Canlı Vericiden Böbrek Nakli (Vericiler İçin)

İlk bakışta böbrek yetmezliği olan yakınınızın diyaliz tedavisi altında zaten yaşamını sürdürüyor diye düşünebilirsiniz. Ancak diyaliz tedavisi günümüzde çok gelişmiş olmasına rağmen vücutta sürekli çalışan bir böbrek gibi toksik maddeleri vücudu hiç etkilemeyecek şekilde dışarı atamaz. Bu sebeple diyaliz tedavisinde geçen bir sene, yakınlarınızı iki-üç senelik yıpratabilir. Diyaliz tedavisinde olan her on hastanın 5 yıl sonunda 3 tanesi, 10 yıl sonunda bir tanesi hayatta kalabiliyor. Yakınınıza 10 yıl sonra sizinle beraber olabilme şansını böbrek bağışlayarak 10 kat yükseltebilirsiniz.
Florence Nightingale Hastanesi Böbrek ve Pankreas Nakli Programı Direktörü Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Barış Akın, canlı vericiden böbrek naklinin vericiler açısından nasıl bir süreç olduğunu anlattı.

Böbrek yetmezliği hastalığı, çıkmazı olmayan bir yol mu?
Böbrek yetmezliği hastası için nakil olmak daha uzun yaşayabilmek anlamına gelmektedir. Ancak nakil olabilmek için sevdiği insanlardan çok büyük bir fedakârlık istemesi gerekmektedir. Özellikle böbrek bağışlayan kişilerde böbrek yetmezliği ve başka ciddi problemler gelişebileceği gibi yanlış bir kanı toplumumuzda yaygın iken böyle bir istekte bulunmak çok zordur. Bu sebeple tüm böbrek yetmezliği hastalarının en büyük hayali bir gün nakil olmak olsa da bu isteklerini bastırmak ve yakınlarından böbrek isteyerek onları zor duruma düşürmek veya kendilerini bencil davrandığının düşünülmesinden kaçmaktadırlar. Bu durum onların çok zor ve kısalmış bir hayat sürmeyi kabullenmelerine sebep olmaktadır. Oysa ki günümüzde vericilerin safra kesesi – apandisit ameliyatlarından daha düşük risk aldığı, laparoskopik girişim ile bir haftada normale döndükleri ve canlıdan böbrek naklinin sonuçlarının %95 başarılı olduğunu göz önünde tutulmalı. O zaman böbrek nakli kalbin derinliklerine gömülü bir hayal olmaktan çıkıp böbrek hastalarının sevdikleriyle uzun ve güzel bir hayat yaşadığı bir fırsat olacaktır. Yakınlarınız bu broşürü size veriyor ise bu çıkmaz içersinde kaybolduğunu anlayabilirsiniz. Yakınınıza böbrek bağışlamak konusunda daha detaylı bilgi almak istiyorsanız bize ulaşabilirsiniz.

HER İSTEYEN KİŞİ BÖBREK BAĞIŞLAYAMAZ. DETAYLI TETKİKLER SONUCU SAĞLIKLI OLDUĞU TESPİT EDİLEN KİMSELER CANLI BÖBREK VERİCİSİ OLABİLİRLER.

Hastanede iki gün yatarak böbrek bağışlayabilirsiniz. Artık safra kesesi ve fıtık ameliyatları gibi canlı vericiden böbrek çıkarılması ameliyatları da Laparoskopik (Kamera altında) yapılmaktadır. Günümüzde dünyadaki gelişmiş organ nakli merkezlerinde yakınına böbrek bağışlamak isteyen kimselerden böbrek laparoskopik ameliyat tekniğiyle, yani kamera kullanılarak yapılmaktadır. Laparoskopik girişim karın içersine küçük bir kesiden yerleştirilen bir kamera ve özel aletler kullanılarak yapılır. Daha sonra çıkarılan böbrek karın orta hattında 6-7 cm uzunluğunda bir kesi yapılarak karın dışına alınır. Laparoskopik girişimde karında hem daha küçük kesiler yapılır hem de bu kesiler kas olmayan yerlerden yapıldığından ameliyat sonrası kesi yerlerinden ağrı çok az hissedilir. Buna bağlı olarak iyileşme dönemi daha kısadır. Vericiler genellikle 2-3 gün içersinde eve dönebilir ve birkaç hafta içersinde normal aktivitelerini kazanırlar. Canlı böbrek bağışının artmasında laparoskopik tekniğin kullanılması önemli katkıda bulunmuştur. Laparoskopik yöntem sayesinde, böbreğini bağışlamayı düşünen kimselerin ameliyat stresi azalmış ve psikolojik olarak daha rahat bir ameliyat geçirmeleri sağlanmıştır. Merkezimizde laparoskopik olarak böbreğin çıkarılması ameliyatı tecrübeli bir ekip tarafından yapılmaktadır.

