Çocuklarda Anestezi

Çocuklarda ne tür durumlarda anesteziye ihtiyaç duyulur? Çocuklarda tercih edilen anestezi yöntemleri nelerdir? Di­yabet, kalp ve astım gibi kronik hastalığı olan çocukların ameliyat öncesindeki tedavileri nasıl, neye göre planlanır? Çocuklardan anestezi öncesinde ne gibi tetkikler istenir? Anestezi öncesinde kaç saatlik açlık gerekir? Çocuklara ameliyat olacağı söylenmeli midir? Aileler, çocuklarını psikolojik olarak ameliyata ve anesteziye nasıl hazırlama­lıdır? Çocuğun anestezi ilaçlarına alerjisi olup olmadığını gösteren bir test var mıdır? Genel anestezi ve bölgesel anes­tezi nasıl uygulanır? Uyanma aşamasında ne tür sıkıntılar olabilir? Çocuklarda ameliyat sonrasındaki ağrılar hangi yöntemlere kontrol altına alınır? Lokal, genel ve bölgesel anestezi yöntemlerinin ne gibi riskleri vardır?

Çocuklarda anestezi uygulamalarıyla ilgili merak edilen bu tür soru­ları Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği İkinci Başkanı ve aynı zamanda Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Güner Kaya yanıtlıyor.

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan, gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konusunda uzman 15 hekimle yaptığı söyleşilerden oluşan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında yer alan röportajın işte bazı bölümleri:

Çocuklarda ne tür durumlarda anesteziye ihtiyaç duyulur?
“Pek çok durumda çocuklara anestezi verilmesi gerekebilir. Hatta yenidoğan bebeklerde bu ihtiyaç acil olarak ortaya çıkar. Bağırsakların ve midenin dışarıda olması veya yemek borusunun bulunmaması gibi çeşitli doğumsal anomalilerle dünyaya gelen bebeklerin acilen ameliyat edilmeleri gerekir. Bu tür anomalilerin mümkün olan en kısa sürede cerrahi ile tedavi edilmemesi ise bebeğin kaybedilmesine yol açabilir.

Daha büyük çocuklarda ise yine doğumsal anomaliler ya da fıtık gibi hastalıklar veya acil olaylar nedeniyle gerçekleştirilen ameliyat­larda anesteziye ihtiyaç duyulur. Çocukların ayrıca muayene ve tanı işlemleri sırasında da derin bir anesteziye gereksinimleri olabilmektir. Örneğin mide bağırsak sisteminin incelenmesi amacıyla endoskopi yapılacak veya kalp kateterizasyonu uygulanacak çocukların uyutul­maları gerekir. Bunların dışında görüntüleme yöntemleriyle yapılan bazı tedaviler ya da MR, tomografi gibi teşhis yöntemleri sırasında da çocukların hareketsiz kalmalarını sağlamak amacıyla anesteziye ihtiyaç olmaktadır.”

. Çocuklarda tercih edilen anestezi yöntemleri nelerdir?
“Deneyimli pediatrik anestezistler tarafından çocuklarda hem ge­nel, hem bölgesel (rejyonal) anestezi rahatlıkla uygulanabilmektedir. Ancak bölgesel anestezinin mutlaka genel anesteziyle birlikte kullanıl­masında yarar vardır. Çünkü uyanık bir çocukta sadece bölgesel anes­tezinin uygulanması daha riskli olabilmektedir. Bu yaklaşım dünyadaki tüm pediatrik anestezi uzmanları tarafından kabul edilmiştir. Rejyonal anestezi uygulanan çocuk, dolayısıyla hem daha az anestezik ilaç almış olur; hem de ameliyat sonrasında ağrısız bir şekilde uyandırılabilir. Bölgesel anestezinin genel anesteziyle birlikte uygulanması sadece çocuğun ağrısı açısından değil, ameliyatın gidişatı, ameliyat sonrası yan etkilerin az olması, yani çocuğun sağlığı aynı zamanda annenin ve babanın psikolojisi açısından da son derece önemlidir.”

 .Bir çocukta hangi anestezi yönteminin tercih edileceğine neye göre karar verilir?
“Hangi anestezi yönteminin seçileceği çocuğun sağlık durumu ve geçireceği ameliyat ile yakından ilgilidir. Tabii bundan önce, anestezi uzmanı hastasını görüp değerlendirerek sağlık durumunun analizini yapmalıdır. Sonrasında ise, çocuğun yaşı küçükse annesi ve babasıyla görüşüp, anestezi yöntemi konusunda kararı birlikte vermelidirler.”

ÇOCUKLARDA ANESTEZİ ÖNCESİ AÇLIĞIN ÖNEMİ

.Çocuğun anestezi öncesinde aç olması neden önemlidir?

