Diz Ağrıları ve Tedavileri

İstinye Üniversite Hastanesi Liv Hospital Bahçeşehir’den Ortopedi ve Tramvatoloji Uzmanı Doç. Dr. Haluk Çabuk ile diz ağrıları ve tedavisini konuştuk.

DİZ EKLEMLERİNDE AĞRI

Diz eklemlerinde ağrıların sebepleri nelerdir? En çok hangi problemler görülür?
Diz eklemlerinde ağrıların sebeplerini birkaç başlık altında sınıflandırabiliriz. Öncelikle mekanik ağrı dediğimiz daha çok diz kireçlenmesi, diz kapağı ağrısı, menüsküs; yani bağ yaralanması ile olan hastalıklar ön plandadır. Bu hastaların hareketle olan ağrısı gün içerisinde aktivite ile artar; ama istirahat ile geçen tarzdadır. İkinci grup ise daha çok inflamasyon; yani yangısal ağrı denilen gruptur. Bunlar ise tam tersi bir şekilde istirahatte olan ağrılardır. Geceleri uyandıran tarzda ağrılar yaşanır. Ama gün içerisinde hareket ettikçe ağrıların azaldığı bir grup da vardır. Her ağrı tipine göre tedavi algoritması da farklıdır.

Diz ağrıları daha çok kimlerde görülür?
Diz ağrıları, 2 farklı yaş grubunda görülür. İlk grup genç yaş grubudur. Bu yaş grubu daha çok sportif bir yaralanma; yani menüsküs ya da bir bağ yaralanması ile beraber görülür. İkinci grup ise orta ve ileri yaş grubunda diz kireçlenmesidir. Özellikle hastalar yürürken, yokuş çıkıp inerken ağrılar yaşar. Bu ikinci yaş grubunda özellikle kadınlarda menopoz sonrası dönemde kemik erimesi ile beraber diz ağrıları artar.

DİZ AĞRISINDA NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURMALI?

Diz ağrılarında doktora ne zaman başvurmak gerekir? Belirtileri nelerdir?
Genç yaş grubunda spor travması olduğunda çok vakit geçirmeden hemen bir doktora başvurulmalıdır. İkinci grup ise daha çok orta ve ileri yaş grubunda yürürken, merdiven çıkarken olan bir ağrıdır. Bu durumda birkaç gün süren tekrar edici inatçı ağrılar, dizlerde şişlik varsa vakit geçirmeden bir ortopedi doktoruna gitmek gerekir.

Diz ağrılarında tanı nasıl konulur?
Diz ağrısına yönelik tanıyı koymak için hastanın hikâyesi ve şikayeti çok önemlidir. Hastanın yaşı, aktivite düzeyi, ağrısı ne kadar süredir var, ne iş yapıyor, bu ağrı hayatını ne kadar engelliyor tüm bunlar bilinmeli ve muayene yapılmalıdır. Bu muayenede belirli özel testler de yapılır. Daha sonra duruma göre röntgen çekilir. Hasta orta ve ileri yaştaysa ve dizinde bir kireçlenme varsa genelde bu tedaviye yol gösterme amacı ile yeterli olur. Ama hasta daha genç, kıkırdak ya da bağ yaralanması, menüsküs ya da bir kas yaralanması varsa dizin içerisini daha yüksek çözünürlükte görmek için MR çektirilmesi gerekir. Başka bir hasta grubu ise dizin şişliği ile başvuran hasta grubudur. Bu hastalarda ise bunlara ek olarak, şişen sıvı bölgesine aspirasyon yapıp, mikroskop altında incelemek veya laboratuvar testlerinde değerlendirmek gerekebilir.

