Diyabet Hastalarında Covid 19 Riski ve Yönetimi

Dr. Nazif Bağrıaçık Kadıköy Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Enver Şükrü Göncüoğlu ve Dr. Nazif Bağrıaçık Kadıköy Hastanesi İcra Kurulu Başkanı Serpil Bağrıaçık diyabet hastalarında Covid-19 yönetimi konusunda bilgi verdi.

Covid 19 ile diyabet arasında nasıl bir ilişki var? Neden şeker hastalarında covid19 riski diğer kişilere göre daha yüksek?

Dr. Enver Şükrü Göncüoğlu: Enfeksiyon hastalıkları, diyabetlilerde kimi zaman daha sık görülür ve ağır seyredebilir.  Örneğin sağlıklı bir insanın ayak yarası kısa bir zaman sonra iyileşir. Ama diyabetlilerde ayak yarasının iyileşmesi altı ayı bazen bir yılı bulabilir. Ne yazık ki bazen parmak uzuv kaybıyla bile sonuçlanabilir. Bunun gibi enfeksiyonlarda fazla görülür. Bunun için diyabet hastalarına grip aşısını öneriyoruz. Çünkü grip de onlarda daha ağır seyreder. Aynı şekilde bakteri kökenli zatürre aşısını da öneriyoruz. Çünkü o da üç kat daha fazla zarar verir ve ağır seyreder. Kısacası diyabetlilerin vücut savunma sistemleri diğer sağlıklı bireylere göre daha zayıftır. Bunun için enfeksiyonlara yatkındırlar ve tüm enfeksiyonlar daha ağır seyreder. Covid de bunlardan biridir. Diyabet gibi sigara ve hipertansiyon da önemi risk faktörlerindendir.

7 MİLYON DİYABET HASTASI VAR

Her şeker hastası için risk aynı oranda mıdır?

Dr. Enver Şükrü Göncüoğlu: Öncelikle hastalık yoktur hasta vardır. Diyabet de böyle bir hastalık. Örneğin diyabetik bir hasta vardır sadece diyetiyle bunu kontrol eder. Kimi diyabetik hasta hap kullanır. Kimisi insülin kullanır. Bazı diyabetik hastalar daha yüksek miktarlarda insülin kullanır. Diyabetik hasta vardır yılların şeker hastasıdır ve uzun dönem birçok zararlar görmüştür. Kısacası diyabetin kontrol altında olduğu ve hasarın az olduğu durumlarda yani böbrek, kalp ve damar sorunları yaşamamışsa, şeker kontrol altındaysa, sigara içmiyorsa, hipertansiyonu yoksa ya da varsa ve kontrol altındaysa bu hastalarda risk daha azdır. Bu kişiler panik yapmadan tedavilerine devam etmelilerdir. Bir grup hasta da daha diyabet hastası olduğunun farkına değil. Türk toplumunda en az 7 milyon diyabet hastası var; ama unların yarısı diyabet olduğunun farkında değildir. Asıl önemli olan bu gruptur.

Hastaneniz pandemi hastanesi mi? Bu süreç şeker hastalarının kontrollerini, takiplerini nasıl etkiledi?

Serpil Bağrıaçık: Pandemi hastanesinde olması gereken iki önemli branş var.  Göğüs hastalıkları ve enfeksiyon hastalıkları branştır. Bu iki branş olmadığı için pandemi hastanesi ilan edilemedik. Kronik hastalıklardan biri olan diyabetlilerin başvurduğu bir hastanenin pandemi hastanesi olmaması bizim için önemli. Bugüne baktığımızda süreçten dolayı hasta sayımız azaldı. Hastaneye bu başvuran sayısı başta yok denecek kadar azdı. Zaten diyabet hastalarının çoğu 65 yaş üstü.

Serpil Bağrıaçık

Hiçbir şekilde bulaş almamış olması, korona virüslü bir hastanın tedavi edilmemiş olması hastalara bir güvence veriyor. Neredeyse korona virüs ilk çıktığı günlerde bütün büyük hastaneler pandemi hastanesi ilan edildi. Çok az sayıda hastane pandemi hastanesi olmadı. Bu da yalnız diyabet değil, kanser, kalp hastalığı gibi birçok kronik hastalıkların tedavi edilememesine yol açtı. Maalesef birçok hasta kemoterapi süreçlerini aksattı.

Her zorluğun getirdiği iyilikler de var. Sağlık sektörü, kriz yönetimiyle karşı karşıya kaldı. Ancak bu kriz yönetimi bize birçok şey de öğretti. Örneğin evde bakım, tahlil, online diyet ve psikolog desteği gibi konularda gelişmeler sağlandı. Çünkü bu zamana kadar genelde online hekim desteği verme taraftarı olmadık. Online destek alamayacak duruma olan 65 yaş üstü hastalara diyet ve psikolog desteği almak istediklerinde ulaşım konusunda da destek verdik.

DİYABET HASTALARI COVID- 19 İÇİN NELERE DİKKAT ETMELİ?

