz etinden ameliyat edilmez. Çünkü geniz eti geniz bölgesinde doğuştan var olan bir lenfoid dokudur. Doğuştan olan bademciklerimiz gibi geniz eti de herkeste vardır. Fakat büyüklüğü değişir; kiminde çok daha büyük, kiminde normal boyutlarda olabilir. Önemli olan çocuğa ne tür bir rahatsızlık verdiğidir. Çok sık üst solunum yolu enfeksiyonları ve orta kulak iltihapları geçiriyorsa çocuğa antibiyotik tedavisi verilir. Tedaviye yanıt alınamıyorsa, ilaçlara karşı bir direnç gelişiyorsa, geceleri uyku apnesine (nefes durması) yol açıyorsa, diş ve çene gelişiminde ortodontik problemlere yol açtığı görülüyorsa ameliyat önerilir.”

ANESTEZİ NASIL?

. Ameliyatlarda nasıl bir anestezi tekniği uygulanır?
“Çocuklar genel anestezi altında ameliyat edilir. Burada sadece geniz eti düşünülmez. Bademcik, geniz eti ve kulak birbirine bağlı bölümler olduğu için sık tekrarlayan boğaz iltihabı ya da çok sık kulak iltihabı da geçirip geçirmediği göz önüne alınır. Kimi zaman sadece geniz eti opere edilir; kimi zaman bademcikle beraber opere edilir. Kimi zaman da kulağa tüp takılması diye bilinen orta kulağa da müdahaleler yapılır.”

. Ameliyat sonrası süreç nasıl ilerler?
“Sadece geniz etine müdahale ediliyorsa ameliyat 15-20 dakika sürer. Ameliyattan sonra narkozdan uyanmasına bağlı olarak aynı gün evine gönderilebilir. Genelde sosyal yaşantısından ya da okuldan çok geri kalmazlar. Ama eş zamanlı bademcik ameliyatı da yapıldıysa enfeksiyondan korunma amaçlı olarak birkaç gün evde istiharat etmesi önerilir.”

ALERJİK BURUN TIKANIKLIKLARINDA TEDAVİ

. Alerjiye bağlı burun tıkanıklıklarına cerrahi müdahale gerekir mi?
“Alerjiye bağlı burun tıkanıklıkları ilk planda medikal olarak tedavi edilir. Çünkü alerjik rinitin tedavisinin temelinde hastanın o alerjenden uzak durması vardır. Örneğin polenlere karşı bir alerjisi varsa o mevsim döneminde açık havadan uzak durmalıdır. Alerjik rinit, sık sık hapşırma, bir anda gelişen burun tıkanıklığı, artmış bir burun akıntısı ya da geniz akıntısı problemi ile ortaya çıkar. Hastaya alerjik rinit tedavisinde kullandığı ilaçlar çoğu zaman bir arada verildiği için bir basamak tedavisinin uygulanması gerekir. Ama ne kadar ilaç kullanılırsa kullanılsın rahatlamayan bir hasta grubu vardır. Çünkü alerji mikrobik bir hastalık değildir; vücudun verdiği bir reaksiyondur ve kişiden kişiye gücü kuvveti değişir.”

. Burun tıkanıklığında uygulanan diğer tedavi yöntemleri nelerdir?
“Özellikle burun septum eğriliği erişkin yaşlarda karşımıza çıkan en sık nedendir. Cerrahi olarak eğrilik düzeltilirken çok destrüktif (yıkıcı) yaklaşılmamalıdır. Çünkü ileride çok daha ciddi sıkıntılara yol açabilir. Ama cerrahi dışında bu hastaların başka seçenekleri yoktur.”

CERRAHİ YÖNTEMDEKİ GELİŞMELER

. Cerrahi yöntemdeki son gelişmeler nelerdir?
“Cerrahi yöntem, eğriliğin büyüklüğüne, derecesine ve yerine göre değişir. Özellikle burnun uç kısmında olan eğriliklerin düzeltilmesine çok daha özen gösterilmelidir. Cerrahi teknikten çok cerrahi materyaller özellikle tampon konusu hastalar için en büyük korkudur. Artık hastayı çok rahatsız etmeyen ameliyattan sonra varlığını bile çoğu zaman hissetmediği, alındığı esnada da hiçbir sıkıntı yaşamadığı silikon tamponlar kullanılmaktadır. Ayrıca lazer radyo frekans denilen yeni tekniklerle burun etlerine müdahaleler yapılır. Özellikle enfeksiyonlara bağlı tıkanıklıklarda nazal polipler de geliştiyse ve buna kronik sinüzit de eşlik ediyorsa artık çok çeşitli enstrümanlarla endoskopik olarak dışarıdan bir kesi yapmadan da burun içlerine müdahaleler yapılmaktadır.”