Diyette Başarıyı Arttıran Faktörler

Diyette başarıyı hangi faktörler olumlu ya da olumsuz etkiler? Çok tatlı yemeyi seven bir kişiye karbonhidrattan ve tatlıdan yoksun bir diyet verilirse o kişi strese mi girer? Mantı ya da makarna yenilen bir öğünden ekmek çıkartılmalı mıdır? Tatlı yedikten sonra süt tüketimi, makarna yerken yoğurt tüketimi neden önemlidir? Uykusuzluk, uyku düzensizliği iştahı arttırır mı? Sigara bırakma iştahı arttır mı? Evdeki kişilerin beraber mi diyet yapması gerekir? Mutfakta nasıl bir uyum olmalıdır? Börek, makarna ve ekmek yerken nasıl bir tercihte bulunulmalıdır? Dondurmanın üzerine süt yerine sütlü kahve ya da çay tüketilebilir mi? Beslenme ve Diyet Uzmanı Banu Kazanç, Sağlığım İçin Herşey’de diyette başarıyı arttıran faktörleri ve diyetteki tercihleri anlattı.

. Diyette başarıyı hangi faktörler olumlu ya da olumsuz etkiler?
“Stres durumunda vücutta kortizon hormonu salgılanır. Buna bağlı olarak vücut ve metabolizma kendini kilitler, kilo verilemez. Kişiye göre düzenlenmemiş bir diyet programı ya da standart bir diyetin uzun süre yapılması da kişilerde stres yaratır. Hem metabolizma yavaşlar hem de kilo verme durur. Hızlı ve şok diyetler yaparak kısa zamanda kilolarından kurtulmak isteyenler, o süre içerisinde aşırı strese girerler ve metabolizmaları durur. Bu nedenle kilo vermek yerine geri alırlar. Bu da insanı strese sokar. Stresle beslenmenin düzeni birbiri içine geçmiştir. O yüzden beslenme alışkanlığını değiştirmeden önce ve zayıflamaya devam ederken kişiyi strese sokacak diyetlerden uzak durulması gerekir.”

“NE YENECEKSE BİR PORSİYON OLMALI”

. Çok tatlı yemeyi seven bir kişiye karbonhidrattan ve tatlıdan yoksun bir diyet verilirse o kişi strese mi girer?
“Sebze, çorba, et, balık, hindi, beyaz et, kurubaklagil, tatlı, makarna, mantı, simit dahil tüm besinler tüketilmelidir. Ancak dağılım çok önemlidir. Hepsini bir arada değil; her gün bir karbonhidrat olacak şekilde ve karbonhidratların protein ile karışık yenilmesi gerekir. Bir gün simit, bir gün makarna, bir gün mantı yenebilir. Bu daha hevesli ve strese sokmadan zayıflamaya yardımcı olacaktır. Burada porsiyon miktarı çok önemlidir. Ne yenecekse bir porsiyon yenmelidir. İki büyük kepçe makarna yenilebilir. Kuru hali ile 125 gram makarna tüketilebilir. Ama bir paket yenir üstüne de tatlı tüketilirse olmaz.”

. Mantı ya da makarna yenilen bir öğünden ekmek çıkartılmalı mıdır?
“Bütün öğünlerden ekmek çıkarılmalıdır. O günkü karbonhidrat ihtiyacı mantı iken diğer gün makarna olmalıdır. Sonraki gün ise 4-5 dilim ekmek gün içerisine paylaştırılarak yenmelidir. Haftada bir-iki gün 16.00-17.00 arası tatlı yenebilir ve üstüne bir bardak süt içilebilir. Böylece o günkü karbonhidrat ihtiyacı giderilmiş olur. Diğer öğünler daha sebze ve et ağırlıklı olmalıdır.”

“KARBONHİDRAT PROTEİNLE DENGELENMELİ”

. Tatlı yedikten sonra süt tüketimi, makarna yerken yoğurt tüketimi neden önemlidir?
“Yoğurt ve süt, kan şekerinin ani yükselmemesini sağlar. Makarna tek başına yendiğinde kan şekeri ani yükselir. Proteinle karışık yendiğinde ise kan şekeri yavaş yavaş yükselmeye başlar. Bu da dengeyi sağlar. Kan şekeri ani yükseldiği zaman metabolizma yavaşlar, yemek hissi oluşur. Karbonhidrat, protein ile karışık yenmediğinde karbonhidrat karbonhidratı çeker. Daha fazla yemek istenir. Ama protein ile dengelenirse hem psikolojik olarak rahatlanır hem de ihtiyaç giderilmiş olur. Ayrıca metabolizma çalışmaya normal bir şekilde devam eder.”

