Diyabette Şeker Düşmesine ya da Yükselmesine Bağlı Acil Durumlar

Ocak 18, 2021 - 10:25

Diyabetli hastalarda acil tedavi gerektiren hangi durumlar olabilir? Şeker hastalarında hipogliseminin belirtileri ve önemi nedir? Kan şekeri yüksekliği ile seyreden acil durumlar neden kaynaklanır, nasıl belirti verir? Hipoglisemi, hiperglisemik koma, diyabetik ketoasidoz ve laktik asidoz koma nasıl tedavi edilir? Diyabetlilerde görülen acil durumlarda hastaların ve hasta yakınlarının yaptıkları yanlışlar nelerdir? Yetersiz ya da yanlış insülin uygulamaları, grip gibi enfeksiyon hastalıkları kan şekerini nasıl etkiler? Diyabet hastalarında hipergliseminin önemi nedir? Kan şekeri düşen ya da yükselen bir diyabet hastasına evde ilk olarak nasıl bir tedavi uygulamalıdır? Hangi durumlarda şeker hastaları acilen bir hastaneye götürülmelidir? Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mustafa Kemal Balcı merak edilen bu konularda bilgi veriyor. Aynı zamanda Türkiye Diyabet Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi de olan Prof. Dr. Mustafa Kemal Balcı, diyabetik acillerin önemini ve tedavisini anlatıyor.

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan, gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ’in şeker hastalığı konusunda uzman Türkiye’nin önde gelen 41 uzmanıyla yaptığı söyleşilerden oluşan “Sorular ve Yanıtlarla Diyabet Kitabı’nda yer alan röportajın işte bazı bölümleri:

. Şeker hastalarında acil tedavi gerektiren hangi durumlar olabilir?
“Diyabetli hastalarda en sık görülen sorun, kan şekerinde düşme olarak bilinen ‘hipoglisemi’dir. Kan şekeri yüksekliğiyle giden acil durumlar da vardır. Bunlardan biri; kan şekeri yükselmesi (hiperglisemi) ile seyreden ve ketoasidoz olmadan gelişen komalardır. Diğeri ise kanda keton denen maddelerin artışıyla birlikte görülen ‘diyabetik ketoasidoz’ denilen komalardır.

Diyabetikleri ilgilendiren bir başka durum ise; daha çok hastanede yatan hastalarda ortaya çıkan ‘laktik asidoz’dur. Acil tedavi gerektiren bu durumlar birbirlerinden tamamen farklıdırlar. Hipoglisemideki belirtiler tamamen ayrı, kan şekeri yüksekliğiyle giden acil durumlarda tablo tamamen farklıdır.”

DİYABETLİLERDE HİPOGLİSEMİ

. Hipoglisemi nedir? Bir diyabet hastasında hangi durumlarda hipoglisemiden bahsetmek mümkündür?
“Hipoglisemide tablo iki şekilde gelişebilir. Diyabetli bir hastada gerçekten acil müdahale gereken ve sağlık personelinin yardımına ihtiyaç olan ciddi şeker düşmeleri olabilir. Şeker çok düşerek desilitrede 40 -50 miligramın altına iner. Hatta kan şekeri düzeyi 10-20 miligram gibi çok düşük değerleri bile bulabilir. Bu hastalarda şuur tamamen kapanabilir ve tedavi için damardan şekerli su verilmesi gerekir.

Hafif kan şekeri düşmeleri ise hastanın kendisi ve yakınları tarafından müdahale edilebilir durumlardır. Bazen kan şekeri 250-300 miligram desilitre gibi yüksek giden bir hastada, şekeri 90-100 miligram desilitrelere bile indiğinde şekerinin düştüğü hissine kapılabilir. Ama bu gerçekten şeker düşüklüğü demek değildir. Hastalar böyle durumlarda ‘Şekerim düştü’ diyerek şekerli gıdalar almaya başlarlar. Bu da kan şekerinin iyi kontrol edilmesini engeller. Bir diyabet hastasında şeker düşüklüğünden bahsedebilmek için kan şekerinin mutlaka 50 miligram desilitrenin altına düşmesi gerekir.”

