Çocuklarda Göz Hastalıkları

Çocuklarda şaşılıktan katarakta göz hastalıkları

Doğdukları andan itibaren çocuklarda ortaya çıkan tüm göz hastalıkları, nedenleri, teşhis ve tedavi yöntemleri konusunda Dünya Göz Hastanesi uzmanlarından bilgi aldık.

Çocuklarda görülen göz hastalıklarından ikisi özellikle küçük yaşlarda ortaya çıkan ve erken teşhis durumunda başarıyla tedavi edilebilen ŞAŞILIK ve GÖZ TEMBELLİĞİ’DİR. Göz muayenesinin belli bir yaşı yoktur. Şikâyeti olan çocuk hangi yaşta olursa olsun muayene edilebilir. Çocuğun muayeneye müsade etmediği durumlarda uyutucu, sakinleştirici ilaçlar kullanılır, onlarla da verimli sonuç alınamadığı takdirde genel anestezi verilerek muayenesi tamamlanır.Çocukların hiçbir şikayeti olmasa bile 3-4 yaşlarına kadar en az bir defa göz muayenesinden geçmiş olmaları gerekir..

Erken teşhis ve tedavi uygulanmayan çocukların gözleri estetik problemin yanı sıra ömür boyu az görmeye mahkûm olurlar…

ÇOCUKLARDA ŞAŞILIK…
Gözlerimiz tam karşıya bakarken birbirine paraleldir. Paralelliğin bozulmasına şaşılık ( STRABİSMUS) denir. Organlarımız içinde bağımsız hareket yönünden en mükemmel özeliklerle donatılmış olanı gözlerimizdir. Gözün hareketini sağlayan dış kaslardır. Her bir gözde bulunan 6 kas ( adale ) gözü çeşitli yönlere doğru hareket ettirir. Bu kasların birinin ve bir kaçının görev yapamaması durumunda şaşılık meydana gelir.

Şaşılığın nedenleri…
Şaşılık genellikle çocukluk çağında ortaya çıkar. Özellikle bebeklerde daha fazla olmak üzere şaşılıkların bir kısmı yalancı kaymadır. Yalancı kayma, göz kapaklarının ve göz kürelerinin yapısı veya optik eksenlerden birinin düzensizliği nedeniyle ortaya çıkan yanıltıcı bir görünümdür. Bu durumun tam olarak aydınlatılabilmesi için mutlaka bir göz muayenesi yapılmalıdır. Şaşılığın oluşmasında tek bir neden söz konusu değildir. Hamileliğin nasıl geçtiği, doğumun problemli olup olmadığı, çocuğun gelişimi, geçirdiği hastalıklar, havale veya göze ait hastalıklar şaşılık için risk faktörü oluşturabilirler.

Şaşılığın tedavisi…
Şaşılığın ortaya çıkmasından hemen sonra tedaviye başlanması ile tam düzelme mümkündür. Şaşılığın tedavisi için üç yöntemden bahsetmek mümkündür;

Gözlük: Bazı tip şaşılıklar kırma kusuruna bağlı olarak oluşur. Hasta gözlük kullanmaya başlayınca şaşılık düzelir. Bu tip şaşılıklarda gözlük yeterli olmaktadır. 
Kapama ve ortoptik: Bu tedavi yöntemleri hastanın gözünde tembellik de var ise yapılabilir. 
Cerrahi (ameliyat): Doğuştan olan kaymalar genellikle gözlük gerektirmeyen, erken dönemde (6 ay – 1 yaş ) ameliyat edilmesi gerekli kaymalardır. Kaymaların büyük çoğunluğu ise 2–3 yaş civarında ortaya çıkar ve genellikle gözlükle tam olarak düzelebilir. Gözlük takıldığı halde düzelmeyen kaymalara ise cerrahi tedavi gerekir. 
Felçlere bağlı olarak ani oluşan kaymalarda genellikle çift görme de vardır ve hasta için oldukça zor bir durumdur. Bu tarz şaşılıklarda genel eğilim 6–8 ay beklemektir, ancak bekleme döneminde çift görmenin azalması amacıyla botox uygulaması yapılabilir.

