"Delta Varyantı En Çok Çocukları Vuracak; Aşılama Yaşı 6'ya indirilmeli"

ÖZEL HABER- Delta varyantlarına karşı aşıların etkili olup olmadığı kamuoyu tarafından tartışılmaya devam ederken, Acıbadem Taksim Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Çağrı Büke, 'Sinovac, BionTech ve Sputnik5 aşılarının delta varyantı üzerinde
etkilerini, hangi aşının daha etkili olduğunu ve delta varyantına karşı yeni bir aşı var mı?' gibi merak edilen birçok soruya yanıt verdi. Büke, "Delta varyantlarına karşı yaş grubunu 6'ya kadar çekmek ve aşılanmaya rağmen hala daha her durumda maskeyi mesafe kuralını ve temizlik kurallarına uymaya devam etmek bizi ancak ve ancak mutasyonlardan ve yeni varyantlardan bir parça koruyabilecek şeyler" dedi. 

"SINOVAC AŞISININ DELTAYA KARŞI ETKİSİ AZ"

- Covid19 hastalığı ve dolayısıyla aşılar isimleriyle hatta ülkeleriyle telaffuz edilir oldu ama ben bilimsel olarak aşılara şöyle bakmak istiyorum inaktive aşılar ki bunun örneği Sinovac’tır. Daha yeni teknoloji MRNA aşısı işte Pfizer ondan sonra vektör aşısı işte Sputnikti, Astra Zenacaydı gibi gibi aşılar. Şimdi örneğin inaktive aşılardan ya da tekrar hatırlatmak için Sinovac aşısı grubu olan bu tür aşılar örneğin Avrupa ülkelerinde Amerika’da da üretilmekte mesela grip aşısı. Fransa’da üretiyor. İngiltere, Amerika, İsviçre’de de üretenler var. Bunlar inaktive aşılar. Yani şunu söylemek istiyorum nerde üretilirse üretilsinler inaktive aşıların etkinliği belirli bir yere kadar ve özellikle de yaş ilerledikçe bunların etkinliği çok çok çok azalmaktadır. Zaten onun için faz3 çalışmasında bir tek bu inaktif aşı olan Sinovac’ta vb. 59 yaş ve üzeri grup çalışmaya alınmamış ama buna karşın diğer bütün aşılarda ileri yaş grubu da alınmıştı. Çünkü eğer 59 yaş ve üzeri de alınsaydı etkinlik çok çok çıkacaktı. Dolayısıyla örneğin bu Sinovac aşısının deltaya karşı bana etkinliğini soracak olursanız evet antikor oluşturabilmekte ama diğer aşılara göre yine düşük doz düzeyde nötralizan antikor oluşturmakta.

Ama bizim için sadece nörtalizan antikor değil aynı zamanda hücresel bağışık sistem hücrelerinin de yani lenflerin de belirli lenfosit gruplarının da aşı ile uyarılması çok önemli çünkü bu hücresel lenfositler doğrudan virüsü ortadan kaldırabiliyor. Bakın bu etki bu Sinovac aşısı ya da inaktif aşılarda hemen hemen hiç yok. Sadece nötralizan antikor oluşturuyor belirli bir düzeyde oluşturuyor ve belirli yaşlarda bu düzey çok daha düşük. Onun için yani deltaya karşı şu anda Sinovac aşısında bilimsel veriler yok. Çalışma devam ediyor. Ama çok bir etkinlik olacağını ben açıkçası düşünmüyorum.

"BIONTECH AŞISININ DELTAYA KARŞI ETKİSİ BİR DOZDA %33"

Gelelim diğer aşılara yani MRNA aşısı iki tane var BionTech ve Moderna. Moderna’nın çalışmaları daha henüz tamamlanmadı devam ediyor. Fakat Biontech’in deltayla ilgili çalışmaları bitti. 11000-12000 kişi üzerinde yapılan çalışmalarda şu görüldü BionTech aşısı deltaya karşı bir dozda sadece %33 korumakta ikinci dozdan ama 14 gün sonra hastalığa karşı yan semptom oluşturmasını %88 önleyebilmekte. Hastaneye yatış oranını ise %94-95 oranında önleyebilmekte.

"ASTRA ZENECA BIONTECH KADAR ETKİLİ DEĞİL"

Gelelim Astra Zeneca aşısına bunlar vektör aşıları bunların da çalışmalarda sonuçlarda ortaya çıktı iki doz aşı yapıldığında ki Johnson aşı tek dozdur. Astra Zeneca için söylüyorum iki doz aşıdan 15 gün sonra koruyuculuğu BionTech kadar değil ama %60 oranında semptom gelişimini önlüyor ve hastaneye yatış oranı da oldukça iyi bir oranda yani %60ların 70’lerin üzerinde önleyebilmekte.