DİYABETLİ BİR HASTA UYKUSUNDA KABUS GÖRÜYORSA…

. Kan şekerindeki düşmenin derecesine göre şeker hastalarında ortaya çıkan belirtiler değişir mi?
“Şeker düşüklüğünün belirtileri çabuk acıkma, midede kazınma, terleme, çarpıntı hissidir. Şeker düştükçe bu belirtilerin şiddeti artar. Hipoglisemiye giren hastalar çok sık yeme ihtiyacı hissettikleri için kilo almaya başlayabilirler. Şeker düşüklüğü olan hastaların gece şekerleri düşebilir ama uykuda olduğu için çoğu bu durumu fark etmez. Uykuda şeker düşmeleri korkulu rüya, kabuslar şeklinde kendini gösterebilir. Sabah yapılan ölçümde şeker yüksek çıkar. Çünkü vücut müdahale ederek şekeri yükseltmeye çalışır. Hastanın ‘şekerim yüksek’ diye ilaçlarını daha da artırması hipoglisemiyi ağırlaştırır. Diyabet hastalarının gece terlemesi, korkulu rüya, kabus gibi sıkıntılarını mutlaka doktorlarına söylemesi gerekir.

Şeker düşüklüğü problemini sürekli yaşayan bazı hastalar ise herhangi bir yakınma hissetmeyebilir. Burada vücudun sinir sisteminin sağlam olup olmaması da önemlidir. Kan şekerinde düşme o kadar ilerler ki, hastada şuur bulanıklığı ve sinirlilik hali başlar. Çok uysal olan biri aniden bağırmaya, çağırmaya başlayabilir. Beyin hücreleri şekeri doğrudan kullandığı için şeker düşmesinin derecesine göre tablo değişebilir.”

KİTAPTA YANITLARI YER ALAN DİĞER SORULAR

. Şeker hastalarında gelişen acil durum olarak hipoglisemiye hangi faktörler yol açar?

. Hangi şeker hastalarında hipoglisemi tablosu daha tehlikelidir?

. Hipoglisemi gelişen bir hastaya şuurunun kapalı olup olmamasına göre hangi ilk yardım yöntemleri ve tedaviler uygulanmalıdır?

. Hipoglisemi ortaya çıkan bir şeker hastası nasıl beslenmelidir?

. Kan şekeri yüksekliğiyle giden acil durumlarda ne tür belirtiler ortaya çıkar?

. Hangi şeker hastalarında hiperglisemik koma riski daha yüksektir, Tip 1 diyabetlilerde mi, yoksa Tip 2 diyabetlilerde mi?

. Hiperglisemik komaya hangi faktörler yol açar?

. Hiperglisemik koma açısından enfeksiyonların önemli bir risk faktörü olduğunu vurguladınız. Grip geçiren şeker hastalarında bu risk nedir?

. Diyabetli hastalara grip ya da zatürre aşısı olmaları önerilir mi?

. Diyabet hastalarında hiperglisemik komanın önemi nedir?

.Kan şekeri yükselen bir diyabet hastasına evde ilk olarak nasıl bir tedavi uygulanmalıdır?

. Diyabet hastasının acilen bir sağlık kuruluşuna götürülmesini gerektiren kan şekeri yüksekliğine bağlı alarm sinyalleri nelerdir?

. Diyabetik ketoasidoz nedir?

. Diyabetik ketoasidoz gelişen hastalarda ne tür belirtiler ortaya çıkabilir?

. Aseton kokusu diyabetik ketoasidozda mı ortaya çıkar?

. Diyabetik ketoasidozun nedenleri nelerdir?

. Şeker hastalarında diyabetik ketoasidoz tanısı nasıl konur?

. Diyabetik ketoasidoz nasıl tedavi edilir?

. Diyabetik ketoasidoz, tedavi sonrasında yeniden tekrarlar mı? Tip 1 ve Tip 2 diyabetli kişilerde ne gibi önlemler alınmalıdır?

. “Laktik asidoz” ya da kısa adıyla LA nedir?

. Acil tedavi gerektiren laktik asidoz komasına hangi faktörler yol açar?

. Laktik asidozun görülme riski açısından Tip 1 ve Tip 2 diyabet hastaları arasında bir fark var mıdır? Hangi diyabet hastalarında risk daha yüksektir?

. Laktik asidozun şeker hastalarındaki önemi nedir?

. Tanı nasıl konur?

. Tedavi nasıl yapılır?

. Diyabetli hastalar ve yakınları hipoglisemi ya da kan şekerinde yükselme ile seyreden acil durumlarda ne tür yanlışlar yapıyorlar? Önerileriniz nedir?

