Çocuklarda Öksürük Astım Habercisi Olabilir!

Çocuklarda sık rastlanan kronik hastalıkların başında gelen astım; öksürük, hırıltı, nefes darlığı gibi şikayetlerle ortaya çıkıyor. Çocukluk çağında hastane yatışlarının önemli bir sebebi olan astım hastalığı, ülkemizde yüzde 6-10 civarında görülüyor. Çocuk Göğüs Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Fazilet Karakoç, çocuklarda astım hastalığıyla ilgili merak edilenler konusunda şu bilgileri veriyor:

ÇOCUKLARDA ASTIM TANISI

“Astımda genel olarak hırıltı, nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi, öksürük gibi şikayetler olur. Bu şikayetler bir üst solunum yolu enfeksiyonunu takiben başlar. İlkbahar, sonbahar gibi geçiş mevsimleri bu belirtilerin en sık rastlandığı mevsimlerdir. Altı yaşından büyük çocuklarda solunum fonksiyon testleri tanıda yardımcıdır. Alerjinin varlığına ilişkin testler de yapılabilir; fakat alerjisi olmadan da benzeri şikayetleri olan çocuklar vardır. Fakat altta yatan alerjik bir zemin var ise çocukların  daha yakından takip edilmesi ve gerekli çevresel önlemlerin alınması önerilir. Bulaşıcı bir hastalık değildir; ancak genetik önemlidir. Özellikle anne, baba ve kardeşlerde astım, saman nezlesi varlığı, ailenin diğer çocuklarında alerjik hastalıklar gelişimi açısından bir risk faktörüdür.

HANGİ ERKEN BULGULAR ASTIM ATAĞINI DÜŞÜNDÜRÜR?

Basit bir üst solunum yolunu düşündüren hapşırık, burun akıntısı, boğaz ağrısını takiben boğaz temizleme, özellikle geceleri olan öksürük, koşarken ya da oynarken çabuk yorulma gelmekte olan bir astım atağının ilk bulguları olabilir. Göğüsten hırıltı gelmesi ya da nefes darlığı da bu belirtiler arasındadır. Çok ciddi ataklar sırasında bile çocukların günlük aktivitelerinde önemli bir değişiklik olmayabilir. Bu, çoğu zaman anne-babayı şaşırtan bir durumdur. Bazen ‘Geçen haftadan beri biraz öksürüyor’ diye getirilen, ortalıkta koşturan bir çocuğun çok ciddi nefes darlığı olabilmekte hatta hastaneye bile yatırılması gerekmektedir.

ASTIM GEÇER Mİ?

Okul öncesi dönemde çocukların yüzde 50’sinde üst solunum yolu enfeksiyonunu takiben tekrarlayan öksürük, hırıltı, nefes darlığı atakları görülebilir. Çocukların önemli bir kısmında büyüdükçe bu şikayetler azalır ve ortadan kaybolur; ama bir kısmında şikayetler daha ileriki yıllara kadar devam eder ve astım tanısı alırlar. Hangi çocukların iyileşeceğini, hangi çocuklarda hayatlarının ileriki yıllarına kadar şikayetlerin devam edeceğini ya da hangi çocukların astım tanısı alacağını önceden kesin olarak bilmek mümkün değildir.

ASTIM ATAK PLANI

Astım atağını erkenden tanımak ve etkin bir şekilde tedavi etmek atağın daha şiddetli hale gelmesine engel olmaktadır. Astım tanısı ile izlenen bütün hastalarda şikayetlerinin arttığı durumlarda ne yapacaklarını içeren bir ev planının bulunması gerekir. Yazılı planlar; şikayetlerinin arttığı dönemlerde hangi ilaçların, hangi dozlarda ve hangi sıklıkla kullanılabileceği, bu ilaçlardan fayda görmez ise başka hangi tedavilerin verilebileceği, hangi durumda hekime ya da en yakın acile başvurmaları gerektiği gibi bilgileri içermelidir.

Bu yazılı planı evde rahatlıkla görebileceğiniz örneğin buzdolabının kapağı gibi bir yere asabilirsiniz. Acil bir durumda önemli olan soğukkanlı olabilmektir. Çocuğunuz ile sakin bir ses tonu ile onu telaşlandırmayacak şekilde konuşmalısınız. Yoğun öksürüğü ve hırıltısı olan bir çocukla aşırı telaşlı ve endişeli konuşma onun solunumunu daha da olumsuz etkileyebilir. Onun yanında olduğunuzu, sakin olmasını ve kısa sürede kendini daha iyi hissedeceğini söyleyin. Rahatlatıcı ilaçlarını düzgün bir şekilde kullanmasına yardımcı olun. Kucağınızda tutarak ya da rahat bir pozisyonda oturmasını sağlayarak daha rahat nefes almasına destek olun.

