Cushing Sendromu Nedir?

Kilo alma şekliniz hastalık habercisi olabiliyor. Örneğin gövdede şişmanlık, kollarda ve bacaklarda incelmeyle birlikte seyreden tablo, cushing sendromunun göstergesi olarak kabul ediliyor. Her sağlıklı vücutta bulunan kortizon hormonunun olması gerekenden fazla olarak kontrol dışı yükselmesiyle meydana gelen bu sorunu tespit edilmesi ve tedavi planlaması için vakit kaybetmeden uzman yardımı alınması gerekiyor. Memorial Şişli ve Bahçelievler Hastanesi Endokrinoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Ayşe Çıkım Sertkaya, cushing sendromu hakkında bilgi verdi.

Kortizon hormonu vücutta böbrek üstü bezlerinde salgılanan bir hormondur. Vücudumuzun strese karşı kullandığı en önemli silahıdır. Vücudun yağ ve karbonhidrat metabolizmasının düzenlenmesinde önemli rol oynar. Karbonhidratların ve yağların, özellikle açlık durumlarında kana karışmasını sağlayıp, şekere dönüşerek vücudun enerji ihtiyacının sağlanmasına yardım eder. Ayrıca özellikle de uzun süre aç kalma veya enfeksiyon durumlarında proteinin de yıkımını sağlayarak, proteinlerden şeker üretimini ve vücut savunmasında önemli rol oynayan antikorların üretimini sağlayarak da savunma mekanizmamızın artmasına yardımcı olur. Ama tüm bu cevap eğer kontrol dışına çıkarsa; yani üretim normal ihtiyacın üzerinde olursa bu hormonu ilgilendiren hastalıklar ortaya çıkabilir. İşte bu tablo cushing sendromudur.

HER VÜCUTTA BULUNAN HORMON

Cushing sendromu, bir insanın yaşamı için vücudunda bulunması gereken kortizol hormonunun fazla olması sonucu meydana gelmektedir. Normal şartlarda sağlıklı her vücut kortizol salgılar. Çünkü kortizol bir stres hormonudur ve stres sırasında vücut yüksek miktarda kortizol salgılar. Bazı hastalıklarda kullanılan kortizon ilaçları cushing sendromuna neden olabilmektedir. Örneğin anevrizmalarda beyin ödemine karşı, birçok kanserin tedavisinde kemoterapi protolllerinde; yaraların iyileşmesinde bağışıklığın baskılanması isteniyorsa, astım gibi hastalıkların tedavilerinde kortizon ilaçları kullanılmaktadır. Fakat bu dışarıdan ilacın kullanımının cushing sendromuna neden olması için uzun süre ve genellikle yüksek dozda kullanılması gerekir. Hekim bu hastalıkların tedavisini bitirdiğinde cushing sendromu ortadan kalkar.

GÖVDEDE GENİŞLEME, KOL VE BACAKLARDA İNCELME VARSA DİKKAT

Cushing sendromunun belirtileri çok çeşitli olabilir. Hemen hemen her organı, her dokuyu ilgilendiren belirtileri vardır ve bu belirtiler şöyle sıralanabilir:

• Yüzde belirgin bir şişlik (Aydede yüzü)
• Yanaklarda kırmızılık
• Özellikle vücutta, gövde kısmında şişmanlık
• Kol ve bacaklarda incelik
• Karında, kol ve bacaklarda kırmızı-morumsu (erguvan rengi) çatlaklar
• Oturma, kalkma, merdiven çıkma ve uzun yol yürümede zorlanma, üst bacakta ağrı
• Kollarda ağrı
• Kadınlarda adet düzensizliği
• Yüksek tansiyon
• Kemik erimesi
• Kan şekeri düzensizliği

EVHAMLI OLMAK HASTALIK YAPMAZ

Cushing sendromu, stres anında salgılanan ve vücut tarafından üretilen kortizol hormonu fazlalığı nedeniyle gerçekleştiği için bazen “Stresli, evhamlı olmak cushing sendromuna neden olur” algısı vardır. Ancak stres ya da evham hastalığa neden olmaz. Hastalık sıklıkla beyindeki hipofiz bezinin böbrek üstü bezini uyaran ACTH hormonunu fazla salgıladığında ortaya çıkar.

Akciğer, mide bağırsak sistemi gibi yerlerde yer alan vücuttaki bazı hücreler aslında salgılamaması gereken hormonları salgılayabilir. Bunlar beklenmeyen hormon ve molekülleri salgılayan tümör hücreleridir. Bu duruma ektopik hormon salgısı adı verilir.  ACTH yani böbrek üstü bezine kortizon salgılatan esas hormon böyle bir odaktan kolayca salgılanabilir. Bu odaklar genellikle de küçük ve başka bulgu vermeyen odaklardır. Böyle bir odağın bulunması oldukça güç ve zaman gerektiren bir işlem olabilir.

DOĞRU TANI VE DEĞERLENDİRME ÇOK ÖNEMLİ

Tanı koymak için öncelikle hastanın hangi ilaçları kullanıp kullanmadığına bakılır ve sonrasında kortizon fazlalığı nereden kaynaklandığı incelenir. Kortizon fazlalığı sadece böbrek üstü bezleri ya da beyindeki hipofiz ile hipotalamus bölgesindeki tümör kaynaklı da olmayabilir. Vücudun herhangi bir yerinden de kortizon fazla salgılanmış olabilir. Kesin tanıyı koyabilmek için kortizon ve ACHT hormonlarının ölçülmesi gerekmektedir. Hormon oranlarında anormal bir yükseklik belirlenirse bunun geçici bir durup olup olmadığı tespit etmek için farklı tetkikler de yapılmaktadır. Kortizon hormonunun nereden salgılandığını bulmak için ayrıca test ve çeşitli görüntüleme yöntemlerinden faydalanılmaktadır.

DİYABETLE KARIŞTIRILABİLİYOR

Cushing sendromu herkeste görülebilecek bir hastalıktır, çocuklarda da olabilir. Cushing sendromunun pek çok klinik bulgusu, diyabet gibi toplumda sık görülen hastalıklar ile karışabilir. Yüksek kortizon salgılanmasına yol açan fizyolojik ve patofizyolojik nedenler iyice irdelendikten sonra tedavi başlamalıdır. Bu hastalık nüksedebilen bir sorundur. Hastaların klinik bulgularına göre hekimin değerlendirmesiyle takip süreleri değişmektedir. Hastalık için özellikle görüntüleme yöntemleri ve tanı süresinin kısalması açısından pek çok yeni çalışma yapılmaktadır.