Çocuklarda Orta Kulak İltihabı Tedavisi

Kulak ağrısıyla başlayan, zamanla işitme kaybına dolayısıyla çocuğun öğrenme yeteneğinde gerilemeye, neden olan orta kulak iltihabı, daha çok kış aylarında görülüyor. Zamanında müdahale için ailelerin belirtileri gözlemlemesi ve bir uzmana başvurması önem taşıyor. Acıbadem Hastanesi KBB Uzmanı Doç. Dr Aras Şenvar ve Op. Dr. Engin Çakmakçı, çocuklarda orta kulap iltihabının nedenleri ve tedavisiyle ilgili bilgi verdiler.

Kulağımızın yapısı
Kulağımız; kulak kepçesi ve dış kulak yolunun oluşturduğu dış kulak, kulak zarı ve iç kulak arasında bulunan orta kulak, salyangoz ve yarım daire kanallarının oluşturduğu iç kulak olarak üç bölüme ayrılır. Kulak kepçesi tarafından toplanan ses dalgaları dış kulak yolundan kulak zarına ulaşır. Mikroskopik bir titreşim ile hareketlenen zar, vücudumuzun en küçük kemikçikleri olan örs-çekiç ve üzengi aracılığı ile iç kulak sıvılarına aktarılır. İç kulaktaki özelleşmiş işitme hücreleri gelen mekanik uyarıyı elektriksel uyarıya çevirerek işitme siniri ile beyindeki işitme merkezine gönderir. Orta kulak hava ile doludur. Yutkunma sırasında açılan, orta kulağı genize bağlayan östaki borusu aracılığı ile havalanır. Östaki borusunun diğer bir işi de orta kulağı döşeyen örtüdeki salgı bezlerinin ifrazatını dışarı atmaktır. Bu sayede orta kulakta sıvı birikmeden sağlıklı işitme devam eder.

Orta kulak iltihabının nedenleri
Yutkunma sırasında anlık açılan östaki borusunun işlevinin bozulması orta kulakta sıvı birikimine neden olur. Bu duruma seröz otit veya seröz orta kulak iltihabı denir. Burada mikrop üremesi durumu ise akut otitis media ya da orta kulak iltihabı olarak adlandırılır. Çoğunlukla bir üst solunum yolu iltihabının son döneminde ya da yakınmaların geçtiği günün ertesinde olur. Hazırlayıcı nedenler olarak orta kulağın havalanmasını sağlayan östaki borusunun işlevinin bozulması, özellikle bebek ve çocuklarda östaki borusunun kısa ve geniş açılı yerleşimi, geniz etinin büyük ve tıkayıcı olması ve sık geçirilen üst solunum yolu iltihapları sayılabilir. Ayrıca orta kulak iltihaplarının bebek ve çocuklarda erişkinlere oranla daha sık görülmesinin nedenleri de bunlardır. Alerjiler, dalma ve uçak yolculukları sırasındaki basınç değişiklikleri de neden olarak sıkça karşımıza çıkar.

Orta kulak iltihabının belirtileri nelerdir?
Kulak ağrısını işitme azlığını daha büyük çocuklar tarif eder, bebeklerde ise ateş ve huzursuzluk görülür. İştahsızlık, kusma, ishal, kulak akıntısı bebeklerde kulaklarını çekiştirme bulguları olabilir. Tekrarlayan orta kulak iltihapları sonrasında orta kulakta kalan sıvı birikimi kulak zarının titreşimini engelleyeceğinden işitmenin azalmasına neden olur. Bu durumdaki çocuklar televizyonun sesini çok açar, izin verilmezse televizyonun çok yakınına oturur. Söylenenlere, tam işitemediği için hemen cevap vermez veya hiç alındırış etmez. Okulda öğretmenin söylediklerine ilgisi azalır, derslerinde başarısızlık olabilir. Bu durumda anne babaların çok dikkatli olması ve çocuklarını bir kulak burun boğaz hekimine muayene ettirmesi gerekir.

