Çocukta Epilepsi Hangi Belirtilerle Ortaya Çıkar? Tedavisi Nedir?

Çocuklarda epilepsi hastalığını ve epilepsi pili tedavisini Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Sait Öztürk anlattı.

. Çocuklarda epilepsiye ne sıklıkta rastlanır? Genellikle hangi yaştan itibaren ortaya çıkar?

‘‘Epilepsi, hiçbir yaş ayrımı olmaksızın ortalama her 100 kişiden birinde görülen bir hastalıktır. Bir günlük çocukta da 75-80 yaşındaki sağlıklı bireyde de her an bir epileptik hadise ya da epilepsi hastalığı karşımıza çıkabilir. Toplumda görülme sıklığının ortalama yüzde 1 olması, nüfusumuzun 85 milyon olduğu düşünülürse ülkemizde 850 bin epilepsi tanılı hasta olduğu anlamına gelir. Epilepsi hastalığının birçok nedeni vardır. Ancak hastaların büyük bir kısmında neden tespit edilemez. En sık görülen sorunlardan biri özellikle çocuk yaş grubunda genetik rahatsızlıklarla ilintili olması ya da yüksek ateşli hastalıklarla karşımıza çıkabilmesidir. Doğum esnasında oksijensiz kalmaya bağlı da epilepsi hastalığı ortaya çıkabilir. Bunun dışında kafa travmalarından ve geçirilmiş beyin enfeksiyonlarından sonra gibi birçok neden bulunmaktadır.’’

HANGİ BELİRTİLERLE ORTAYA ÇIKIYOR?

. Çocukta epilepsi hangi belirtilerle ortaya çıkar? Erişkinlere göre belirtileri farklı mıdır?

‘‘Genellikle şikayetler benzer olmakla birlikte nöbetler çocuklarda uykudayken daha sık görülüyor. Uykudayken sıçrama ya da uykudayken birden bağırarak uyanma gibi sorunlar karşımıza çıkabiliyor. Bu durumun epilepsi olup olmadığı ayrımı da özellikle nörologlarla birlikte ve bazı testlerle yapılıyor. Bundan sonraki süreç öncelikli olarak ilaç tedavisidir ve ilaç tedavisi de yine nörologlar tarafından yapılan bir tedavidir. Ancak epilepsi hastalığında her 10 hastadan yedisi ilaçla tedavi edilirken üç hastada ilaçlar yetersiz geliyor. Bu ilaçların çeşidi ve sayısı arttırılmasına rağmen 10 hastanın üçünde dirençli dediğimiz ilaçlarla tedavi edilemeyen bir hastalık karşımıza çıkıyor. İşte dirençli epilepsi hastalarında da cerrahi bölümler işin içerisine dahil oluyor. Bizler, ilaçlarla  durdurulamayan bu nöbetleri cerrahi işlemler yapıp düzeltebilmeyi hedefliyoruz.’’

. Çocuklarda dirençli epilepsinin önemi nedir? Erişkinler de mi yoksa çocuklarda mı daha çok görülür?

‘‘Epilepsinin dirençli olup olmaması yaştan bağımsızdır; çocuklarda da erişkin yaş grubunda da dirençli epilepsi görülebilir. Ancak çocuk hastalarda beyin gelişimi devam ettiği için geçirilen her nöbet uzun dönem içerisinde beyinde hasarlara sebebiyet verebilir. Özellikle çocukların algılarında, etrafla olan iletişimlerinde, psikolojik gelişimlerinde, motor gelişimlerinde olumsuz yan etkiler oluşturabilir.’’

EPİLEPSİ PİLİ HER HASTAYA TAKILABİLİR Mİ?

. Dirençli epilepsi hastası çocuklarda takılan epilepsi pilleri her vakada aynı sonucu gösterir mi?