Diyabetli hastalar covid-19 riskine karşı nelere dikkat etmeli?

Dr. Enver Şükrü Göncüoğlu: Normal bir bireyin dikkat etmesi gerekenlerden farklı değildir. Çünkü bu virüs herkese aynı şekilde bulaşır. Sosyal mesafeyi korumak önemli. Asıl soru bu virüse nasıl hazır olabilirim olmalı. Kan şekerlerini kontrol altında tutsunlar. Aynı şekilde tansiyonları, kolesterolleri de kontrollü olmalıdır. Yeteri kadar sıvı almalılar ve diyetlerine dikkat etmeliler. İlaçlarını, insülinleri aksatmamalılar. Bu süreçte egzersiz yapmaya gayret etsinler. Evde de basit programlar uygulayabilirler. Eğer bir problemleri varsa doktor ya da diyetisyenleriyle telefonda görüşebilirler. İlaç konusunda zaten sıkıntı yaşamazlar. Rapor süreleri uzatıldı. Hastalarımıza hangi durumda hastaneye gidilmeli, hangi durumda hastaneye gidilmemeli konusunda da destek veriyoruz. Önlemlerine rağmen kan şekerlerini kontrol altına alamıyorlarsa mutlaka hekimleriyle irtibata geçmeliler. Üç aylık şeker ortalaması 7.4’se ve tansiyon değeri 18’in altındaysa işler yolundadır.

Dr. Enver Şükrü Güncüoğlu

Hastanenizde korona virüsü enfeksiyonu nedeniyle ne gibi önlemler alındı?

Serpil Bağrıaçık: İlk günlerden itibaren kapıdan  girişte hemşirelerimiz her hastanın ateşine baktı. Herkes maske taktı ve dezenfektan kullandı. Covid şüphesi olan hastalara hastanenin iç kısımlarıma iletmeyecek şekilde ayrı izole bir oda oluşturduk ve orada takip ettik. Covidli olan değil şüphesi olanlara bile bunu uyguladık. Bugün de bunların hepsi geçerli. O odadan tuvalet ihtiyacı için bile dışarı çıkmayacağı bir şekilde dizayn ettik. İçinde lavabosu olan, oturabileceği rahat edebileceği bir ortam hazırladık. Kanlarını orada aldık örneklerini orada aldık. Kısacası diğer alanlara adım atmasına engel olduk. Gerçekten bir hastanede yatması gerekiyorsa bir pandemi hastanesine yönlendirdik. Baştan işi sıkı tutmanın faydalarını gördük. Covid ile ilgili takip edilecek hasta tedavilerini il-ilçe sağlık merkezlerinden aldığımız ilaçlarla sürdürüyoruz. Pandemi hastanesi olmadığımız için covid tanısı koyduğumuz hiçbir hastayı yatırmıyoruz. Bu anlamda da hastanemizde bulaş riskinin diğer hastalarımız açısından en azından endişe edilmeyecek bir halde olduğunu düşünüyorum. Bu risk ortadan kalksa dahi bu önemleri sürdürecek şekilde kendimizi hazırladık.

Ne tür sağlık hizmetleri sunuyorsunuz şeker hastalarına?

Dr. Enver Şükrü Göncüoğlu: Diyabetik bir hasta sağlığı için neye ihtiyaç duyarsa o anlamda hizmet veriyoruz. Kardiyoloji, nöroloji, ortopedi, cildiye hastalıkları, göz, fizik tedavi uzmanlarımız var. Yara bakım merkezi çok önemlidir. Ne yazık ki yüzde 10’a yakın hasta da ayak yaraları gelişebiliyor. Bu ayak yaraları bazen çok ciddi sorunlar doğurabiliyor ve kayıplarla sonuçlanabiliyor. Olabildiğince kayıpları en aza indirmenin yolu yara bakım konusunda deneyimli bir ekibin olmasıdır. Evde yara bakımı yapabilecek bir ekibe de sahibiz. Diyabet teknolojileri merkezimiz var. Diyabet teknolojileri insülin pompası; yani yapay pankreas ve şeker takip sistemlerini oluşturuyor. Beş dakikada bir kendi kendine ağrısız sızısız ölçen ve günde 288 ölçüm yapan bir şeker takip sistemimiz var. Hasta başka şehirde bile olsa takip edilebiliyor. Kilometrelerce uzak binlerce hastamızı bile takip etme olanağı tanıyor. Uzmanlaşmış bir diyetisyen desteği de çok önemlidir. Özellikle Tip 1 diyabetlilerde karbonhidrat sayımı çok önem arz eder. Karbonhidratları sayabilen, yediği gıdada ne kadar karbonhidrat olduğunu bilen ve buna uygun insülin dozu uygulamakta yetkinleşmiş bir diyabet hastası hastalığını doğru yönetebilir. Kısacası diyabeti tek bir hekimin yönetebileceği bir süreçten çıkarıp birçok branşı içine alan bir sistemle hizmet sunuyoruz.