Yakınınız listede bekleyip kadavradan böbrek nakli olsa ne fark eder?
Böbrek nakli olması gereken hastalar arasında en çok kadavra böbrek nakli için beklemek yaklaşımı gözlenir. Oysa ki böbrek yetmezliği hastasının uygun böbrek vericisi var ise hemen nakil olabilir ve sağlıklı bir hayata yeni bir başlangıç yapmış olur..Onun için böbrek nakli ihtiyacı olan hastaların ilk önce canlı böbrek nakli olabilmeyi tercih etmeleri akılcı seçenektir.
Canlı böbrek naklini ilk tercih olarak düşünmenin önemli sebeplerini sayacak olursak:

* Canlı nakilde sağlıklı bir böbrek nakledilir ve sonuçlar son derece başarılıdır. Kadavra nakillerde %80’lerde olan başarı canlıdan böbrek naklinde %95 düzeyindedir. Kadavra böbrek nakillerinin yarısı ortalama 10 yıl sağlıklı çalışırken canlı böbrek nakillerinde 25 yıl sonra halen sağlıklı çalışmasını sürdürür.
* Alıcı ve verici iyice tetkik edilerek en iyi sağlık durumunda kontrollü bir şekilde ameliyat olur. Özellikle sağlık problemi olan hastalarda her basamakta kontrollü bir şekilde nakil yapmanın sonuca önemli katkısı vardır.
* Canlı vericiden böbrek nakli hemen alıcı ve verici değerlendirilerek haftalar içersinde yapılabilir. Diyaliz tedavisinde geçirilen süre arttıkça hastanın sağlık durumu bozulmakta ve nakledilen böbreğin çalışır kalma süresi olumsuz yönde etkilenmektedir. Canlı böbrek nakli sayesinde hasta hemen nakil olabilir.
* Kadavradan organ kazanımı yeterli olmadığından listede uzun yıllar beklemek gerekebilir. Böbrek hiç çıkmayabilir veya çıktığında hasta çok yıpranmış olabilir.
* Canlı böbrek nakli olmak için hiç bir şansı olmayıp kadavra böbrek naklini bekleyen bir kişinin daha hayatı kurtulmuş olur.

Böbrek naklinde önemli olan bir böbreğin yerleştirilmesi değil, nakledilen böbreğin uzun yıllar boyunca çalışmasını sağlamaktır.  Canlıdan böbrek nakli sonrası böbreğin kadavra nakilde olduğundan çok daha uzun süre çalışmasını sağlamak mümkündür.