"JOHSON & JOHNSON %60 ETKİLİ"

Johnson aşısı tek dozdur. Johnson & Johnson. O da etkinliği BionTech kadar olmasa da yine de %60ların üzerinde semptom oluşmasını engelleyebilmektedir ve tekrar altını çiziyorum özellikle bu delta varyantına karşı şimdi şöyle geliyor ya ben hastalığı geçirdim yeni geçirdim niçin bana bir doz aşı öneriliyor diyenler var. Bakın bunu önermemizin tek sebebi, 1. Sadece hastalığı geçirerek ya da aşıyla altı aya kadar yeterli antikor titreleri olabilmekte ama yapılan çalışmalar da gösterdi o antikor titreleri azalıyor. Ama hastalığı geçirenlerde özellikle altını çiziyorum diğer alfa beta değil ama deltaya karşı özellikle de BionTech ve veya Johnson çalışmaları ortaya çıktığı için Astra Zeneca hastalığın geçirilmesiyle oluşan antikorlara göre çok çok daha yüksek koruyuculuk sağlanmakta.

3. DOZ AŞIYA GERÇEKTEN İHTİYAÇ VAR MI?

iki doz aşı oldum üçüncü doza gerek var mı diye de çok soru geliyor. Ben 3.fazı gerçekler ve kendi görüşümü de katarak söylemek istiyorum. Evet aşıyla da yine İsrail’de çok fazla sayıda aşılana kişilerde yapılan çalışmalarda şu gösterildi BionTech ile bile 6. Aydan sonra antikor titrelerinde düşmeler görülüyor. Bu bazen 8 aya 9 aya kadar da devam edebiliyor fakat 6. Aydan göz önünde bulundurursak ve şu anda bir delta varyantıyla dünyanın 111 ülkesinde ve bu giderek de artıyor bakın sadece bir rakam vereceğim Türkiye’de 1 hafta içerisinde diğer ülkelerde de böyle 250 kişide var iken bir hafta da 750’ye çıktı. Bakın bir hafta içerisinde iki katına üç katına çıkarabilen bir bulaştırıcılıktan söz ediyoruz. Böyle bir virüs varyantıyla karşı karşıyayız. Dolayısıyla iki doz BionTech olan kişilerde ben açıkçası bu delta varyantı tehlikesi ve riskine nedeniyle bakın diğerleri için değil ama bundan dolayı 6. Aydan sonra bir doz aşı yapılmasını öneriyorum. Kaldı ki şu anda pek çok aşı firması bu varyantlara etkili olabilecek aşılar üzerinde de çalışmalarını sürdürüyor yani mevcut aşılarını yeniden gözden geçirip bu varyantlara karşı etkinliğini de arttıracak aşı yapma yolunda da birtakım çalışmalar içerisinde çalışmalarını sürdürüyorlar.

İki doz BionTech ya da Sinovac olanlar dahi üçüncü dozları 6 ay içerisindeki süreçte tekrar olmalılar öyle mi?

Sinovac aşısının daha çok yapıldığı ülkeler Brezilya, Endonezya ve Türkiye'ydi tabi ki başka ülkeler de var. Sinovac'la ilgili bizim henüz delta varyantına karşı ne kadar koruyuculuğuyla ilgili  bilimsel bir veri mevcut değil. Bununla ilgili çalışmalar devam ediyor. Yine ben kendi görüşümü de katarak önerimi dile getirmek istiyorum. Evet, iki doz BionTech yapıldıysa 6. Aydan sonra deltanın etkisi nedeniyle üçüncü doz yapılmalı ama iki doz Sinovac'tan sonra bir doz BionTech'in yeterli olacağını düşünmüyorum.

"DELTA VARYANTINI EN ÇOK OKULA GİDEN ÇOCUKLARDA GÖRECEĞİZ"

Bana göre Sinovac yaptırıldığı süreçlerde daha önce ülkemizde o vardı. Bir tek BionTech değil mutlaka üç hafta arayla iki doz Biontech’in yapılmasının özellikle de risk grubundaki kişiler için çok önemli olduğunu söylemek istiyorum. Kimdir bunlar? 60 yaş sonrası, altta çok ciddi bağışıklık yetmezliği olan hastalar. Aşılanmayanlarda bu delta varyantı vakası daha fazla görülüyor. Bizim biraz önce hatta mümkünse 6 yaş ve sonrasındaki yaş grubuna bile aşılamaya başlamamız lazım. Hele de okullar açılmadan önce. Bakın eylül ayında yüz yüze eğitim başlayacak okullar açılacak. Dolayısıyla biz daha çok bu delta varyantını okula giden çocuklarda göreceğiz. Aşılanmamış olanlarda. Çünkü daha çok problem belirli bir koruyuculuk var ama yine de nispeten ama hiç aşılanmamışlarda hastalığa yakalanma riski çok çok yüksek. Dolayısıyla bizim eylül ayından önce bir an önce çocukları da ki dünyada 6 yaş sonrası aşı uygulayan ülkeler var. Dolayısıyla bir an önce bunu da öncelememiz lazım çok çok önemli bir durum.