Şaşılık ameliyatı…
Şaşılık ameliyatları çoğunlukla genel anestezi altında gerçekleştirilir. Ameliyatların temel prensibi göz küresine yapışık kasların kuvvetinin azaltılması ya da arttırılması veya yerlerinin değiştirilmesi esasına dayanır. Şaşılıkta erken tanı ve tedavi ile göz tembelliği önlenebilir, 3 boyutlu görme sağlanabilir. Bu nedenle şaşılık şüphesi olan her çocuğun belirli bir yaşa gelmesi beklenmeden şaşılık uzmanı göz hekimine götürülmesi gerekir. 

ÇOCUKLARDA KATARAKT

Doğuştan katarakt… 
Genellikler 60’lı yaşlarda görülen katarakt bebeklik çağlarında da görülebilir. Bebeklik çağında görülen katarakt doğuştan olabildiği gibi hayatın ilk yıllarında da ortaya çıkabilir.

Nedenleri…
Annenin gebelik döneminde geçirmiş olduğu enfeksiyon, gebelikte kullandığı ilaçlar başlıca nedenlerdir. Altını çizerek belirtmek gerekir ki bazen de hiçbir neden olmadığı halde bazı çocuklarda yine de “doğuştan katarakt”a rastlanabilir.

Belirtileri…
• Bir göz bebeğinin diğerinden farklı olması; Katarakt olan gözün beyaz ve donuk renkte olduğu görünebilir
• Göz kayması ( şaşılık ); Özellikler bebeklik çağlarında ortaya çıkan göz kaymalarında esas nedenin “Konjektival Katarakt” olabileceği unutulmamalıdır.

Kataraktın tedavisi…
Kataraktın tek tedavi yöntemi cerrahidir. Ameliyatın ne zaman olması gerektiği ancak; kataraktın yoğunluğuna, tek veya çift taraflı olmasına göre detaylı bir göz muayenesinden sonra göz uzmanı tarafından karar verilir; Bütün kataraktlar aynı şekilde olmaz. Genelde bütün lensin bulanıklaşması şeklindedir. Diğerlerinde ise sadece bir bölümde oluşup sonra lensin diğer bölümlerine yayılmaya başlar. Kataraktın gelişmesi yıllar alırken, bazı durumlarda ise bir kaç ay sürebilir. Katarakt iki gözde de aynı anda ama farklı oranda gelişebilir. Doğuştan Kataraktlı çocukların yaklaşık %25 – 50’ sinde Katarakt ile birlikte göz tansiyonlarının olabileceği de unutulmamalıdır..!

Katarakt ameliyatı…
Yaşlılardaki katarakt ameliyatının hemen hemen aynısıdır. Yaşlılarda görülen katarakttan farklı olarak saydamlığını kaybeden göz merceğinin arka zarı da bu ameliyatla alınabilir. Bebek 2 yaşından küçük ise mercek yerleştirilmez, 2 yaşından büyük ise mercek yerleştirilir.

Ameliyat teknikleri…
• Fakoemülsifikasyon ( FAKO ) 
• Planlanmış ekstrakapsüler katarakt ekstraksiyonu ( PEKKE )

Katarakt İlaç, göz damlası, egzersiz ya da gözlükle yok edilemez. Tek yolu gözdeki kataraktlı lensin saydam göz içi lensi ile değiştirilmesidir. Katarakt operasyonunun başarı oranı çok yüksek bir ameliyattır.