Prof. Dr. Fazilet Karakoç

ASTIM ATAĞI NEDEN BAŞLADI? SOĞUK ALGILIĞI MI YOKSA ALERJİ Mİ?

Eğer çocuğunuzun şikayetleri hafif ateş, sarı-yeşil burun akıntısı gibi semptomları takiben olmuşsa, muhtemelen bir solunum yolu enfeksiyonu ile birlikte başlamıştır. Ateşi yoksa şeffaf burun akıntısı, gözlerde kaşıntı, sulanma, hapşırık gibi şikayetleri takiben ortaya çıkmışsa, bu da muhtemelen bir alerjen ile ilgilidir. Aslında çocuğunuzun şikayetlerinin bir alerjene temas ya da enfeksiyonu takiben başlaması atak tedavisinde çok önemli değişikliklere yol açmaz. Ama bir alerjen ile temas sonrası başlamış ise benzeri bir olayın tekrar etmemesi için hikayenin dikkatle incelenmesi son derece önemlidir.

SIK ASTIM ATAKLARI NEYİN HABERCİSİ?

Sık ve özellikle şiddetli ataklar astımın yada hava yolu hassasiyetinin kontrol altında olmadığının bir göstergesidir. Koruyucu ilaçlarını düzenli kullandığı halde benzer atakları yaşayan çocukların olası başka hastalıklar açısından araştırılmaları gerekebilir. Örneğin, düzelmeyen astımlı bir hastanın hava yollarından çekirdek çıkabilir ya da doğumdan itibaren hava yolarında var olan bazı durumlar tedaviye cevapsız astım benzeri bulgular verebilir. Böyle hastalarda en kısa zamanda bu duruma yol açan hastalığın bulunabilmesi için gerekli tetkikler planlanmalıdır.

ASTIMI OLAN ÇOCUKLAR SPOR YAPABİLİR Mİ?

Çocukları astım hastası olan bazı aileler onların spor yapmasını istemiyor hatta beden eğitimi derslerine katılmaması için rapor bile talep ediyorlar. Aslında astımlı çocukların egzersiz yapması çok önemlidir. Spor yapan çocukların akciğer kapasiteleri daha iyi gelişir. Hatta bu çocuklarda ilaç ihtiyacının ve doktor ziyaretlerinin azaldığını gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Buna karşın çocuğun fiziksel aktivasyonu ile ortaya çıkan semptomları varsa hemen doktora başvurulmalıdır.”

ASTIMDA RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?

• Şiddetli hırıltı/bronşiolit nedeni ile sık hastane yatışları
• Son 6 ay boyunca en az 3 hırıltı atağı
• Ailesel astım hikayesi
• Atopik dermatit
• Rinit varlığı (Üst solunum yolu enfeksiyonu yokluğunda)
• Hırıltı  (Üst solunum yolu enfeksiyonu yokluğunda)
• Yapılan testlerde alerjinin saptanması

ÇOCUĞUNUZ ASTIM HASTASIYSA BUNLARA DİKKAT EDİN!

• Çocuğunuz büyüdükçe onu astımla ilgili bilgilendirin.
• Çocuğunuz yaşıtlarının yer aldığı tüm günlük aktivasyonlarda yer alabilir. Onu kısıtlamaya çalışmayın. Tam tersi onun kendine olan güvenini sağlanmaya çalışın ve mümkün olabildiğince bağımsız olabilmesi için cesaretlendirin.
• İlaçlarını düzenli alma konusunda sorumluluk kazandırın.
• Çocuğunuza hastalığı ile ilgili acil durumlarda kimi arayacağını öğretin.
• Okula gittiği dönemlerde ya da gittiği kurslarda yetkililere, çocuğunuzun hastalığı ve ilaçları konusunda bilgi verin.
• Yatak, yorgan, halılar ve mobilyalar ev tozu alerjenleri için önemli kaynaklardır. Bunların temizliğini ihmal etmeyin.
• Alerjen olmayan yatak ve yastık kılıfları kullanın. Nevresimlerin sıcak su ile yıkanması yatak odasında ev tozuna maruziyeti azaltmak için en etkili yöntemdir.
• Sigara dumanı da astımın oluşmasında ve şiddetinin artmasında önemli bir çevresel faktördür. Bu yüzden evde sigara içmemelidir.