“Anestezi alacak her hastanın midesi boş olmalıdır. Buna çocuklarda dahildir. Çünkü mide içeriğinin akciğerlere kaçma riski ve ciddi bir sağlık problemi yaratma olasılığı vardır. Bu risk özellikle anestezi uygulamasına başlarken ve bitirirken daha yüksektir. Dolayısıyla açlık son derece önemlidir ama hasta sıvı alımından uzun süre yoksun bıra­kılmamalıdır. Sıvı azlığı tansiyonun düşmesine ve kalbin etkilenmesine yol açabilir. Ayrıca ilaçlara cevaplarda değişiklik söz konusu olabilir. Bütün bu nedenlerle mümkün olan en kısa açlık süresi önerilmekte­dir. Ancak yürüyen, konuşan, hareket eden bir çocuğun; annesi veya hemşire farketmeden ağzına gizlice bir şeyler atması söz konusu ola­bilir. Anestezi uzmanları bu olasılığı her zaman göz önünde tutmak durumundadır. Onun için çocuk anestezisinde hastalar hep biraz mideleri doluymuş gibi değerlendirilir. Eğer, böyle bir şüphe varsa mide boşalmasını hızlandıracak ilaçlar yapılabilir. Hafif bir sedasyon verildikten sonra gerekirse çocuğun midesi boşaltılır. Çocuğun kus­ması halinde mide içeriğini akciğerlere kaçmadan aspire edip dışarıya alacak tedbirler alınır. Hastanın soluk yollarına tüp yerleştirilirken de bazı özel yöntemler kullanılır.”

ÇOCUKLARDA KAÇ SAATLİK AÇLIK GEREKİR?

. Çocuklarda anestezi öncesinde kaç saatlik açlık gerekir? Bu sürenin çocuğun yaşı, anestezinin türü, cerrahi müdahalenin süresi gibi faktörlerle ilgisi var mıdır?
“Anestezi öncesi açlık süresi anne sütü alan bir çocukta dört; mama ile beslenen bir çocukta ise altı saattir. Katı gıdalarla beslenmeye geçen çocukların ise altı-sekiz saat aç kalmaları gerekmektedir. Ama bu süre çocuk hastalar açısından çok uzun olduğu için, ameliyattan iki saat önce açık çay, ıhlamur, elma suyu gibi bakıldığında arkası görünen berrak sıvılar verilerek açlık ve susuzluk hisleri giderilmelidir. Ço­cuklara ameliyat öncesindeki hazırlık sürecinde süt, ayran, portakal, kayısı ya da şeftali suyu gibi sıvılar kesinlikle içirilmemelidir. Çocuğun daha az süre aç kalması için ameliyat saati bir gün önceden mümkün olduğunca netleştirilmelidir.

Acil hastalarda ise durum farklıdır. Kanama ile gelen bir hastanın midesinin boşalması beklenemez. Kusmaması veya mide içeriğininameliyat sırasında yemek borusuna geri gelmemesi için tedbir alınarak mide içeriğinin akciğerlere kaçması önlenir. Mide çıkışını engelleyen bazı hastalıkların ameliyatlarında da hastanın midesi dolu kabul edilir ve ona göre önlem alınır.”

AMELİYATIN ERTELENMESİNİ GEREKTİREN DURUMLAR

. Grip gibi bazı enfeksiyonlar çocuklarda ameliyata engel teşkil eder mi?
“Ağır grip geçiren, yüksek ateşli, burnunda iltihaplı salgıları ve ciddi öksürüğü olan çocukların ameliyatları eğer acil değilse ertelenir. Bu süre bazen bir haftadır, bazen de birkaç haftayı bulabilir. Örneğin enfeksiyonun alt solunum yollarına yani akciğere indiği durumlarda ameliyat birkaç hafta sonra yapılır. Ama çocuğun hafif bir burun akıntısı varsa, kırıklığı yoksa, neşesi beslenmesi yerinde ise ameliyatın ertelenmesi gerekmez. Tabii, bunda ameliyatın özelliği de önemlidir; fıtık, sünnet, inmemiş testis gibi günübirlik ameliyatlarda hafif bir burun akıntısı operasyona engel teşkil etmez.

Ağır bir grip geçirmekte olan bir çocuk ameliyata alınırsa operasyon sırasında bir komplikasyon gelişebilir veya bu durum anesteziyle ilgili komplikasyonların daha ağır geçmesine yol açabilir. Özellikle bronş spazmı ve solunum komplikasyonları görülebilir.”

KİTAPTA YANITLARI YER ALAN DİĞER SORULAR

. Diyabet, kalp gibi kronik hastalıkları olan çocuklar ameliya­ta nasıl hazırlanmalıdır? Ameliyattan önce ilaçlarını bırakmaları gerekir mi?

. Çocuklarda anestezi öncesinde ne gibi tetkikler istenir?

. Başarılı bir ameliyat ve anestezi uygulaması için ailelere düşen sorumluluklar nelerdir?

. Çocuklara ameliyat olacağı söylenmeli midir?

. Aileler, çocuklarını psikolojik olarak ameliyata ve anesteziye nasıl hazırlamalı, nelere dikkat etmeliler?