BEBEKLERDE KORNEA HASTALIKLARI…

Korneanın yapısının hassas oluşundan kaynaklanan ve herhangi bir darbeyle oluşabilecek çizikler veya yabancı cisim, mikrobik hastalıkları, bebeklerde de görülebilir. 
Gözde aşırı sulanma, 
Kırpıştırma, 
Işığa tahammülsüzlük, 
Çapaklanma, 
Gözde kızarıklık gibi belirtiler bebeğin kornea dokusunda olan bir enfeksiyonu, zedelenmeyi veya yabancı cismin belirtisi olabilir. 
Ayrıca bebeklerde üveit yani göz içi inflammasyonu nadirdir ve genellikle tümör gibi altta yatan başka bir nedenden kaynaklanır. Bebekte bu tarz şikâyetler var ise zaman kaybetmeden bir göz hekimine başvurulması gereklidir.

ÇOCUKLARDA GÖZ TEMBELLİĞİ… 
Göz tembelliği, toplumda sık rastlanan, çok konuşulan, fakat az bilinen bir konudur. Fark edilmesi zordur ve fark edildiği zaman da genellikle tedavi aşamasını geçmiş olmaktadır. Zamanında tanı konduğunda tedavisi en kolay hastalıklardan biridir.

Göz tembelliği gözün sinir tabakasını ve sinir yollarını tutan belirgin bir hastalığın olmamasına rağmen kişinin görmesinin herhangi bir şekilde artırılamaması olarak tanımlayabiliriz. Oluşum mekanizması, kullanılmayan sinirin atıl duruma geçmesi şeklindedir. Yani gözün öndeki kırıcı ortamlarından görüntü bir şekilde sinir tabakasına ulaşmaz ya da bulanık olarak oluşacak olursa kişi de göz tembelliği oluşur. Göz tembelliğine sebep olan durumların bir an önce ortadan kaldırılması ve görme sinirinin uyarılmaya başlanması gerekir. Bu sebepler;

• Şaşılık

• Anizometropi (İki göz arasında bir numaradan fazla fark olması ya da her bir gözde ayrı ayrı yüksek astigmatizma,miyopi veya hipermetropi varsa kişide göz tembelliği gelişebilir.

• Diğer göz hastalıkları (Kornea, iris, lens ve vitreus gibi gözün kırıcı ortamlarının kesiflik veya anormal pozisyonda olmaları ile ilgili hastalıklar. En sık görülen tipi de kataraktlardır. Ayrıca göz kapağı hastalıklarda görme eksenini kapayarak göz tembelliğini oluşturur.

Bu hastalığın tedavisi 10 yaş içerisinde yapılır. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa sonuç o denli başarılı olacaktır.

Göz tembelliği tanısı zamanında konulduğu takdirde sağlam göz kapatılarak beyne bulanık gören gözün de gördüğü sinyali verilir. Kademeli olarak gözdeki görme yeteneğinin düzeltilmesi hedeflenir. Daha sonra gözlük verilerek iki gözünde kullanılması sağlanır.

ÇOCUKLARDA GLOKOM ( GÖZ TANSİYONU )… 
Yeni doğan bebeklerde görülen önemli hastalıklardan biride doğuştan glokomdur. Bu hastalık başlangıçta belirti vermediği halde ilerledikçe bebeğin gözünün büyüdüğü dikkat çeker, ayrıca ışığa bakamama, sulanma gibi belirtileri vardır. Tedavi edilmediği takdirde hastalığın ilerleyen dönemlerinde, gözün saydam tabakasının zamanla bulanıklaştığıve giderek beyazlaştığı görülür. Bu durumda bebek, giderek görmesini kaybedecektir. Hastalık başlangıç döneminde tanısı konulduğunda yapılacak ameliyatla göz tansiyonu düşecek ve görme kaybı önlenecektir. Fakat doğuştan glokomlu bebeklerde, ameliyattan bir süre sonra göz tansiyonu tekrar yükselebilir ve tekrar ameliyat gerekebilir. Bebeklerde görülen glokom, yetişkinlerde görülen glokoma oranla daha inatçı bir glokom türü olup bazen birkaç ameliyat gerekebilir.

