Diş Kırılmaları ve Çözümleri

Diş kırılmalarına sebep olan faktörler nelerdir? Dişlerinde çatlaklar olanlar ne yapmalıdır? Kısmi diş kırılması nasıl tedavi edilir? Zirkonyum kronlama ve bonding uygulaması anestezi altında mı yapılır? Günübirlik bir işlem midir? Dişin kırılan kısmının zarar görmemesi için nasıl getirilmesi gerekir? Kökten çıkan dişlere ne gibi tedavi çözümleri vardır? Dişi kırılan herkes kökten çıktığında implant tedavisi yaptırabilir mi?

Diş Hekimi Pertev Kökdemir diş kırılmaları ve çözümleri hakkında merak edilenleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

TRAVMA SONUCU KIRILMALAR

. Diş kırılmalarına sebep olan faktörler nelerdir?
“Dişler spor kazaları da dahil olmak üzere bir travma sonucu kırılabilir. Bunun dışında eğer dişin üstünde daha önceden gördüğü bir travma sonucu çatlak vs. gibi şeyler varsa örneğin zeytin çekirdeğinin yanlışlıkla ısırılması sonucu diş kırılabilir. Ağızda ön ya da arka dişlerde büyük dolgular varsa bunlar da yine yiyeceğin içinden bir taş çıkması veya çatalın ucunun yanlışlıkla ısırılması sonucu dişlerde kırıklar meydana gelebilir. Çocuklarda da yürürken veya koşarken düşmeleri ve ağız bölgelerini bir yere çarpmaları sonucu diş kırılmaları veya dişin tamamıyla köküyle birlikte yerinden çıkması gibi bir durumla karşılaşılabilir.’’

DİŞTE ÇATLAK OLMASI DURUMUNDA…

. Dişlerinde çatlaklar olanlar ne yapmalıdır?
“Dişte çatlak olması çok fark edilebilir bir durum değildir. Genelde hastalar dişleri kırıldığında bunu fark etmektedirler. Dişteki çatlak eğer mine çatlağı seviyesinde ise herhangi bir müdahalede bulunulmaz. Bu çatlak en kötü ihtimalle biraz renk alır. Hasta yine dişini normal kullandığı gibi kullanabilir. Ancak bu çatlak bir travma sonucu oluşmuş ise kırılma riski ortaya çıkacaktır. Dişin de kırılması yani bir sonraki aşamaya geçişi kontrollü bir kırık olmayacaktır. Farklı bir yüzeyi de içine alarak yani kök yüzeyini de içine alarak kırılabilir. Bu durum dişin çekilmesine kadar gidebilecek kötü sonuçlar doğurur. O yüzden eğer bu tip çatlaklar varsa diş daha fazla bir kırığa uğramadan korumaya alınır. Bir kron yapılır veya çatlağı tamir edecek şekilde bir dolgu yapılır.’’

KISMİ DİŞ KIRILMASI VE TEDAVİSİ

. Kısmi diş kırılması nasıl tedavi edilir?
“Dişin ufak tek bir parçası kırıldıysa ve hasta bunu sağlam bir şekilde getirirse kırık parçayı tekrar dişe yapıştırma şansı vardır. Eper kırık parça kaybolduysa bonding uygulamasıyla dişteki bu kırık, dişten hiçbir madde aşındırılmadan sadece kırık yüzeyindeki o pürüzler düzeltilerek dişin aynısı haline gelecek şekilde tamir edilir. Hasta aradan yıllar geçse bile  hangi dişinin kırılmış olduğunu unutabilir. Eğer kırık daha büyükse (dişin 1/3’ü veya 2/3’ü) ve parça kaybolduysa bonding de yapılabilir; daha sağlam olabilmesi için kronlama yoluna da gidilir. Ancak direkt kronlama yapılırken dişin ortadaki sinirlerinin zarar görmemesi gerekir.

Bu özellikle ön dişler için önemlidir. Çünkü travma sonucu ön dişler daha çok kırılır. Arka dişler daha çok bir şeyler yerken kırılır. Bu diş diğer hiçbir dişe dokunulmadan zirkonyum bir kronla komşu dişin aynısı şeklinde kaplanır. Hasta ömür boyu kullanabileceği bir dişe sahip olur.’’

