Crush Sendromu Neden Önemlidir ve Nasıl Tedavi Edilebilir?

“Crush” kelime olarak ezme, ezilme, sıkışma, baskıya maruz kalma anlamına gelmektedir. Crush sendromu ise travmaların yol açtığı kas ölümüne bağlı gelişen belirti ve bulguları içeren komplike bir tablodur.

Bir deprem ülkesi olan ülkemizde özellikle uzun süreler sonucunda enkaz altından çıkarılan kişilerde ölüm ve böbrek yetmezliğinin en önemli nedenlerinden birisi crush sendromudur. Genellikle travmanın sonlanmasından sonra meydana gelen bir tablodur. Uzun süre basınca maruz kalan ve hareket edememe nedeniyle ölen kaslarda oluşan toksik maddelerin kan dolaşımına karışması sonucunda klinik tablo meydana gelir. Bu nedenle enkaz altından çıkarılan hastalar ilk 12 saat içinde mutlaka tıbbi desteğe ulaştırılmalıdır. 

Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Üroloji Bölümünden Prof. Dr. Fatih Altunrende, yaşanan deprem sonrasında enkazdan kurtarılan pek çok kişinin crush sendroma maruz kaldığını ve bu sebeple hayatını kaybetmiş olabileceğini söyledi.

CRUSH SENDROMU NEDENLERİ NELERDİR?

Deprem nedeniyle uzun süre hareketsiz ve göçük altında kalma, maden kazaları, trafik kazaları, savaş ve çoklu travma nedeniyle crush sendromu meydana gelebilir.

CRUSH SENDROMU NEDEN OLUŞUR?

Vücut kütlemizin yaklaşık %40’ını kaslarımız oluşturmaktadır. Kemiklerin üzerinde yerleşen kaslar travmaya oldukça açıktır. Deprem gibi afetlerde en sık zedelenen yapılarımız genellikle kaslarımız olmaktadır. Kasların yıkılması sonucunda miyoglobin gibi böbrekler için toksik maddeler kan dolaşımına karışır. Uzun süre susuz kalınması durumunda ise azalan idrar miktarı nedeniyle bu toksik maddeler kandan yeterince hızlı temizlenemez. Toksik maddelerin böbrekteki kanallarda çökmesi sonucunda ani böbrek yetmezliği oluşur.

CRUSH SENDROMUNUN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Ağız koruluğu, kalp ritim artışı, bilinç bulanıklığı, soğuk terleme, el ve ayaklarda morarma, idrar miktarından azalma ve bilinç bunanıklığı gibi bulgularla kendini gösterebilir. Özellikle idrar atılan kas yıkım ürün miyoglobine bağlı olarak idrar renginde koyulaşma görülebilmektedir. 

NEDEN ÖNEMLİDİR VE NASIL TEDAVİ EDİLEBİLİR?

Crush sendromu sonucunda uzun emekler sonucu kurtarılan afetzedeler hastaneye ulaştıktan sonra kaybedilebilmektedir. Bu nedenle Crush sendromu açısından hastalar mutlaka değerlendirilmelidir. Travma sonrasında tüm yaşamsal fonksiyonları normal olan ve majör organ yaralanması tespit edilmeyen hastalarda bile görülebilmektedir. Uygun şekilde tedavi edilmesi durumunda dahi gelişen bilen böbrek yetmezliği ve kardiyak ritim bozukluklarına bağlı olarak ölümler meydana gelebilir. Ölüm yanında böbrek yetmezliği ve diyaliz ihtiyacı gereksimine neden olabilmektedir. 

Enkaz altından çıkarılan hastalarda Crush sendromu açısından uyanık olunmalıdır. Böbreklerin korunması açısından mutlaka uygun sıvı desteği yapılmalıdır.  Mümkünse destek damar yolundan yapılmalıdır. Ancak mümkün olmaması durumunda ağız yolu da kullanlabilir. Hastalar ilk 12 saat içinde mutlaka bir sağlık kuruluşuna ulaştırılmalıdır. Özellikle uzun süre basıya bağlı oluşabilecek kompartman sendromu açısından değerlendirilmelidir. Gereği durumunda acil diyaliz ve etkilenen vücut uzuvlarının ampüte edilmesi gerekmektedir. 

Crush sendromu özellikle enkaz altından çıkarılan hastalar için son derece önemli bir problemdir. Meydana gelen kas ölümünün şiddetine bağlı olarak, tüm tedavilere rağmen böbrek yetmezliği ve ölüm gibi sonuçlara neden olabilmektedir.