Diyabetlilerde Sindirim Sistemi Hastalıkları

Şeker hastalığının kalp, böbrek ve göz gibi organlara olumsuz etkileri çoğu kişinin bildiği, medyada da sık sık dikkat çekilen bir konudur. Ancak diyabet, sindirim sistemimizi de etkileyerek, bazı mide ve bağırsak hastalıklarına yol açmaktadır. Peki, bu hastalıklar nelerdir? Diyabetik nöropatiye bağlı olarak gelişen sindirim hastalıkları konusunda Gastroenteroloji uzmanı Prof. Dr. Hülya Över Hamzaoğlu, şu bilgileri veriyor.

. Diyabetik nöropatiye bağlı olarak sindirim sisteminde hangi hastalıklar ortaya çıkar?
“Diyabet, ağızdan anüse kadar her sistemi tutabilir. Özellikle ‘otonom nöropati’ devreye girdiğinde reflü, midede boşalma güçlüğü (gastroparezis) ile kalın ve ince bağırsaklarda hareket bozukluklarına bağlı ishal, kabızlık gibi şikayetler görülebilir. Anüs içindeki kasların sinirsel bağlantılarının kesilmesi nedeniyle dışkı kaçırma sorunu ortaya çıkabilir. Şeker hastalarında bu tür sorunların gelişmesinin nedeni, ağızdan anüse kadar tüm sistemlerin otonomik sinir sisteminin kontrolü altında olmasıdır.”

. Şeker hastalarında sık görülen başka mide-bağırsak hastalıkları da var mıdır?
“İltihabi bağırsak hastalıkları da diyabetle bir arada olabilmektedir. Crohn, ülseratif kolit gibi iltihabi bağırsak hastalıklarının tedavisinde kullanılan kortizon gibi ilaçlar gizli kalmış bir diyabeti ortaya çıkartabilmektedir. Bir diğer sorun da, şeker hastalarında kolon kanseri gelişme riskidir. Obezite, kolon kanserine yol açan bir faktördür. Diyabet ve obezite genelde birlikte görüldüğünden, özellikle Tip 2 diyabet hastalarında kolon kanseri riski dikkate alınmalıdır. Diyabetli bireylerde, safra kesesi taşı ve buna bağlı komplikasyon riski normal popülasyondan dört kat daha fazladır. Diyabetlilerdeki safra kesesi taşlarıyla ilgili en büyük korku, o bölgenin enfekte olması ve safra yolunu tıkayıp kolanjit (safra yolu iltihabı) ve pankreatit yapmasıdır.”

SİNDİRİM SİSTEMİ SORUNLARI TİP 2 DİYABETLİLERDE DAHA YAYGINDIR!

. Diyabete bağlı sindirim sistemi hastalıklarının sıklığı nedir? Tip 1 ya da Tip 2 diyabet veya cinsiyet farkı var mıdır?
“Diyabetik hastaların yüzde 75’inde mide ya da bağırsaklarla ilgili yakınmalar olur. Örneğin diyabetli hastaların yaklaşık yüzde 20-40’ında reflü söz konusudur. Özellikle manometre çalışmaları yapıldığında yani o bölgenin basınçları ölçüldüğünde, bu oran yüzde 40’lara ulaşmaktadır.  Sindirim sistemiyle ilgili sorunlar Tip 2 diyabetlilerde daha fazla görülmektedir. Bunun sebebi ise Tip 2 diyabetin daha ileri yaştakilerin hastalığı olmasıdır. İnce ve kalın bağırsağı besleyen atardamarın tıkanıklığı olarak bilinen ‘mezenter iskemi’ de gene ileri yaşta ve damar sertliği olan kişilerde rastlanan bir problemdir. Bu iki sorunun bir araya gelmesi de Tip 2 diyabetli hastalarda riski arttıran bir faktör karşımıza çıkmaktadır.  Diyabete bağlı sindirim sistemi hastalıklarında kadın-erkek farkı yoktur. Ancak dışkı kaçırma problemi kadın hastalarda daha ağırlıktadır. Özellikle normal doğumlar dışkı kaçırmaya zemin hazırlayıcı bir faktördür.”

Prof. Dr. Hülya Över Hamzaoğlu

KAN ŞEKERİNİN DENGEDE TUTULMASI ÖNEMLİ!

. Kan şekerinin dengede tutulması, dışkı kaçırma,  ishal gibi problemlerin ortaya çıkmasını engeller mi?
“Mide ve bağırsaklarla ilgili bütün hastalıklar hiperglisemiyle tetiklenerek daha kötüleşebilir. Ayrıca, otonom nöropatiyi kontrol etmenin en iyi yolu, kan şekerini uzun vadede kontrol altında tutmaktır. Dolayısıyla kan şekerinin dengede tutulması, diyabetli bireylerde dışkı kaçırma ve ishal gibi problemlerin ortaya çıkmasını engellemektedir”

. Şeker hastalarında nöropatiye bağlı olarak gelişen ishal ve kabızlık gibi sorunları etkileyen diğer faktörler nelerdir?
“Diyabetik gastro-otonomik nöropati’ varlığında, bağırsak hareketleri yavaşladığı için dışkı birikerek sertleşir. Genelde hastalarda bir süre kabızlık olur. Bağırsak hareketlerindeki yavaşlama bağırsaklarda bakterilerin aşırı üremesine ve dolayısıyla ishale yol açar. Bağırsak hareketleri yavaşlayan ve kabızlık sorunu yaşayan şeker hastalarında ardından ishal gelişmesi bu yüzdendir. Bir diğer sebep ise, safra tuzlarının ince bağırsağın son kısmından geri emiliminin bozulmasıdır. Ağız yoluyla alınan diyabet hapları da bazı hastalarda ishale yol açabilmekte, bazen de kabızlık nedeni olabilmektedir. Bunların dışında diyabet hastaları enfeksiyonlara daha yatkındır. Mesela ‘giardiasis’ gibi toplumda olan bir grup enfeksiyona ve gastroenteritlere diyabet hastalarında daha fazla rastlanmaktadır. Bu yüzden ishal şikayeti ile hekime başvuran diyabetik hastaya öncelikle dışkı testi yapılmalı ve enfeksiyon etkenleri ekarte edilmelidir.”

DİYABET-REFLÜ İLİŞKİSİ

. Şeker hastalığı ile reflü arasında nasıl bir ilişki vardır?
“Diyabetli hastalarda reflü görülme oranı yüzde 20-40 arasındadır . Diyabet hastalarında otonomik nöropati kapakta bozulmalara neden olmaktadır. ‘Gastroparezis’ denilen mide boşalımının gecikmesi de diyabetik bireylerdeki bir diğer reflü nedenidir. Bu durum, ‘diyabetik gastroparezis’ diye tanımlanmaktadır; çok tipiktir. Kontrolsüz diyabete bağlı olarak mide boşalamaz. Mide boşalamayınca içerideki materyal doğal olarak yukarıya çıkar ve reflü olur. Diyabetik gastroparezis; doygunluk hissi, hazımsızlık, yemek sonrasında karında şişkinlik ve midede bulantı ile belirti vermektedir.”