‘‘Yapmış olduğumuz tedaviden en iyi faydayı gören hasta grubu ne kadar erken takılırsa o kadar erken sonuç aldığımız hastalardır. Bunu dışında, 12 yaşından sonra epilepsisi başlayan hastalarda ve beş yıldan uzun sürmeden epilepsi pili takılmış hastalarda da iyi bir sonuç alınıyor. Epilepsiye neden olan Lennox-Gastaut sendromu, tuberoskleroz gibi bazı özel hastalıklar vardır. Bu hastalar da pilden en iyi fayda gören hasta grubudur. Pil tedavisinin en büyük avantajı açık bir beyin ameliyatı yapılmamasıdır. Sadece boyun ve göğüs bölgesinde üçer santimlik iki yarık olur. Biz boyun bölgesinden şah damarının yanındaki vagal sinire bir kablo yerleştiriyoruz ve bu kablonun ucunu dışardan görünmeyecek şekilde göğüs bölgesine taşıyıp orada da bir kibrit kutusundan daha küçük bir pile monte ediyoruz. Nörologlarımız yaklaşık iki hafta sonra pil çalıştırmasını yapıyorlar ve düzenli pil ayarlamaları 2-3 ay boyunca sürüyor. Genellikle çocuk hastalarda ilk altı ayda etkiyi görmeye başlıyoruz. Zaten her epilepsi hastasına epilepsi pili uygulamıyoruz. Öncelikli olarak hastanın dirençli epilepsi olması gerekiyor. Yani iki çeşit ilacı belli bir süre kullanmasına rağmen nöbetleri kontrol altına alınamıyorsa bu hastalar dirençli epilepsidir ve dirençli epilepside artık cerrahi tedaviler gündeme gelmelidir. Epilepsi pili ameliyatı ortalama bir buçuk saat süren oldukça düşük riskli bir ameliyattır. Her ameliyatta olduğu gibi yüzde 1 enfeksiyon riski vardır. Şu ana kadar 200’ün üzerinde vakamız oldu ama çok riskli bir hadise yaşamadık.’’

PİLLERİN ÖMRÜ NE KADAR?

. Epilepsi pili çocuğun koşup oynamasına, spor yapmasına engel midir? Pilin ömrü ne kadardır? Epilepsi pilleri kalp yetersizliği tedavisinde takılan pillerde olduğu gibi uzaktan kontrol edilebilir mi?

‘‘Piller teknolojik cihazlar olup çok küçük ve çelik kaplıdırlar. Dışardan gelen darbelerle ya da olası bir nöbet esnasında ani düşmelerle pilde herhangi bir tahribat veya herhangi bir zarar görme ihtimali yok denecek kadar azdır. Boyun bölgesine yerleştirilan kabloda ise çocuğun boyunun uzamasına bağlı olarak yıllar içerisinde gerilmeye bağlı kopmalar veya kırılmalar olabilir. Bu oran ortalama 10 yıl içerisinde yüzde 5 civarındadır. 100 hastanın beşinde 10 yılın sonunda kabloda kopma ya da kırılma olabilir. O sebeple zaten düzenli hastaların tamamen tedavileri sağlansa bile senede bir kontrolü muhakkak yapılır. Bu kontroller sonrasında sistemde çalışmama gibi bir durum varsa ona göre gerekli önlemler alınır. Şu anki teknolojide kullanılan pillerin ömrü ortalama 4-6 yıl arasında değişmektedir. Pil bittiğinde ise lokal bir ameliyatla, boyun bölgesi yeniden açılmadan sadece göğüs bölgesindeki pil çıkartılarak yeni pil monte edilir ve hasta bir saat sonra taburcu edilir. Epilepsi pillerini uzaktan kontrol etme imkanımız ise şu anki teknolojiyle yok ama bunun çalışmaları devam ediyor. Birkaç yıl içerisinde uzaktan kontrol sistemi epilepsi pillerine de entegre edilecek.’’

YURT DIŞINDAN GELEN HASTALAR NASIL TEDAVİ EDİLİYOR?

. Epilepsi hastası çocuğu olup Türkiye’de tedavi olmak isteyen aileler bu tedaviye kaç günlerini ayırmalılar?

‘‘Hasta eğer dirençli epilepsi hastasıysa en az iki çeşit ilacı uygun dozajda kullanmasına rağmen nöbetler kontrol altına alınmıyorsa bize başvurduklarında hastanın gerekli olan tetkikleri ortalama 2-3 gün içerisinde tamamlanıyor. Ameliyat kararı verilirse hastanın ameliyatı hızlıca yapılıyor. Hastanın Türkiye’ye gelmesiyle ameliyat olma süresi ortalama beş gündür. Beşinci günün sonunda taburcu edilir. Hastanın operasyondan sonraki süreçte de ortalama 2-3 haftada bir pil kontrolleri ve pil ayarlamaları yapılır. Bu da ortalama 2-3 aylık bir süreyi bulur. Pil ayarlamaları için de yeni teknoloji piller kullanıyoruz. Yeni teknoloji pillerde pilin ne zaman hangi ayardan hangi ayara gelebileceğini komutluyoruz ve hasta yurt dışındayken o ilgili tarihe geldiğinde otomatik olarak pil ayarlaması yapılmış oluyor. Dolayısıyla hastanın her 15 günde bir ülkemize gelmesine ya da bulunduğu ülkedeki ilgili meslektaşımıza başvurmasına bile gerek kalmıyor. Çok yeni olan bu teknolojik özel pili ülkemizde yaklaşık iki ay önce üç hastamızda uyguladık; uzaktan kendiliğinden zamanı gelince uygulamaları yapılıyor.’’