Diyabetinizi İyi Yönetebiliyor Musunuz?

Diyabet, adeta küresel bir salgın gibi giderek yayılıyor. 2035 yılına kadar dünyadaki diyabetlilerin sayısının 592 milyon civarında olacağı tahmin ediliyor. Her yüz diyabetliden 95’ini ise Tip 2 diyabetliler oluşturuyor. Geçtiğimiz 15 yılda Türkiye’deki diyabetlilerin sayısı da üç kat artarak 7 milyona ulaştı.

Türk Diyabet Cemiyeti Yönetim Kurulu üyesi Prof. Dr. Tamer Tetiker, diyabetin; insülin hormonunun eksikliği veya etkisizliği sonucu ortaya çıkan, kan şekeri yüksekliği ile seyreden, kronik ve ilerleyen bir hastalık olduğunu belirterek şu bilgileri veriyor:

“Pankreas tarafından salgılanan insülinin, yemeklerle alınan besinlerdeki şekerin hücre içine girerek enerji olarak kullanılabilmesi için anahtar görevi görür. İnsülinin yokluğu veya etkisizliği sonucu hücre içine giremeyen şeker kanda yükselmeye başlar. Tip 1 diyabet, otoimmün bir hastalıktır yani vücut, pankreasın beta hücrelerine nedeni bilinmeyen bir şekilde sanki yabancı bir dokuymuşçasına hedef alarak saldırır ve beta hücrelerini yok eder. Sonuç olarak vücutta mutlak insülin eksikliği ortaya çıkar ve kan şekeri yükselir .Tip1 diyabette insülin salgısı hiç yoktur veya yok denecek kadar az olduğundan ağız kuruluğu, çok su içme, gece ve gündüz sık idrara çıkma, kilo kaybı gibi belirtiler hızla ortaya çıkar. Hemen insüline başlanmazsa ciddi sonuçlara yol açabilir. Tip 2 diyabette ise vücutta insülin salgısı yetersizlik ve salgı bozukluğunun yanısıra çoğu zaman insülin direnci vardır. Tip 2 diyabetli hastaların çoğu  beslenme tedavisi ve egzersizin yanısıra ağızdan alınan şeker düşürücü ilaçlarla tedavi edilebilirken, ilerleyen dönemlerde bazı hastaların insülin kullanılması gerekebilmektedir.

Ülkemizdeki en büyük sorunlardan biri de, diyabetlilerin yaklaşık yarısının şeker hastası olduğunu bilmeden yaşamasıdır. Aile öyküsü, hareketsiz yaşam tarzı, şişmanlık ve sağlıksız beslenme Tip 2 diyabet açısından başlıca risk faktörleri arasında yer almaktadır. Risk taşıyan kişilerin hemen en yakın sağlık kuruluşuna başvurmaları ve yılda bir kez kan şekeri kontrollerini yaptırmaları gerekir.”

TİP 2 DİYABET NASIL BELİRTİ VERİR?

“Güçsüzlük ve yorgunluk hissi, çok su içme isteği, sık idrara çıkma, kilo kaybı ve bulanık görme gibi şikayetler diyabetin başlıca belirtileri arasında yer alır” diyen Türk Diyabet Cemiyeti Genel Sekreteri Prof. Dr. Zeynep Oşar Siva, şu tavsiyelerde bulunuyor:

“Tip 2 diyabette bu belirtiler olmayabilir veya hafif şiddette görülebilir. Tip 2 diyabet uzun yıllar sessiz ve belirti vermeden seyredebilir. Bu nedenle, eğer diyabet açısından yüksek riskli kişilerde düzenli kontroller yapılmaz, hastalık atlanır ve tedavisiz kalınırsa, şekerin neden olduğu hasarlar, diyabet tanısı ile aynı anda saptanabilir.  İşte, tam da bu nedenle yeni tanı koyduğumuz diyabetlilerin yaklaşık yüzde 15-20’sinde ​kalp, böbrek, göz ve ayaklarla ilgili komplikasyonların başlamış olduğunu görüyoruz. Örneğin, bir kişi hekime hastalığının farkında olmadan ayağında çıkan bir yara ile gelir, anlaşılır ki; o yara aslında diyabetin sinir hasarına bağlıdır. İlerleyici görme kaybından yakınarak muayene olan birinde, diyabetin göz sorunlarının başlamış olduğu belirlenir. Kalp krizi geçirenlerin üçte birinde o sırada diyabet saptanır. Kısaca diyabetin neden olduğu hasarların belirtileriyle hasta hekime gelir ki; bu çok gecikmiş bir aşamadır.