Diyetisyen Banu Kazanç

“UYKUSUZLUK İŞTAHI ARTTIRABİLİR’’

. Uykusuzluk, uyku düzensizliği iştahı arttırır mı?
“Az uyumak da fazla uyumak da bir problem yaratır. Uykusuzluk iştahı arttırabilir. O günkü yorgunluğu iştahla, yemek yemekle geçirme ihtiyacı duyulur. Uykusuzluk aynı zamanda insanı çok strese sokar. Uyku azlığından dolayı dolaşım sistemi bozulur, ödemler oluşur. Fazla uyku ise sersemlik yaratır. Aktivite azlığına neden olur. Zayıflama ve kilo koruma döneminde aktivite çok önemlidir. Bir yetişkin 6-8 saat uyumalıdır. 7-8 saat uyku daha idealdir ama bazı kişilerin bio-ritmi 6 saat ile de çalışır. 6 saatten düşük olduğunda ise problemler başlar. 10 saat uyuma da aynı şekilde problem oluşturur.”

“SİGARA BIRAKILIRSA KİLO ALINMAZ”

. Sigara bırakma iştahı arttır mı?
“Sigara bırakılma döneminde sağlıklı beslenme programına ve diyete mutlaka başlanmalıdır. Ama o diyet programının kişiye özel düzenlenmesi gerekir. Sigara bırakılırsa kilo alınmaz. Sadece psikolojik olarak el alışkanlığı sigara yerine yemekle doldurulursa kilo alınır. Bu tamamen psikolojiktir. Sigarayı bıraktıktan sonra sigara yerine zaman doldurmak için kişi yemek yemeyi seçebilir. Bu seçimden vazgeçmek gerekir. Bunun yerine sporu, hobileri koymak gerekir. Zamanın daha iyi geçirileceği bir zaman dilimi oluşturmak gerekir.”

SIKI DİYETLERDE YOKSUNLUK SENDROMU

. Diyetin önündeki engellerden biri aynı evde diğer kişilerin diyet yapmaması mıdır? Evdeki kişilerin beraber mi diyet yapması gerekir? Mutfakta nasıl bir uyum olmalıdır?
“Eğer kişinin eşi gerçekten obez ise ve çok fazla yemek yiyorsa o durum diyet yapan kişide bir problem yaratabilir. Ama böyle bir durumda devreye kişinin iradesi girer. Çünkü diyet yapmaya başlamak kişinin kendi kararıdır. ‘Evet, ben bu beslenme programına uyacağım’ demek çok önemlidir. Obez olmayan, birazcık yemeyi seven, diyet yapmayan kişinin yanındaki kişi hiçbir zorluk çekmez. Eğer sıkı değil de rahat bir diyet yapılıyorsa karşıdaki kişi de sağlıklı bir beslenme alışkanlığına sokulmuş olunur. Ama sıkı diyet yapılıyorsa bu bir problem yaratabilir. Sıkı diyetler stres ve sıkıntı yaratır. Kişi yoksunluk sendromu çektiği için kendini daha fazla yemeye iter. Yemeklere bir noktadan sonra aşırı saldırmaya başlar. Birçok problemler görülür.”

“YARI PİŞMİŞ MAKARNA KAN ŞEKERİNİN ANİ YÜKSELMESİNİ ENGELLER”

. Hepobur diyette kişi dondurma yerken neli tercih etmelidirler? Börek, makarna ve ekmek yerken nasıl bir tercihte bulunulmalıdır?
“Kepekli makarna şart değildir; normal makarna yenilebilir. Bir paketin dörtte biri tüketilmelidir. Makarnayı aldante usulü pişirmek önemlidir. Yarı pişmiş makarna yemek çok sağlıklıdır. Çünkü bu şekilde pişmiş bir makarna kan şekerinin ani yükselmesini engeller. Ekmek olarak da çok tahıllı ya da çavdar ekmeği tercih edilmelidir. Vitamin açısından bu iki ekmek daha sağlıklıdır. Dondurma ise kaymaklı değil de meyveli, çikolatalı gibi üç top olacak şekilde tüketilebilir. Üstüne de yine süt içilmelidir. 16.00-17.00 saatlerinde haftada iki gün yenebilir.”

. Dondurmanın üzerine süt yerine sütlü kahve ya da çay tüketilebilir mi?
“Dondurmanın üzerine sütlü kahve ya da çay içilebilir. Kahve günde bir ya da iki porsiyon tüketilebilir. Sütlü kahve ve sütlü çay da aynı şekilde içilebilir.”