Çocuklarda Havale Nöbeti

Anne babaların en büyük kabuslarından biri çocuklarının havale nöbeti geçirmesidir. Havale, özellikle yenidoğan ve süt çocukluğu döneminde görülebilen ateşe bağlı bilinç kaybı veya ateşsiz bilinç kaybı ile birlikte olan kasılmalardır.

Memorial Ataşehir Tıp Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Esra Dolar, ‘Havale nöbeti ve nöbet sırasında yapılması gerekenler’ hakkında bilgi verdi.

Çocukların yaklaşık yüzde 4’ü; 5 yaşına gelmeden bir havale nöbeti geçirebilir. Erken çocukluk döneminde (3 ay ile 5 yaş arası) beyin ile ilişkisi olmayan, enfeksiyon dışındaki nedenlerle oluşan ve ateşle birlikte görülen havaleler ateşe bağlı (febril) kabul edilir.

Altı yaşın altındaki çocuklarda ateşe bağlı havale geçirme sıklığı yüzde 2-5 iken, aile bireylerinde ateşe bağlı havale olanlarda bu oran yüzde 8-22’lere kadar çıkmaktadır. Ateşli bir çocuktaki titreme sıklıkla havale ile karıştırılabilir.

Bazı çocuklar ailesel yatkınlıklar nedeni ile daha düşük derecelerde havale geçirirlerken; bazılarında ise daha yüksek ateş durumlarında dahi havale görülmeyebilir. Çoğu çocukta havale tekrarlamazken; az sayıda çocuk her ateşli hastalıkta havale geçirebilir.

BİLİNÇ KAYBI VE ANİ KASILMA OLABİLİR

Hastalığın başında ateş hızla yükselince, havale nöbeti başlar. Çocuk birden bilincini kaybeder, bedeni kasılır ya da gevşer, kaslarda ani kasılmalar görülebilir. Gözler kayar, çene kilitlenir, ağızdan salya akar. 1 dk içinde kasılmalar kesilir ve çocuk bitkin bir şekilde uykuya dalar. Havale nöbetlerinin geçirilmesi, henüz olgunlaşmamış çocuk beyninin ani ateş yükselmesinin neden olduğu sıcaklık değişimlerine tepki vermesi olarak yorumlanabilir.

• Ateşe bağlı havalede; çocuk 3 ay – 6 yaş arasındadır (sıklıkla 6-18 aylar arası)
• Ateş 38 C’nin üzerindedir.
• Beyin ve beyin zarlarının iltihabı ile ilgili bir bulgu yoktur.
• Havaleye neden olabilecek diğer hastalıklar bulunmamaktadır.

Ateşe bağlı havale geçiren veya geçirmekte olan çocuğun tedavisi mutlaka çocuk doktoru tarafından yapılmalıdır.

İLK ANDA YAPABİLECEKLERİNİZ

• En önemlisi, sakin olun.
• Çocuğunuzu sert bir zeminde yan konuma getirin ve dilini ısırmaması için dişlerinin arasına kalınca katlanmış bir mendil sıkıştırın.
• Boynunu sıkıştıran bir giysi varsa gevşetin ve çocuğu sıkı tutmayın.
• Ateşli havale geçiren çocuklarda anne – babanın yapabileceği en önemli şey ateşi kontrol altında tutmak ve ateşi düşürme yöntemlerine başvurmaktadır.

ATEŞİ DÜŞÜRMEK İÇİN NELER YAPILMALIDIR?

• Ateşi olan çocuğun hemen üstü açılmalıdır. Titrese dahi kesinlikle üzeri örtülmemeli, oda fazla ısıtılmamalıdır.
• Ateş düşürülemiyorsa çocuğun kilosuna uygun ölçekte ateş düşürücü şurup verilmelidir. Ilık su ile vücudu silinmeli; koltuk altı, alın, göğüs ve kasıklara pansuman yapılmalıdır.
• Gerekirse saçlar ıslatılmadan ılık su ile duş yaptırılabilir.
• Tüm uğraşlara rağmen ateş düşürülemiyor ya da tekrarlıyorsa ateşin nedeninin araştırılması için çocuk doktoruna başvurulmalıdır.

ATEŞLİ HAVALE GEÇİREN ÇOCUK EPİLEPSİ HASTASI OLABİLİR Mİ?

Değişik nedenlerle beyin hücrelerinin normal olmayan elektriksel boşalması ile ortaya çıkan tekrarlayıcı kontrol dışı hareket bozukluklarına “epilepsi” denir. Kısaca epilepsi beyin hücrelerinin havaleye olan eğilimi olarak tanımlanabilir.

Ateşe bağlı havalelerden sonra, 5-7 yaş öncesinde yüzde 2, 15 yaş öncesinde ise yüzde 5.5 oranında epilepsi gelişme riski vardır. Bu riski belirleyen faktörler;

• Nöbetlerin 15-20 dk dan uzun sürmesi (Uzun süren havale beyin hücrelerinin oksijensiz kalarak hasarlanmasına neden olabilir)
• Ateşli havale başlamadan önce sinir sistemi veya beyinde bir anomali veya gelişme geriliği olması.
• Birinci derece yakınlarında epilepsi öyküsünün varlığı olarak sıralanabilir.