Böbrek veren kişinin gelecekte böbrek yetmezliğine girme riski var mıdır?
İlk önce düşünülenin aksine böbrek bağışlayan kişilerde böbrek yetmezliği gelişmesi riski artmaz. Bunun kanıtları:
1. Bugüne kadar sadece USA’da 75 bin insan yakınlarına böbrek bağışlamıştır. Amerika ve Avrupa’da bugüne kadar böbrek bağışlayan kimselerle ilgili yapılan istatistiksel çalışmalar sonucu böbrek bağışlamanın böbrek yetmezliğine girme riskini arttırmadığı gözlenmiştir.
2. Amerika ve Avrupa’da canlıdan organ naklinin artması için yakınlarına böbrek bağışlanmasına organ bağışı organizasyonları ve bizzat devlet kurumları tarafından destek verilmektedir.
3. Toplumda her bin kişiden biri tek böbrekli doğar. Bu kişiler hayatlarını sağlıklı olarak sürdürürler.
4. Bazı böbrek hastalıkları veya kazalar sonucu böbreklerin birinin çıkarılması gerekebilir. Bu durumlarda bu kişilerin böbrek yetmezliğine girme riski normalden farklı değildir.
5. Tansiyon yüksekliği ve şeker hastalığı dışındaki hastalıkların büyük kısmı her iki böbreği birlikte yetmezliğe sokar. Bu sebeple böyle bir hastalık geliştiğinde iki böbrekli olmak böbrek yetmezliğini önleyecek bir avantaj sağlamaz. Aksine daha önce böbrek bağışlanması sayesinde zaten yetmezliğe girecek olan böbreğiniz bir yakınınıza hayat vermeye devam edecektir.
6. Amerika ve Avrupa’da böbrek bağışlamak isteyenlerle ilgili yapılan çalışmalar sonucu böbrek bağışlamanın böbrek yetmezliği riskini arttırmadığı gözlenmiştir. Organ bağışı organizasyonları ve devlet tarafından canlı böbrek nakline destek verilmektedir.
Böbrek bağışlayacak kişi için böbrek yetmezliği riskli olmasa da ameliyatın getireceği riskler vardır. Ancak bu riskler apandisit, fıtık onarımı ya da safra kesesi ameliyatına kıyasla çok daha düşüktür. Tüm dünyadaki verilere göre %2 oranında yara enfeksiyonu, yüzde 1 kesi yerinden fıtık gelişmesi, yüzde 0.5 laparoskopik vakalarda barsak tıkanıklığı gelişmesi riski vardır. Bu riskler göze alındığı takdirde yakınınızın 10 yıl sonundaki yaşama şansı yüzde 6’dan yüzde 76’ya çıkmaktadır.

Böbrek bağışlamak için dört derece akrabalık gerekmektedir.
Yakınlarına böbrek bağışlayacak kişilerin yasal olarak dört derece akrabalık içersinde bulunması gerekmektedir. Örneğin hastanın eşinin kardeşinin eşi, hatta bu eşin kardeşi bile dört derece akrabalık içine girmektedir. Dört derece akrabalık geniş bir aile ağacını içine almaktadır. Ancak dört derecenin dışında olan ve maddi çıkar ilişkisine dayanmayan bağışlarda etik kurul değerlendirilmesi gerekmektedir.

Yakınıma böbrek bağışladıktan sonra çalışacağı garanti mi?
Ülkemizde böbrek nakli ameliyatının sonuçlarını açıklayıcı düzenli bilgilendirmenin yapılmasına gerektiği kadar önem verilmemektedir. Bu sebeple hastaların aldığı bilgiler daha çok diğer hastalarla konuştukları ve kaynağı belli olmayan tecrübelere dayanmaktadır. Bu konuda hastalar arasında yanlış olarak böbrek nakli tedavisinin başarısız olabileceği ve bu tedaviye ulaşmanın güç olduğu önyargısı bulunabilmektedir. Böbrek nakli olduktan bir sene geçtikten sonra diyalizden uzak  ve sağlıklı olarak yaşamı sürdürmek kadavra nakilde %85 canlı böbrek naklinde %95 ’e varan başarılı sonuçlara ulaşmıştır. Bunun en önemli sebebi kadavra organın daha önce verici olan kişinin hastalıkları ve en son beyin ölümü gelişmesi sırasında aldığı hasara bağlı olarak daha sık problemlere sebep olabilen ve kısa sürede işlev görmez hale gelebilmesi durumudur.

Ne zaman böbrek nakli yapılmalıdır?
Böbrek yetmezliği gelişen hastalarda en ideal tedavi şekli, diyalize hiç başlamadan canlı vericiden böbrek nakli yapılmasıdır. Nakil sonrası vücutta sürekli kandaki toksik maddeleri süzen bir böbrek bulunmasının haftada üç kez hemodiyaliz tedavisi olmak ile kıyaslandığında sağlığın korunması açısından önemi kolaylıkla anlaşılabilir. Böbrek hastaları diyaliz tedavisi altındayken vücutları yıpranır ve hatta zaman içersinde ileri sağlık problemleri gelişmesi sebebiyle nakil olamayacak hale gelebilirler. Diyaliz tedavisi olurken geçirdikleri bir yıl, onları üç-dört yıl sürede olacak kadar yıpratabilir. Bu sebeple mümkün olan en kısa sürede nakil olunması gereklidir.

Kaynak: www.bobreknakliturkiye.com