Diş Hekimi Pertev Kökdemir

‘‘DİŞİN SİNİRLERİ ZARAR GÖRMEMELİ’’

. Zirkonyum kronlama ve bonding uygulaması anestezi altında mı yapılır? Günübirlik bir işlem midir?
“Dişteki kırık bir travma sebebiyle olmuşsa öncelikle bu dişin canlılığını koruyor olması gerekir. Çünkü diş görünürde sağlamdır; ucundan ufak bir parçası kırılmış olabilir ama dişin içindeki sinirleri zarar görmüş ve diş ölmüş olabilir. Eğer böyle bir durum varsa dişe kanal tedavisi yapıldıktan sonra bonding uygulamasına geçilir. Bonding, anestezi gerektirmeyen, dişin sadece pürüzlü yüzeyinin aşındırıldığı, 30- 40 dakika içerisinde tamamlanan bir yöntemdir. Eğer ufak bir kırılmaysa hasta kendi dişi gibi bunu çok uzun yıllar kullanabilir. Bonding uygulamasında belli bir süre sonra kendi dişlerimiz gibi kaşınma veya çok az bir renklenme meydana gelebilir. O zaman bu bonding uygulamasının yenilenmesi gerekir. Bu hasta için çok basit bir işlemdir. Zirkonyum uygulaması ise aslında altyapısı sağlamlaştırılmış zirkonyumdan oluşan bir porselen çeşididir. İçinde hiçbir şekilde metal yoktur. Tamamen zirkonyumdan yani ışığı yarı geçiren bir materyalden yapılır. Dolayısıyla hastanın doğal dişiyle birebir kaplama yapma imkânına sahip olunur ve sadece kırılan dişe uygulanır. Renk komşu dişlere bakılarak seçilir. Bir diş tek bir renkten oluşmaz; kimi diş ucuna doğru şeffaflaşır. Bunlar renk skalasından seçilerek teknisyene bildirilir. Renk uyumu provalarda da görülür. Hasta iyi bakarsa rahatlıkla kendi dişi gibi ömür boyu kullanabilir.”

‘‘KIRILAN DİŞ KURUMADAN GETİRİLMELİ’’

. Dişin kırılan kısmının zarar görmemesi için nasıl getirilmesi gerekir?
“Dişin kırılan parçasının çok hızlı bir şekilde ve kurumadan getirilmesi gerekir. Kurumaması için kırık parça su içinde, serum fizyolojik içinde ya da sütün içinde getirilebilir. Diş kökü ile birlikte çıkarsa taşıma koşulları daha önem kazanır. Eğer diş travma sonucu kökü ile beraber yerinden çıktıysa öncelikle bunun nereye düştüğü önemlidir. Eğer bir toprağın içine düştüyse serum fizyolojik ile o dişin yıkanması gerekir. Ama diş örneğin bir travma sonucu yerinden kökü ile beraber çıktıysa bu dişi öncelikle tutma şekli çok önemlidir. Dişin kesinlikle köküne parmakla dokunulmamalıdır. Aksi takdirde o dişi geri koyma imkanı kalmaz. Mutlaka üstte yani ağzımızda iken dişimizi gördüğümüz kısmından tutmak gerekir. Eğer kök kısmı kirlenmişse toz toprak gibi şeyler yapışmışsa bunu bir serum fizyolojikle veya temiz bir suyu üzerine dökerek ama kesinlikle yine kök kısmına dokunmadan yıkamak gerekir. Bir peçeteye de kesinlikle sarılmamalıdır. Çünkü temiz de olsa peçete kök kısmındaki ligamentleri bozar.  Temiz bir kutu veya bir bardağın içine serum fizyolojik, su ya da süt doldurulup onun içine diş koyulup getirilebilir. Hiçbiri yoksa, kurumaması için son çare olarak dilinin altına koyup o şekilde getirebilir.”

DİŞ KÖKTEN ÇIKARSA…

. Kökten çıkan dişlere ne gibi tedavi çözümleri vardır?
“Eğer diş tarif edildiği gibi ve zaman kaybedilmeden getirildiyse diş yerine koyulup kanal tedavisi yapılır. Eğer diş bulunamadıysa veya parçalı bir kırık olduysa veya hasta uygun koşullarda dişi getiremediyse implant tedavisine başlanır. O bölgeye 5 dakika içinde bir implant uygulanır; daha sonra da üstüne porselen yapılır ve hasta yine kökü ile birlikte dişini kazanmış olur. İmplant tedavisi bu tip durumlarda hemen uygulanması gereken bir tedavidir. Eğer kemik bütünlüğünü koruyorsa hasta dişini kaybetmiş bile olsa hemen gelmelidir. Beş dakika içerisinde hastanın sadece implantı değil gerekiyorsa kemik ilaveleri de yapılır. Daha sonra hasta implantın kemiğe kaynaması süresinden sonra porselen dişine kavuşur ve kökü ile birlikte dişini kullanır.’’

. Dişi kırılan herkes kökten çıktığında implant tedavisi yaptırabilir mi?
“Sistemik rahatsızlıkları kontrol altında olan herkes implant tedavisi yaptırabilir. Ancak çocuklarda implant tedavisi yapmak için büyüme gelişiminin tamamlanmış olması gerekir. Eğer hasta 18 yaşından küçükse geçici bir diş yapılıp büyüme ve gelişimini (20 yaşını) tamamlayıp ondan sonra implant tedavisinde geçilir.’’