Tedavi sürecinde neler yaşanır?
KBB ve Baş Boyun Cerrahisi uzmanı, herhangi bir orta kulak probleminden şüphelendiğinde otoskop, alın aynası ve mikroskop gibi araçları kullanarak gerekli muayeneyi yapar. Odiometri uzmanı tarafından timpanometri aracılığıyla orta kulaktaki basınç tayin edilirken, yüksek seslerde orta kulak kaslarının fonksiyonları ölçülür. Bu testlerde amaç, kulak zarının esnekliğinin ve yüksek seslere cevabının ölçülmesidir. Tedaviyi belirleyen faktörler arasında, enfeksiyonun sıklığı ve enfeksiyonların aktif olduğu süre başta gelir. Çoğu çocukta, ilaçla tedavi ve risk faktörlerinin ortadan kaldırılması yeterlidir. Pek çok vakada orta kulak enfeksiyonunu takiben iki veya üç haftada orta kulakta biriken sıvı kaybolur. Biriken sıvı kronikleşirse aylara varan bir izleme gerekebilir.

Cerrahi tedaviye gerek duyulabilir
Eğer ilaçla tedaviye rağmen orta kulak enfeksiyonu devam ediyorsa çocuğun aşırı rahatsızlığının, bozulmuş genel durumunun düzelmesi, herhangi bir kafa komplikasyonun önlenmesi ve işitme kaybının düzeltilmesi için cerrahi tedaviye gerek duyulabilir. Parasentez denilen bu işlemde, steril şartlarda kulak zarına uygun bir şekilde çizik yapılıp delik açılarak hem orta kulaktaki iltihabın dışarı çıkması, hem de orta kulakta azalan basıncın dış ortam basıncıyla eşitlenmesi sağlanır. Açılan kanalın kapanmasını önlemek içinse bir tüp bu kanala yerleştirilir. Böylece östaki tıkansa bile orta kulak basıncı dışarıdaki basınçla hep aynı kalır. Çoğu kez altı ila on iki aya kadar yerinde kalabilen tüplerin kalış süresi, aslında çocuğun büyüme evresiyle ilgilidir. Eğer tüpler düştükten sonra kulak problemleri yinelenirse yeni bir cerrahi müdahelenin uygulanması gerekebilir.

Çocuğunuza orta kulak iltihabının tedavisi için cerrahi müdahale yapıldıysa aşağıdaki noktalara dikkat edin:
• Tüpler yerindeyse çocuğun işitmesinde düzelme meydana gelir. En iyi sonucu alabilmek için doktorun önerdiği tarihlerde kontrole gidin.
• İlk takibin ardından her 2 ayda bir kontrole gidin. Tüplere rağmen çocuğunuz akut enfeksiyonlara yakalanırsa, tedavi süreci daha hızlı ve daha sorunsuz biçimde gelişecektir.
• Kulak tıkaçları kullanarak çocuğunuzun kulağının suyla temas etmesini engelleyin.
• Çocuğunuzun asla suya dalmasına izin vermeyin.
• Çocuğunuzun kulağını herhangi bir cisimle karıştırmasına engel olun.

Ne zaman şüphelenmeli?
• Orta kulak enfeksiyonları ağrılı geçer ve uykusuzluğa neden olur.
• Çocukların ten rengi normale oranla daha kırmızıdır.
• Çocuk, gün boyu huzursuzluk içindedir ve sürekli bir kulağıyla oynar. Bir kulağının devamlı ses yaptığını söyleyebilir.
• Tekrarlayan kulak iltihapları ya da geçirilen üst solunum yolları enfeksiyonu sonrasında tedavilere rağmen orta kulakta sıvı birikimi olur. Hastalık, bu çocuklarda genellikle TV sesinin yükseltilmesi, okulda başarısızlık, iletişimde, konuşma ve telaffuzda bozukluk şeklinde kendini gösterebilir.

Risk faktörlerini azaltın!
• Eğer çocuğunuz yuva veya kreşe gidiyorsa daha büyük bir risk altındadır. Ona ellerini yıkamayı öğretin. Gün içinde sık sık ellerini yıkamasını sağlayın.
• Çocuğunuzun nelere karşı alerjisinin olduğunu belirlemek için doktora başvurun.
• Çocuğunuzun alerjiye eğilimi varsa onu tozdan veya diğer alerji ortamından koruyun.
• Evde sigara içilmemesini ve çocuğun sigara dumanıyla temas etmemesini sağlayın.

Kaynak: Acıbadem Hastanesi
(www.acibadem.com.tr)