Çocuklarda Eklem Romatizmalarına Dikkat!

Çocuklardaki eklem romatizmaları genellikle bebeklikten başlayarak 18 yaşına kadar görülebililiyor. Eklem romatizmalarının yedi tane alt tipi bulunuyor. 4-6 yaş arasındaki çocuklarda en çok görülen alt tip eklem romatizması “sistemik artrit” olarak isimlendiriliyor ve bu tip, bütün yaşlara dağılabiliyor. Onun dışında küçük yaşta görülen alt tipler de var.  International Hospital Pediatrik Romatoloji Uzmanı Dr. Serdar Cantez, “Bizim için en tedirgin edici olanı sistemik artrit dediğimiz bütün yaş dağılımlarında görülebilen tiptir” diyor. Dr. Cantez, çocuklarda eklem romatizmasıyla ilgili tüm soruları yanıtladı.

Bir çocuğun eklem romatizması olup olmadığını anlayabilmek için anne babalar hangi belirtilere dikkat etmelidir?
Çocuklardaki eklem romatizmaları belirtileri yaş gruplarına göre değişir. En çok görülen şikâyetler; oyun çağındaki dönemde çocuğun eklemlerinde şişme, eklemlerini çok rahat kullanamama, eklemleri üzerinde sıcaklık artışı, kızarıklık, eğer dizdeyse aksayarak yürüme ve o eklemi özellikle sabahları çok becerikli bir biçimde kullanamama olarak sıralanabilir. Kendisini ifade edemeyecek kadar küçük olan çocuklarda bunu anneler anlar. Örneğin bezini değiştirirken daha önce rahat olan çocuk, dizini ya da kalçasını oynatırken oradaki iltihaptan dolayı ağlamaya başlar.

Çocuklardaki eklem romatizmasının tanısı nasıl konulur?
Hastanın hikâyesinin sorgulanması, şikâyetlerin ne kadar süredir devam ettiğinin öğrenilmesi ve fizik muayenesiyle tanı konuluyor. Tanıyı destekleyen fakat tanıya kesinlikle katkıda bulunmayan birtakım kan testleri de var.

Eklem romatizmaları daha çok kız çocuklarında mı görülüyor?
Bazı alt tipler kızlarda daha çok görülür. Örneğin romatit faktör pozitif olan bir alt tipi var ve bu tip bu kızlarda daha çok görülür. Elleri ve bilekleri tutan bir tiptir. Çok hızlı ve saldırgandır, genellikle kızlarda 12-17 yaş arasında ortaya çıkar.

Anne ya da babasında romatizma olan bir çocuğun romatizma olma riski var mıdır?
Çocuğa geçecek diye bir şey söyleyemeyiz fakat anne ya da babasında romatizma olan çocukların daha dikkatli olmaları, ellerinde, ayaklarında görülen eklem şikâyetlerinde çok zaman geçirmeden bir çocuk doktoruna ya da pediatrik onkoloğa görülmelerinde fayda vardır.

Çocuklarda görülen eklem romatizmasının önüne geçmek için anneler ve babalar ne tür önlemler almalıdır?
Eklem romatizmaları çeşitlidir ve bunların bazılarının neden olunduğu bilinmiyor; bu nedenle de önüne geçmek mümkün değildir. Fakat eğer romatizmal ateşten bahsedecek olursak, yani halk dilindeki adıyla kalp romatizmasından bahsedecek olursak bunun nedeni çok bellidir. Hastalık, beta mikrobunun geç dönem sonucu olarak oluşur. Bundan korunmak için antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Şikâyetlerin çıkmasından itibaren 9 günlük süreniz vardır ve o dönem içinde yapılan tedavi beta mikrobunun kalp kapaklarına zarar vermesini engelleyecektir.

Önlem alınmazsa hangi hastalıklar ortaya çıkar?
En önemlisi göz problemidir. Gözde körlüğe neden olabilir. Onun dışında eklem romatizması şeklinde başlayan hastalıklar vardır. Örneğin tüberküloz sıklıkla karşımıza eklem romatizması şeklinde çıkar. Kolitler, kanserler de bu şekilde çıkabilir. Eklemleri şişmiş bir çocukta kanser çıkması bizim oldukça sık rastladığımız bir durumdur. Sedef hastalığı da eklem rahatsızlıklarıyla başlayabilir.

