Çocuklarda Uyku Sorunları

Ailedeki gerginlik çocuğun uyku düzenini bozuyor

Anadolu Sağlık Merkezi’nden Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Zafer Atasoy, çocuklarda uyku sorunları ile ilgili bilgi verdi.

REM (Rapid Eye Movement) uyku beyin metabolizması, dolayısıyla etkinliğinin üst düzeyde olduğu uykudur. Bu dönem yenidoğan bebekte toplam uyku süresinin yüzde 50’sini işgal eder. Bu oran 3-6 ayda yüzde  40, 6-24 ayda yüzde 30, çocuklukta ve ergenlikte yüzde 25’e iner. Bu oran değişiklikleri beyin gelişmesinin de bir işareti olarak algılanmalıdır.

Non REM uyku, uyku süresinin geri kalan kısmını doldurur. Kendi içinde de 4 ayrı aşaması vardır. 4. aşaması derin uyku dönemidir. Derin uyku süresince Büyüme Hormonu (GH) salgılanır. Ninni sözünde belirtildiği gibi (uyusunda büyüsün ninni) uyurken salgılanan büyüme hormonu bebeğin, çocuğun büyümesini sağlar.

Yenidoğandaki uyanmalar beslenme odaklıdır

Yenidoğan bebek yaklaşık 16-18 saat uyur. Uyanmalar 3-4 saat ara ile ortaya çıkar, genellikle beslenme odaklıdır. Uyku-uyanıklık düzenini iç uyaranlar (açlık gibi) ve dış uyaranlar (ses, ışık,vb..) düzenler. Yenidoğan döneminde 3-4 saatte bir uyanan bebeğin uyanıklık döngüsü 4-5 aydan itibaren değişmeye başlar ve kesintisiz uyku süresi 8-8,5 saate kadar çıkar. Bu dönemde gündüz uyumadan geçirdiği süre de kesintisiz 2,5-3,5 saate uzar. Bu dönemde kabaca gece uyku süresi gündüz uyku süresinin yaklaşık iki katıdır. Beslenme odaklı uyku düzeni artık gece-gündüz düzeni altına girmeye başlamıştır. Bu geçiş döneminde  uykun süresini yapılanmasında gelişim süreci kadar etkili olan faktörler çevre özellikler ve ailenin  düzenidir (uyku, yeme, duygusal paylaşım, dış etkilere cevaplar, vb…..). Çocuk ailenin uyku düzenine bir biçimde uyar ve artık onların etkisi altına girmiştir.

Çocuklarda uyku bozuklukları yüzde 20-30 gibi sıklıkta görülür. Bunlar arasında uykuya dalmada güçlük, sık uyanma ön plandadır. Yaş grubuna göre küçük çocuklarda uyanma daha sık iken büyük çocuklarda uykuya dalmada zorluk daha çok gözlenir.

Annenin ruhsal özellikleri bebeği etkiler

Bebeklik döneminde anne ile birlikte yaşama nedeniyle annenin sergilediği tutumların doğrudan bebeği etkilemesi nedeniyle annenin ruhsal özellikleri ve tutumları doğrudan bebeği etkileyecektir. Ailenin sergilediği duygusal yaşantılar uyku düzeninde doğrudan yer alır. Uyku uyanma alışkanlıklarını etkileyen yatma zamanı ve uyku öncesi davranışlarda olacak en küçük değişiklikler bile uyku sorunlarının doğmasına yol açabilir. Okul dönemi ile sosyal ortamlarda yaşanan olaylar aile dinamiği kadar etkili olmaya başlar ve etkilerini uyku düzeninde oynamalar olarak ortaya çıkarır.

Küçük çocukların uyku değerlendirilmesinde gelişim düzeyi önemli yer tutar. Bu nedenle tek başına uyku değerlendirilmemeli bebek bütün olarak göz önünde tutulmalıdır. Daha ileri yaşlarda ortaya çıkan uyku sorunları çocuğun içinde bulunduğu ruhsal durumun aynası olabilir.

Yeterli uyku gelişme için olmazsa olmaz bir koşuldur. Dengeli beslenme kadar değerlidir. Sağlıklı uyku düzeni için uykuya geçme saatinde önemli dalgalanmaların olmaması, olabildiğince aynı zamanda yatağa gidilmesi uyku hijyeni bakımından uyku ortamının optimal özelliklere (ses, ışık, sıcaklık, nem) sahip olması gerekir. Bu özelliklerde önemli oynamalar olmaması istenir.

Ailedeki gerginliklerin etkisi

Ailenin içinde bulunduğu her türlü dalgalanma ve gerginlik, huzursuzluk uyku düzeninde olası sapmaların nedeni olmamaıldır. Çocuk Ruh Sağlığında temel bir kavram olarak karşımıza çıkan aile içi dengeler ve özellikler uyku düzeninde de önemli yer tutar. Olumsuz duyguların yoğun olarak yaşandığı ve sergilendiği aile ortamında uyku sorunlarının yaygın olarak tüm bireylerinde görülmesi kaçınılmazdır. Ailenin sahip olduğu mutluluk ve huzur bebeğin-çocuğun uykusuns kaçınılmaz bir biçimde olumlu olarak yansıyacaktır.

Kaynak: Anadolu Sağlık Merkezi web sitesi
(www.anadolusaglik.org)