ÇOCUKLARDA GÖZKAPAĞI HASTALIKLARI…

Bebeklerde doğuştan bir takım gibi yapısal bozukluklar görülebilir;

• Üst göz kapağının düşüklüğü, 
• Göz kapaklarının aralığının dar olması,
• Burun kökünde fazlalık deri kıvrımları,
• Gözler arasındaki mesafenin normalden fazla veya az olması..

Yukarıda belirtilen bozukluklar görmeyi tehdit edici boyutta değiller ise ameliyat geciktirilebilir veya yapılmayabilir. Bebekte görme, kapak düşüklüğü veya diğer yapısal problemler nedeniyle etkileniyor ise yani kapak düşüklüğü göz bebeğini kapatıyor ise ve bu durum özellikle gözlerin birinde ise tedavide gecikmemek gereklidir. Bebeklerde kapak enfeksiyonları da görülebilir. Bu nedenle kapak ve kirpik temizliği çok önemlidir. Arpacık ve arpacığa benzeyen kapakta şişlik yapan enfeksiyon hastalıkları bebeklerde beklemeden tedavi edilmelidir. Çünkü kapak şişliği ve basıya bağlı göz dokularında deformasyon ve göz tembelliği oluşturma riski bulunmaktadır. Allerjik hastalıklar da bebeklerde görülebilir. Allerjiler bebeklerde 6. aydan sonra görülür, kaşıntı ve sulanmaya neden olabilir. 

ÇOCUKLARDA GÖZ SULANMASI…

Çocuklarda doğuştan itibaren görünen göz sulanmasının nedenin çok sık rastlanan gözyaşı kanalındaki tıkanıklık sorumlu olabilir. Kanal tıkanıklığı; 
• Erken doğmuş bebeklerde, 
• Erkek bebeklerde,
• Sezaryen bebeklerinde daha fazla görülebilir.

Çünkü ana rahminde kanalın ağzı zarla örtülüdür ve genellikle doğum sırasında veya doğumdan birkaç gün sonra açılır. Bu tıkanıklıklar gözde sulanma ve çapaklanmaya neden olabilir. Bu durum genellikle geçicidir, uygun damla ve masaj ile % 90 lara varan oranlarda düzelebilir. 
Gözyaşı kanalındaki tıkanıklık 1 yaşına kadar düzelmez ise sonda uygulaması ile çözümlenebilir. Sonda uygulamasına rağmen düzelmeyen hastalarda ameliyat gerekebilir. Doğuştan itibaren olan çapaklanmalar gözü tehdit edebilen enfeksiyon hastalıklarına bağlı olabileceği için mutlaka göz hekimince görülmelidir.

GÖZDE ÇAPAKLANMA VE KANLANMA…

Konjonktivit dediğimiz göz yüzeyini örten ince saydam zarın iltihabına işaret eden bir takım belirtiler vardır, bu şikâyetler bazen korneanın iltihaplanması durumunda da görülebilir.

• Gözlerde yanma 
• Batma 
• Kaşıntı
• Kanlanma 
• Çapaklanma

Gözde bu tip şikâyetlere neden olan üçüncü bir yapı ise kapaklardır. Konjonktivanın iltihapları;

• Enfeksiyöz, 
• Alerjik, 
• İmmünolojik, 
• Toksik
• Travmatik olabilir.

Enfeksiyöz olanlar bakteri, virüs ve parazitlere bağlıdır. Genellikle temizlik kurallarına riayet edilmediği ve hastalıklı kişilerin eşyaları ortak kullanıldığı zaman meydana gelirler. Ayrıca bünyenin zayıflaması da enfeksiyonlara yatkınlığı artırır. Bebeklik döneminde meydana gelen konjonktivitler çok şiddetli olabilir. Allerjik kökenli konjonktivitler genellikle bahar aylarında çıkarlar. Kaşıntı ve sulanma ön plandadır. Bazı alerjik durumlar çok şiddetli seyredip görmeyi dahi bozabilir. 