"RİSK GRUBUNDAKİLER İÇİN TEK DOZ YETERLİ DEĞİL"

Yani Sinovac sonrasında ben tek doz BionTech’in bana göre çok yeterli olmayabileceğini düşünüyorum çünkü farklı mekanizmalarla çalışıyor. Şu olabilirdi mesela, iki doz daha önce Astra Zeneca yapılmış olsaydı bir doz BionTech yeterdi. Ya da mesela bir doz Johnson'dan sonra bir doz bir doz BionTech ya da bir doz Astra Zeneca yeterli olabilir ama Sinovac ölü bir aşı. Hücresel immün yanıtın oluşmasını tetikleyebilen bir mekanizmaya sahip değil ya da çok çok düşük. Onun için Sinovac sonrası bir doz BionTech ya da gelirse iki doz Astra Zeneca gibi aşılar daha doğru bir yaklaşımı oluşturacaktır. Ya da Johnson&Johnson orada tek doz yeterli olabilir. Ama şu an BionTech’ten bahsediyorsak Sinovac sonrasına göre iki doz BionTech aşısında ihtiyaç var gibi görünüyor. Tekrar altını çiziyorum, risk grubundaki kişiler için. Belki riski olmayan ileri yaş grubu olmayanlarda tek doz yine idare edebilir ama tek doz risk grubunda tek doz yeterli olacağı kanısında değilim. 

Eylül ayında yüz yüze eğitimin başlamasıyla ve diğer normalleşme sürecinin etkileriyle dördüncü dalga gelebilir mi? Böyle bir risk var mı önümüzdeki dönem için?

Ya şimdi şöyle biz kaçıncı dalgadayız? Bunlar dalga mıdır? yoksa dalganın dönüp tekrar artan şeyleri midir bu tartışılır. Ama yani yeniden bir artışla karşı karşıya kalabilir miyiz? Nitekim biliyorsunuz 5 binlere kadar inmişti ama son zamanlarda yine 7 binlerin üzerinde seyreden bir vaka tablosuyla karşı karşıyayız. Şimdi Avrupa özellikle bu tabi Portekiz, İspanya’daki İngiltere’deki vaka sayılarının hızla arttığı delta varyantıyla boğuşuyor.. Dolayısıyla Almanya, Fransa ve diğer Avrupa ülkelerinde de hatta bu ağustos ayının sonundan itibaren vaka sayılarının çok hızlı artacağı ve hastanelerin yine doluluk oranlarının artacağı hastanelerin dolacağı noktasında öngörüler var ve buna göre de hep uyarılar var hatta aşılanmayan sağlık çalışanlarına birtakım yaptırımlar yapmaya başladılar.

Yine aşılanmamış insanların bazen ceza bazen onları aktive edecek birtakım formüller üzerinde çalışmalar sürdürülüyor. Buradan şuna varmak istiyorum, Türkiye’de böyle bir şeyle karşı karşıya kalabilir miyiz? Evet elbette. Bir haftada iki katına çıkan vaka sayılarının olduğu delta varyantıyla şunu düşünün bakın aralık ayında 30-40 tane vakadan şu an 181 milyonlara ulaştı dünyadaki vaka sayıları. Yani dolayısıyla Türkiye’deki 750 rakamı ya da dünyadaki 3 milyon rakamının hızlı bir şekilde 6 milyon 12 milyon 24 milyon olmaması mümkün değil. Burada bunun önüne geçmenin yolu hızlı bir şekilde etkin aşılarla iki doz aşıysa iki doz aşıyı hızlı bir
şekilde sağlattırmak. Yaş grubunu 6'ya kadar çekmek ve aşılanmaya rağmen hala daha her durumda maskeyi mesafe kuralını ve temizlik kurallarına uymaya devam etmek bunlar bizi ancak ve ancak mutasyonlardan yeni varyantlardan bir parça koruyabilecek şeyler.

"ARAŞTIRILAN BİRÇOK FARKLI VARYANT VAR"

Çok iç karartmak istemiyorum ama şu anda varyantlar sadece alfa, beta, gama ve deltadan oluşmuyor. Şu anda dünyada izleme altında olab ve endişe verici varyantlar var. Bunlardan dört tanesi endişe verici varyantlar ama şu anda izlemde olan belki 8-10 tane daha farklı varyantlar bulunuyor ki bunların da bir kısmının bulaştırıcılığı çok fazla ve antikorların etkinliğinden çok çok daha belirgin kendini koruyabildiği ve yeni birtakım hastalıklara yol açabilir. 

Bir öngörüde bulunmak istemiyorum ama Covid-19 hala devam ediyor önümüzdeki süreçte farklı varyantlarla vakalar, hastalığı
geçirenlerde de yeniden hastalanma riskleriyle ya da durumlarıyla karşı karşıya kalırsak çok da şaşırmamak lazım ki zaten daha önce de böyle az sayıda da olsa yine ikinci defa Covid-19'a yakalananlarla karşılaştık, bu yeni varyantlarla böyle olasılıklar söz konusu olabilir. Onun için zaten bazı aşı firmaları bu varyantlara karşı etkinliği olan aşıları geliştirip de onları devreye koymayı planlarına aldılar.