. Ameliyathaneye götürülmek üzere odadan alınma anında çocukların anne ve babalarından ayrılma korkusu yaşamaları nasıl önlenebilir?

. Anneler, babalar ameliyathaneye girip çocuklarının operas­yonunu takip edebilir mi?

. Çocuklara genel anestezi nasıl verilir?

. Çocuğun anestezi ilaçlarına alerjisi olup olmadığı gösteren bir test var mıdır?

. Çocuklarda genel anestezinin ne gibi riskleri vardır? Eriş­kinlere göre çocuklarda anestezi uygulamaları daha mı risklidir?

. Peki, çocuklarda uyanma aşamasında ne tür sıkıntılar olabilir?

. Genel anesteziyle ameliyat edilen çocuklar ne zaman odalarına getirilir?

. Çocuklarda ameliyat sonrasındaki ağrılar nasıl kontrol altına alınır?

Peki, çocuklarda lokal anestezi, sedasyon ve bölgesel anestezi yöntemlerinin ne gibi riskleri vardır?

Çoğu aile, çocuklarına ameliyat önerildiğinde hem cerrahi müdahaleyle hem de anesteziyle ilgili endişeler yaşar. Bunlardan başlıcaları çocuğun vücudunun anesteziyi kaldıramayacağı ya da beyin hücrelerinin zarar görebileceğidir. Peki, tıbben gerçek nedir?

ANESTEZİ KİTABINDA YER ALAN DİĞER KONULAR

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında ameliyata hazırlık döneminde yapılması gerekenlerden genel, bölgesel ve lokal anesteziye kadar pek çok konu yer alıyor. Çocuklarda, yaşlılarda, kalp ve KOAH hastalarında anestezi uygulamalarıyla ilgili bilgilendirici söyleşiler bulunuyor.

Gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın imza attığı kitap, Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği’nin katkılarıyla hazırlandı. 15 hekimle söyleşi yapılan kitapta, anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisiyle ilgili merak edilen yüzlerce sorunun yanıtı yer alıyor:

. Anestezi Nedir, Ne İşe Yarar?

. Güvenli Anestezi Nedir?

. Anestezi Uzmanları Neler Yapar?

. Genel Anestezi

. Bölgesel Anestezi

. Sedasyon

. Lokal Anestezi

. Özellikli Durumlarda Anestezi

. Çocuklarda Anestezi

. Yaşlılarda Anestezi

. Kalp Hastalarında Anestezi

. Diş Tedavilerinde Anestezi

. Hamilelikte Anestezi

. Ağrısız Doğum

. Anestezi Uzmanınız ve Siz

. Hastaların Sorumlulukları

. Ameliyat Dönemi (Perioperatif) Bakım ve Tedavi

. Anestezi Uzmanınız Hep Yanınızda!

. Palyatif Bakım

. Anestezi ile İlgili Yanlış Bilinenler

. 23 Soruda Anestezi

. Vücudun Alarm Sinyali: Ağrı

. Ağrıları Dindiren Bölüm: Algoloji

. Girişimsel Ağrı Tedavisi

. Kanser Ağrılarının Tedavisinde Girişimsel Yöntemler

. Ağrı Tedavisinde Doğrular-Yanlışlar

. Kemoterapiler Bu Yöntemle Daha Güvenli

. Kalp-Akciğer Canlandırması

. “Hayata El Ver”

KİTAPTA RÖPORTAJI YER ALAN UZMANLAR

Kitapta anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konularında söyleşileri yer alan hekimlerin isimleri soyadı sırasına göre şöyle sıralanıyor:

Prof. Dr. Zekeriyya Alanoğlu,  Prof. Dr. Neslihan Alkış, Prof. Dr. Mustafa Bayar, Prof. Dr. Hülya Bilgin, Prof. Dr. Güner Kaya, Prof. Dr. Yüksel Keçik, Prof. Dr. Hasan Koçoğlu, Prof. Dr. Ercan Kurt, Prof. Dr. Ömer Kurtipek, Dr. Fikret Kutlu, Prof. Dr. Feyhan Ökten, Prof. Dr. Gül Köknel Talu, Prof. Dr. Emine Nur Tozan,  Doç. Dr. Tuğhan Utku ve Prof. Dr. Dilek Yörükoğlu.

www.sagligimicinhersey.com portalıyla aynı adı taşıyan sağlık kitapları serisinin beşinci kitabı olan “Sorular ve Yanıtlarla Anestezi”ye D&R mağazaları başta olmak üzere kitapevlerinden ulaşabilirsiniz. Kitabı ayrıca D&R web sitesi ve İdefix başta olmak üzere online kitapevlerinden de temin etmek mümkün.

Sağlığım İçin Her Şey Sağlık Kitapları Serisi’nin “Sorular ve Yanıtlarla Hepatitler”, “Sorular ve Yanıtlarla Göz Hastalıkları”, “Sorular ve Yanıtlarla Diyabet” ve ‘‘Sorularla ve Yanıtlarla Romatoid Artrit’’ konulu kitapları da bulunuyor.