Çocuklarda Yürüme Bozuklukları ve Kalça Çıkığı

Çocuk ortopedisi hangi problemleri kapsar? Çocuklarda kalça çıkığı nasıl bir problemdir? Çocuklarda yürüme bozukluklarının belirtileri nelerdir? Anne ve babalara ne tür görevler düşer? Kalça çıkığı ne gibi problemlere yol açar? Çocuk emeklemeye ve yürümeye ne zaman başlamalıdır? Çocuklarda basmayla ilgili ne gibi sorunlar vardır? Bunlar nelere bağlı olarak ortaya çıkar? Erken teşhisi ve tedavisi nasıldır?

Kolan International Şişli Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Ahmet Doğan çocuklarda kalça çıkığı ve yürüme bozuklukları hakkında merak edilenleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

. Çocuk ortopedisi hangi problemleri kapsar?
“Çocuklarla ilgili ortopedik problemler boyundan aşağı doğru kol ve bacak kısalığı ile eğrilikleri olabilir. Bunlar doğuştan ya da doğumdan kaynaklanabilir. Herhangi bir travma sonucu kırıklıklar meydana gelebilir. Kırık sonrası deformiteler oluşabilir. Bir çocukta herhangi bir şeye karar verilirken bunun 5, 10 hatta 20 sene sonrasını düşünerek hareket etmek gerekir. Çünkü kemikler gelişim gösterir. Bu süreç kimi zaman lehimize kimi zaman aleyhimize işler; kimi zaman da yaptığımız hataları düzeltir. Vücut kendi kendini düzeltebilir ama bazen de tam tersine yapılan iş gittikçe bozulabilir. Bu gibi nedenlerle çocuk ortopedisi sahiplenmeyi; o çocuğu kendi çocuğunuz gibi büyütmeyi gerektirir.”

KALÇA ÇIKIKLIĞI KIZ ÇOCUĞU HASTALIĞI

. Çocuklarda kalça çıkığı nasıl bir problemdir?
“Türkiye’de kalça çıkığı sorunu, erken tanı konulduğu için artık ameliyatsız halledilmektedir. Eskiden bir haftada 8-10 tane kalça çıkığı ameliyatı yapılırdı. Çocuklarda kalça çıkığının sıklığı dünya üzerinde bölgelere göre değişkenlik gösterir. Türkiye, en sık görülen bölgeler arasındadır. Japonya ve Kanada’da da sıktır. Kalça çıkığı, bir kız çocuğu hastalığıdır ve yüzde 85 oranında kız çocuklarda daha çok görülür. Türkiye’de sık görülmesine rağmen çok ilerleme kaydedilmiştir. Burada en önemli nokta, erken tanı konulduğu sürece kalça çıkığının önlenebilir bir hastalık olduğudur. Sebep olarak birtakım faktörler gösterilir. Bu risk faktörlerinin neden bilinmemekte sadece sonucu tedavi edilmektedir. Bunlar;

. Aile hikayesinde olması. Anne ya da babada kalça çıkığının olması çocuktaki riski çok arttır.

. Doğum suyunun (oligohidramnios) az olması.

. Ters duruş. Sezaryen bile olsa anne karnında ters duran çocuklarda kalça çıkıklığı çok sık görülür.”

YENİ DOĞAN BEBEĞE MUTLAKA KALÇA ULTRASONU ÇEKİLMELİ

. Çocuklarda yürüme bozukluklarının belirtileri nelerdir? Anne ve babalara ne tür görevler düşer?
“Her yeni doğan çocuğun yaklaşık yüzde 90’ı kalça sorunuyla doğmaktadır. İlk 1 ay içerisinde bunların yüzde 90’ı kendi kendisine düzelir. Kalan yüzde 10’u tedavi ile düzelir. Dolayısıyla bebek birinci ayını doldurmadan önce mutlaka bir kalça ultrasonu yaptırılmalıdır. Çünkü bu dönemde röntgen ya da fizik muayenede altlanabilir. Ama düzgün, standart teknikle yapıldığı takdirde ultrasonun güvenirliği yüzde 100’dür. Anne baba bu durumun ancak çocuk yürümeye başladığı zaman farkına varabilir. Çocuk topallar, çocuğun bacağında kısalık ya da bacağını yan açmada bir sıkıntılık fark eder. Çocuğumun altını değiştirirken bacağın bir tanesinin tam açıldığını diğerinin yana doğru açılmadığını görebilir. Erken bebeklik döneminde en önemli bulgulardan bir tanesi bacakların yana doğru açılmasında bir kısıtlanma olmasıdır. İki tarafta olduğu zaman aile belki ayırt edemeyebilir ama tek taraflı olduğunda bu çok net bir şekilde farkedilir.”