Eklem romatizması olan bir çocuk tedavi sonrasında nelere dikkat etmeli?
İlk olarak hayatını kısıtlamamalıdır. Çünkü tedavide birinci önceliğimiz çocuğa eski yaşam kalitesini vermektir. Düzenli olarak egzersizlerini yapmalıdır. Çünkü eklem romatizması olan çocuklarda kullanılmamaya bağlı olarak kaslarda erime görülebilir. Diğer taraftan bacak eklemlerinde eklem romatizması olduğunda o ekleme daha fazla kan gider. Çocuk büyüdüğü için daha fazla kan giden bölgede sahte büyüme meydana gelir, bu da iki bacak arasında yükseklik farkı olması gibi sonuçlar ortaya çıkarır. Erken dönemde daha fazla büyüyen kol ya da bacak, aslında uzun dönemde yani 18-20 yaşlarda daha kısa kalabilir. Eklemin iltihaplanması sonucunda iki kemiğin birbirine kaynaması görülebilir. Egzersiz yapması, fizik tedavi veriliyorsa düzenli olarak kullanması bu tür şikâyetlerin ortadan kalkmasını sağlayabilir.

Eklem romatizmasının tedavi yöntemleri nelerdir?
Basamaklı bir tedavidir. İlk basamakta aspirin türevi ilaçlarla tedaviye başlarız. Üç ay boyunca bu ilaçları kullanırız. Üç ay sonra eklemde, şişlik miktarında istediğimizi alamıyorsak ikinci basamak ilaçlara geçiyoruz. Bunlar kanser tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Eğer yine sonuç alamıyorsak o zaman biyolojik ilaçların kullanılmasına geçiyoruz. Çocukların kanlarında TMF maddesinin arttığı görülür sonra bu TMF’ye karşı ise birtakım biyolojik ilaçlar geliştirilmiştir. Bu nokta bizim için son nokta oluyor. İlaç tedavisi dışında fizik tedavi ve zaman zaman rehabilitasyona başvurabiliyoruz. Özellikle eklemler donmuşsa ya da donmaya yakınsa ve eklemlerde şekil bozukluğu ortaya çıkmışsa, o zaman fizik tedaviden ve fizyoterapi uzmanlarından yardım istiyoruz. Eğer bir eklem tamamen harap olduysa o zaman yapılması gereken şey ortopedik müdahale yani protez takılmasıdır.

Büyüme ağrılarıyla eklem romatizması ağrıları arasındaki fark nedir?
Büyüme ağrıları genellikle gece olur ve çocuğu uykudan uyandıran ağrılardır. Çocuğa ağrıyı göster dediğiniz zaman eklemini işaret etmez. Dizi ile ayak bileği arasında, bizim kaval kemiği dediğimiz kemiğin üzerindeki noktayı gösterir. Bu ağrılar genellikle ya ovuşturmaya ya da tek doz ağrı kesiciye hemen cevap verirler.

En çok hangi eklemlerde ağrı görülür?
En sık tutulan eklemler diz eklemleri, ondan sonra tutulan eklemler büyük eklemler yani el eklemleri, kalçalar ve ayak bilekleridir. Çene ekleminin de tutulabildiği görülür. Bu uzun dönemde çok ciddi sorunlar doğurabilir; çünkü çenenin çıkmasına neden olabilir.
Eklem romatizması önlem alınmazsa gözde körlüğe neden olabilir. Örneğin tüberküloz sıklıkla karşımıza eklem romatizması şeklinde çıkar. Kolitler, kanserler de bu şekilde çıkabilir. Eklemleri şişmiş bir çocukta kanser çıkması bizim oldukça sık rastladığımız bir durumdur. Sedef hastalığı da eklem romatizmasıyla başlayabilir.

Büyüme ağrıları genellikle gece olur ve çocuğu uykudan uyandıran ağrılardır. Çocuğa ağrıyı göster dediğiniz zaman eklemini işaret etmez. Bu ağrılar genellikle ya ovuşturmaya ya da tek doz ağrı kesiciye hemen cevap verirler.

Kaynak: Acıbadem Hastanesi web sitesi
(www.acibadem.com.tr)