PREMATÜRE RETİNOPİSİ ( ROP )

Prematüre doğan bebeklerde gelişen retina hastalıklarının teşhis ve tedavisi Dünya Göz Hastanesi’ nde konu uzmanı hekimler tarafından başarı ile yapılmaktadır. Erken doğan bebeklerin gözlerinde çıkan en önemli sağlık sorunlarından birisi olarak tanımlanır. Bebeklerin gözlerindeki damar sistemleri doğuncaya kadar gelişmeye devam eder. Erken doğumlarda ise bu gelişme süreci tamamlanmamış olur. Bebek doğduktan sonra da gelişim devam ediyor. Bu yeni damarlarda bebeğin retinasını etkilediği için sürekli körlük nedeni olabiliyor. Bu nedenle erken doğan bebeklerin muhakkak göz doktoru kontrolünden geçmesi gerekmektedir.

ÇOCUKLARDAKİ GÖZ TÜMÖRLERİ…

Bebeklerde en sık ve önemli göz tümörü Retinoblasyondur. Göz bebeğinde; 
• Beyazlık, 
• Kızarıklık, 
• Gözde kayma gibi belirtilerle karşımıza çıkabilir.

Sinir kaynaklı bir tümör olduğu için beyine doğru ilerleme yapabilir. Bu nedenle sadece göz için değil hayatı da tehdit edebilen bir hastalıktır. Erken tanıda tedavisi mümkündür.

ÇOCUKLARDA RENK KÖRLÜĞÜ…

Çocuklarda görülen hastalıklardan biridir. Renk körlüğü olan çocuklar kör değil bazı renkleri diğerlerinden daha zor ayırırlar. Bu durum kalıtsaldır.

ÇOCUKLARDA NİSTAGMUS…

Bebeklerde ilk 3 ayda ara sıra olan göz kaymaları normaldir. Daha sonra olan kaymalar mutlaka göz hekimince değerlendirilmelidir. Kaymalar bazen sadece basit bir şaşılıktan fazlası olabilir. Devamlı olarak bir gözün kayması görmenin o gözde daha az olduğunun belirtisidir ve önemlidir. Doğuştan kas felçleri de olabilir. Gözün hareketlerini sağlayan kaslara beyinden gelen sinirlerin felçleri görülebilir. Gözün içinde bulunduğu kemik çukuru (orbita)’nun boyutlarıda değişik ise bu durumda gözün hareketlerinde bozukluklara neden olabilir. Bazende yapısal olarak gözün bazı kasları düzenli çalışmaz ve gözde hareket bozuklukları görülebilir.

Bazen de hamilelikteki sorunlardan kaynaklanan Anomaliler görülebilir. Görme azlığına bağlı olarak göz sinirlerinin zayıflığında gözde titremeler (nistagmus) görülebilir. Titremeler zamanla düzelebileceği gibi kalıcı da olabilir. Tedavide görmesi az olan bebeklerde iyi bir Rehabilitasyon gereklidir.

Gözdeki hareket bozuklukları gözlük, ortoptik tedaviler ve cerrahi yöntemlerle düzeltilebilir.

Bebekte göz hareket bozukluklarına bağlı baş pozisyonları gelişebilir, bebek karşıya bakarken başını eğebilir çenesi yukarıda veya aşağıda bir baş pozisyonu geliştirebilir. Bu durum bazen ortopedik bir problem sanılır böyle bebeklerde mutlaka bir göz muayenesinin yapılması gereklidir.

Sonuç olarak;0–16 yaş grubundaki çocukların göz sağlığı için doğduktan hemen sonra, çocuk 6 aylıkken, okula başlamadan önce ve okul süresince göz sağlığı için düzenli göz muayenelerinin yapılması gereklidir.

Kaynak: Dünya Göz Hastanesi web sitesi
(www.dunyagoz.com)