KAN ŞEKERİ TAKİBİ NE SIKLIKLA YAPILMALI?

. Diyabet, yaşam boyu süren, tedavisi ve takibi özenle yapılması gereken bir hastalıktır. Eğer diyabetliyseniz çok iyi bir kan şekeri kontrolü sağlamak, komplikasyonlarınızı önleyecektir.

. Evde kan şekerinin ölçülmesi iyi diyabet tedavisi için şarttır. Bu nedenle kan şekerinizi düzenli takip etmeyi ihmal etmeyin. Açlık kan şekerinde hedef değerler 80 ile 130 arasında olmalıdır. Bu sınırlar hem sabah kahvaltıdan, hem de diğer ana öğünlerden hemen önce ölçülen değerler için geçerlidir.

.  Aralıklı olarak tokluk kan şekerlerinizi de izleyin. Ölçtüğünüz ikinci saat tokluk kan şekeri değerleri 180’i aşmamalı, daha da iyisi 140 ‘ın altında olmalıdır.

. Hemoglobin A1C açlık-tokluk değerlerinin ortalamasını gösteren, son üç ayda kan şekerinizin hangi düzeylerde gittiğini bize bildiren önemli bir testidir. Her diyabetli  mutlaka üç ayda bir hemoglobin A1C düzeyini ölçtürmeli ve bunun 6,5 ve altında olmasını hedeflemelidir. Eğer, şeker kontrollü seyrediyorsa A1c takibini 6 ayda bir yapmak da yeterli kabul edilebilir.

. Eğer, haplarla tedavi ediliyorsanız, haftada üç gün açlık ve bazı öğünlerden iki saat sonra da tokluk şekerini ölçmeniz iyi olacaktır. Hangi öğünden sonra ve hangi günlerde ölçmeniz gerektiğini size hekiminiz söyleyecektir.

. İnsülinle tedavi ediliyorsanız; her insülin enjeksiyonundan önce kan şekeri ölçümü yapmanız gerekir.

.  Hipoglisemi riski yüksek bir diyabetliyseniz, bazı özel saatlerde de, örneğin gece saat üç gibi veya yatağa girmeden önce mutlaka kan şekerini ilave olarak takip etmelisiniz.”

TİP 2 DİYABET RİSKİ TAŞIYOR MUSUNUZ?

Testi yapın, hemen öğrenin!

• Kaç yaşındasınız?

40 yaşından küçük (0 puan)

40-49 yaş arasında (1 puan)

50-59 yaş arasında (2 puan)

60 ya da üzeri (3 puan)

• Cinsiyetiniz

Erkek (1 puan)

Kadın (0 puan)

• Daha önce hamilelik diyabeti tanısı konuldu mu? (Kadınlar için)

Evet (1 puan)

Hayır (0 puan)

• Anne, baba ya da kardeşiniz diyabetli mi?

Evet (1 puan)

Hayır (0 puan)

• Daha önce size yüksek tansiyon tanısı konuldu mu?

Evet (1 puan)

Hayır (0 puan)

• Fiziksel olarak aktif misiniz?

Evet (0 puan)

Hayır (1 puan)

• Kaç kilosunuz? (Aşağıdaki- Yandaki tablodan bakarak puanınızı belirleyin)

Kaynak: American Diabetes Association

Toplam puanınız 5 ya da üzerindeyse:

Tip 2 diyabet için yüksek risk taşıyorsunuz; ancak Tip 2 diyabetli ya da prediyabetli olup olmadığınızı doktorunuz söyleyebilir. Takibinizi yapan bir doktorunuz varsa kontrollerinize aksatmadan devam etmelisiniz. Düzenli doktor kontrolünde değilseniz; öncelikle bir doktora görünmeli, durumunuzun değerlendirilmesine, takip ve tedavinizin yapılmasına imkan tanımalısınız.

Riskinizi azalt!

Testin sonucu Tip 2 diyabet riski taşıdığınızı gösteriyor olabilir. Hayatınızda yapacağınız küçük değişikliklerle bu riski yönetebilirsiniz. Doktorunuzun yönlendirmeleriyle birlikte, doğru ve sağlıklı beslenme tercihleri yaparak, fiziksel aktivitenizi arttırarak sağlığınız ve hayatınız için önemli bir adım atmanız mümkün