Doç. Dr. Ahmet Doğan

ASKI TEDAVİSİ

. Kalça çıkığı ne gibi problemlere yol açar?
“Kalça çıkıklığının tedavisindeki altın dönem yaklaşık 2-5 ay arasıdır. Tanı koyulduktan sonra   askı takılır. Piyasa değeri 50-60 TL. olan bu askı sayesinde çocuğun hastanede yatması gerekmez, canı yanmaz. Poliklinik şartlarında takılan askı tedavisi ortalama 3 ay sürer ve tamamen normal bir kalça elde edilir. Çocuk örneğin 3-5 sene sonra başka sebeplerle geldiğinde bile kalça çıkıklığı tedavisi gördüğü anlaşılmaz. Daha geç kalındığı dönemlerde alçı gerekebilir. Çünkü çocuk emeklemek, dönmek, tutunup ayağa kalkmak ister. Daha da geç kalınıp çocuk yürümeye başladıysa ameliyatlar devreye girer. Dolayısıyla çocuğun birinci ayını doldurmadan sadece iki dakika süren ultrason çekimi ihmal edilmemelidir.”

YENİ KUNDAKLAMA YÖNTEMİ

. Çocuk emeklemeye ve yürümeye ne zaman başlamalıdır?
“Her çocuk tek başına bir bireydir; artık tek başına hayattadır. Dolayısıyla anne-babalar çok aceleci davranmamalı, çocuklarını başkalarıyla kıyaslamamalıdır. Süreç içerisinde çocuk zaten spontane olarak yapacaklarını yapacaktır. 6 aydan önce çocuklar oturtulmamalıdır. 6 aydan sonra bağımsız oturtulmaya başlanmalıdır. Çocuk herhangi bir destekle de daha erken yürütülemez. Bu çocuk ne zaman yürüyecekse o zaman yürüyecektir. Bilimsel bir dayanağı olmamasına rağmen yürüteç kullanılması çok önerilmez. Kalça çıkığını olumsuz yönde etkilediğine dair birtakım şüpheler vardır. Kalça çıkığıyla baş etmenin en önemli sebeplerinden biri olan kundak da artık Türkiye’de yapılmamaktadır. Özellikle anneanne-babaanne etkisinin yoğun olduğu İç Anadolu ve Doğu Anadolu’da bile bu başarılmıştır. Ancak şimdi yeni kundaklama diye bir yöntem çıktı. Yeni kundaklama sisteminde sadece kollar kundaklanıyor. Çocuk kendini anne karnında gibi hissediyor. Dolayısıyla da mutlu oluyor;  bacaklar rahat uyuyor.”

BASMA İLE İLGİLİ SORUNLAR

. Çocuklarda basmayla ilgili ne gibi sorunlar vardır? Bunlar nelere bağlı olarak ortaya çıkar? Erken teşhisi ve tedavisi nasıldır?
“Eskiden basmayla ilgili ortopedik ayakkabılar, tabanlıklar, botlar ve birçok aparatlar önerilirdi. Öncelikle aileler, tutunup ayağa kalkmaya yeni başlamış 8-10 aylık çocuklarını ayağında problem var diyerek hemen doktora getirmemeliler. O dönemde eğri ve yan basabilir olabilir; çünkü ayağı yeri daha yeni hissetmeye başlıyor. Normal bir çocuk 1 yaş civarı yürümeye başlar. Altta yatan majör bir problem yoksa 18 aya kadar da beklenir. 18 aydan sonra hala yürümüyorsa bir takım araştırmalara başlanır. Yeni ayaklanan her çocuğun erken bebeklik döneminde (1- 2 yaş dönemi) ayağı zaten düz taban gibi görünür. Bu, cilt altı dokunun fazlalığından kaynaklanır. Ondan sonra ayak kavisleri oluşmaya başlar ve yaklaşık 7-8 yaşına kadar da bu gelişim süreci devam eder. Dolayısıyla 1 yaşındaki bir çocuğu düz taban diye getirmenin bir anlamı yoktur. Bu çocuklarda artık aparat kullanılmamakta; doğal gelişim sürecine bırakılmaktadır. Bu gelişim sürecinde zaten düzelecek olan düzelir; düzelmeyenler de ameliyat edilerek düzeltilir.”