DİYABET KİTABINDA YER ALAN DİĞER KONULAR

Sağlık Adası yayınlarından çıkan kitap, zengin içeriğiyle diyabet hastaları ve yakınları için 510 sayfalık bir başucu rehberi niteliği taşıyor. Gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin’in imza attığı söyleşilerden oluşan kitabın en önemli özelliği sorulu cevaplı formatıyla kolay okunabilmesi ve diyabetin yol açtığı sertleşme sorunu, ayak yaraları, kalp hastalığı gibi sağlık problemlerinin ve tedavilerinin de ayrıntılı olarak incelenmesi…

5 diyetisyenin şeker hastaları için sağlıklı 25 yemek tarifi verdiği kitapta yer alan bazı konular şöyle:

İnsülin ve hap tedavisi gören diyabetli hastalar günlük yaşamda nelere dikkat etmeli, nasıl beslenmeli? Şeker hastalarının ameliyat olması ya da diş çektirmesi gerektiğinde hangi önlemler alınmalı? Diyabetli kadınlar hamilelikten nasıl korunmalı? Hipoglisemi, hiperglisemi gibi acil durumlarda yapılması gerekenler… Ayak yaralarının önlenmesi ve bakımı… Şeker hastalığına bağlı erkeklerde sertleşme probleminin; kadınlarda ağrılı ilişkinin, vajinal mantarların tedavi seçenekleri… Diyabetlinin spor çantasında neler olmalı? Şeker hastası kadınlarda hamilelik ve doğum… Gebelikte ortaya çıkan gestasyonel diyabet… Çocuklarda diyabetin tedavisi… Şeker hastalarında ruhsal sorunlar ve depresyon… Diyabet tedavisindeki gelişmeler… Diyabet teşhisinde açlık ve tokluk kan şekerinin önemi… Şeker yükleme testi kaç saat yapılmalı?

Şeker hastalığına bağlı nöropati, nöropatik ağrı, kabızlık, idrar ya da dışkı kaçırma gibi sorunların tedavisi var mı? Diyabetin kalbe, böbreklere ve gözlere olan olumsuz etkileri önlenebilir mi?

İŞTE DİYABET DÜNYASININ ÖNDE GELEN 41 UZMANI

Kitapta röportajları yer alan diyabet uzmanlarının isimleri şöyle sıralanıyor:

Prof. Dr. Sema Akalın , Prof. Dr. Yüksel Altuntaş, Prof. Dr. Koray Acarlı, Prof. Dr. Emre Akkuş, Prof. Dr. Cengiz Aras, Prof. Dr. Faruk Aykan, Prof. Dr. Nazif Bağrıaçık, Prof. Dr.Selçuk Baktıroğlu, Prof. Dr. Mustafa Kemal Balcı, Prof. Dr. Hülya Koçak Berberoğlu, Doç. Dr. Ahu Birol, Prof. Dr. Taner Damcı, Doç. Dr. Tuncay Delibaşı, Prof. Dr. Nevin Dinççağ, Prof. Dr. Hayati Durmaz, Prof. Dr. İzzet Erdinler, Prof. Dr. Mustafa Ertaş, Prof. Dr. Serdar Güler, Prof. Dr. Şükrü Hatun, Prof. Dr. Hülya Över Hamzaoğlu, Prof. Dr. İsmail Hamzaoğlu, Prof. Dr. Hasan İlkova, Prof. Dr. Zeki Karagülle, Prof. Dr. Kubilay Karşıdağ, Prof. Dr. Hızır Kurtel, Prof. Dr. Nermin Olgun, Prof. Dr. Emel Özer, Prof. Dr. Sedat Özkan, Prof. Dr. Kamil Yalçın Polat, Dr. İlhan Satman, Prof. Dr. Hakan Seyisoğlu, Prof. Dr. Zeynep Oşar Siva, Prof. Dr. Cihat Şen, Prof. Dr. Tufan Tarcan, Prof. Dr. Temel Yılmaz, Doç. Dr. Ülkem Yakupoğlu.

Şeker hastaları için sağlıklı yemek tarifleri veren beslenme ve diyet uzmanlarının isimleri ise şöyle;Yeşim Çelik, Çağatay Demir, Gizem Keservuran, Yasemin Sancak ve Müge Özyurt Şafak.

www.sagligimicinhersey.com portalıyla aynı adı taşıyan sağlık kitapları serisinin üçüncü kitabı olan “Sorular ve Yanıtlarla Diyabet”e D&R mağazaları başta olmak üzere kitapevlerinden ve Migros gibi zincir marketlerin kitap stantlarından ulaşabilirsiniz.Kitabı ayrıca D&R web sitesi ve İdefix başta olmak üzere online kitapevlerinden de temin etmek mümkün.

Sağlığım İçin Herşey Sağlık Kitapları Serisi’nin “Sorular ve Yanıtlarla Hepatitler” ile “Sorular ve Yanıtlarla Göz Hastalıkları” konulu kitapları da bulunuyor.