Çocuklarda Doğumsal Troid Bezinin Az Çalışması

Ülkemizde tiroid hormon yetersizliğine diğer ülkelere oranla daha sık rastlanıyor. Bu oranın yüksek olmasının nedenlerinden biri coğrafyamızdaki iyot eksikliği (toprak su ve tarım ürünlerinde yeterli iyot bulunmaması), ikincisi de akraba evliliklerine bağlı doğumsal kusurların fazla görülmesi. Memorial Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Hülya Caner, çocuklarda tiroid hormon eksikliğinin yol açtığı sağlık sorunları hakkında bilgi verdi.

Tiroid bezinin vücut için önemi nedir?
Tiroid bezi boynun ön kısmında yer alan ve tiroid hormonlarını üreten bir iç salgı bezidir. Vücuttaki tüm hücreler, tiroid hormonuna gerek duyar. Tiroid hormonu vücuttaki tüm metabolizmayı düzenleyen beyin gelişimini sağlayan en önemli hormondur. Anne karnında başlayarak bebeklik döneminde ve büyüme döneminin tamamlanmasına, yani ergenlik dönemi sonuna kadar büyümede önemli rol oynar.

Tiroid bezinde meydana gelen hangi değişimler ne gibi sorunlara yol açar?
Hipotiroidi tiroid bezinin az çalışması ve kanda hormon düzeyinin azalmasıdır. Hipertiroidi tiroid bezinin fazla çalışması ve fazla miktarda hormonun kana karışmasıdır. Guatr ise tiroid bezinin normalden büyük olmasıdır. Tiroid bezi hastalıkları basit guatrdan hayatı tehdit eden tiroid kanserlerine kadar değişir. Tiroid hormon eksikliğine yani hipotiroidiye her yaşta rastlanabilmekte ve ciddi sorunlara yol açmaktadır.

Doğumsal hipotiroidi çocuklarda ne gibi hastalıklara neden olur?
Doğumsal hipotiroidi doğuştan itibaren tiroid bezinin az çalışması nedeniyle hormonların az salgılanmasıdır. Beyin hücrelerinin gelişiminde tiroid hormonu çok önemlidir. Beyin gelişiminin yüzde 95’i ilk üç yaşta tamamlanır. Bu nedenle tiroit hormonu eksik olan bebeklerde değişik derecelerde geri dönüşü olmayan zeka ve gelişme gerilikleri görülmektedir. Zamanında tanı konulamayan ve tedavisi yapılamayan bebekler baş tutma, anneyi tanıma, oturma, emekleme gibi gelişim basamaklarında yaşıtlarından geri kalır.

Yeni doğan en sık rastlanan hastalık belirtileri nelerdir?
Yeni doğanda en sık rastlanan hastalık belirtileri, bebeklerin az hareketli olmaları, ses kalınlığı, dil büyüklüğü, göbek fıtığı, uzamış yeni doğan sarılığı, emme güçlüğü ve kabızlıktır.

Doğumsal hipotiroidinin erken tanısı için hangi işlem uygulanmaktadır?
Doğumsal hipotiroidinin erken tanısı için her yeni doğan bebekten kan alınması, ailelerin de bunu sorgulaması ve takipçisi olması gerekir. Zira erken tanı konup tedavi edilen bebekler tamamen normal olarak hayatlarını sürdürebilir. Yeni doğan bebekte şayet guatr yoksa bebekler normal görülebilir ve bu hastalığın geç fark edilmesine neden olabilir. Bunun için; yenidoğan bebeklere doğumdan sonra 2-5 gün içinde hipotiroidi taraması yapılmalıdır.

İyot eksikliğinin hastalık üzerindeki etkisi nedir?
İyot eksikliği olan bölgelerde yaşayan herkes hipotiroidi riski altındadır. En çok anne karnındaki bebekler, yeni doğanlar, süt çocukları ve süt veren anneler etkilenir. İyot eksikliğinin anne karnındaki bebeğe etkileri, erken ve geç düşükler, ölü doğum, düşük doğum ağırlıklı bebek, doğuştan yapısal bozukluklar, tiroidin ileri derecede az çalışması ve tiroidin büyümesi (guatr) şeklinde kendini gösterir. Yeni doğan bebek de iyot eksikliği nedeniyle guatr ve hipotiroidizm tehlikesi ile karşı karşıyadır.

Haşimato tiroidi
Tiroid bezinin az çalışması doğumsal veya edinilmiş olabilir. Edinilmiş hipotiroidilerden olan Haşimato hastalığı daha çok okul devresi ve ergenlik dönemi çocuklarda ortaya çıkmaktadır. Genellikle genç kızların hastalığıdır. Guatrla seyreder ve hipotiroidiye sebep olur. İyi huylu hastalıktır, ilaç tedavisi gerekebilir. Hastaların şikayetleri üşüme, tembellik, halsizlik, yorgunluk, çalışmada isteksizlik, çabuk yorulma, uykuya meyil ve saç dökülmesi şeklindedir. Yine gebelik ve Haşimato hastalığının birlikteliği hem anne hem de yeni doğan için önemli riskler taşır. Hastalığın klinik tablosu oldukça değişken olup esas olarak plasentayı geçen antitiroid hormonun yapısına ve miktarına bağlıdır. Annelerinde Haşimato öyküsü olan bebeklerin, yeni doğan döneminde ve ergenlik çağında tiroid fonksiyon bozukluğu açısından yakın izlemi büyük önem taşımaktadır. Ergenlik döneminde sırf bu yüzden boyu uzamayan, yani hipotiroidiye bağlı gelişme geriliği olan çocuklarda, tedavi başladıktan sonra büyümeleri hızlanmakta ve aşırı kilo almaları kısa zamanda azalmaktadır.

Kaynak: Memorial Hastanesi web sitesi
(www.memorial.com.tr)