Doç. Dr. Haluk Çabuk

DİZ AĞRILARININ TEDAVİLERİ

Diz ağrılarında ne tür tedaviler uygulanıyor?
Diz ağrılarındaki tedavi algoritması kişinin şikayetine göre değişir. Genç bir hasta grubunda eğer diz ağrısı nedeni bağ yaralanması, menüsküs ise çok vakit kaybetmeden bir an önce
artroskopik yöntemlerle; yani dizin içerisini kapalı sistemlerle kamera ile görüp bunlara müdahale etmek gerekir. Önemli olan hastaların diz ağrısının neden kaynaklandığını bilmektir. Örneğin bir dizilim bozukluğuna bağlı diz ağrısı varsa bu dizilimi düzeltmek için kemik düzeltme ameliyatları yapılabilir. Orta yaşlı ve hafif diz ağrıları varsa ya da hafif bir kireçlenmesi varsa kısacası daha ameliyat ya da diz protezi tam uygun olmayan hasta gruplarında ise analjezik ilaç tedavileri ve bunun yanında fizik tedavi algoritmaları uygulanabilir. Yine bu hasta grubuna kendi kan pıhtılaşma hücrelerinin ayrıştırılarak dizin içerisine verilmesi; yani PRP olarak tabir edilen kök hücre uygulamaları da yapılabilir. Daha ileri yaşlardaki hasta grubunda ise hastanın ileri seviye bir diz kireçlenmesi varsa ve hareketlerinde belirgin azalmalar varsa total diz protezi veya yarım diz protezi tedavi seçenekleri sunulabilir.

DİZ AĞRILARINDA CERRAHİ

Diz ağrılarında cerrahi ne zaman gündeme geliyor?
Diz ağrılarında cerrahi, hasta gençse ve spor yaralanması varsa hemen gündeme gelmelidir. Kısacası menüsküs, ön çapraz bağ yırtığı gibi durumlarda bekletmek onu daha iyiye götürmez. Hemen tamir etmek ve iyileşmesini öyle sağlamak gerekir. Daha ileri yaş gurbu özellikle 50-60 yaş grubu eğer gece uykudan uyandıran ağrılar yaşıyorsa, 500 metre yol yürümekte bile zorlanıyorsa, dizlerini bükerek yürümek durumunda kalıyorlarsa veya merdiven inip çıkmakta zorlanıyorlarsa bu hastalar için de artık bir protez cerrahisi planlamak gerekir.

Diz ağrıları tedavi edilmezse başka problemleri de tetikleyebilir mi? Bunlar neler olur?
Gençlerde eğer tedavi edilmezse dizlerin erken yaşta kireçlenmesi ile sonuçlanabilir. Yani bir kıkırdak defekti veya bir menüsküs tamir edilmezse 50-60 yaşına varmadan 30-40’lı yaşlarda diz ağrılarının artması dizin instabilitesine bağlı daha hızlı kireçlenmesine neden olabilir. İleriki yaşlarda diz artrozunu eğer tedavi edilmezse, bu hastalarda yürüme ve koordinasyon kaybı olur. Yürürken çok sık düşme problemleri yaşanır. Bu düşmeye bağlı kalça kırıkları gibi sorunlar yaşanabilir. Dizleri biraz bükük yürümeye çalışırlar; çünkü bu pozisyonda rahat ederler. Bu durumda vücudun dengesini sağlamak için öne doğru eğilirler ve buda hastalarda bel ağrılarına ve bel fıtıklarına neden olabilir. Diğer taraftan hasta hareketlerini ağrı yaşadığı için azaltır ve bu da kilo almasına neden olabilir. Bir döngü olarak kilo aldıkça da hareketleri kısıtlanır. Bu döngü içinde diyabet, kalp hastalıkları da karşımıza çıkabilir. Ve son olarak hasta sosyal hayattan soyutlandığı için daha az hareket eder ve daha fazla evin içine bağlı kalır. Bu durum hastalar depresyon gibi psikolojik sıkıntılar da yaşayabilir.

DİZ AĞRILARI VE EGZERSİZ

Diz ağrılarında egzersizin yeri nedir? Diz ağrılarından kurtulmak için neler yapmalıyız? Nelere dikkat etmeliyiz?
Diz ağrılarında egzersiz önemlidir. Hastalara ilk önerdiğimiz şey egzersizdir. Hastalar, hiçbir şey yapamıyorlarsa bile günde 45 dakika kadar yürüyebilirler. Bu, diz üstü kas gruplarını güçlendirir ve dize binen yükü azaltır. Duruşu da düzelteceği için daha dik bir pozisyonda durulur. Diz kapağına binen yükü azalacağı için ağrılar da azalır. Bunun yanında pilates gibi esneklik egzersizleri veya yüzme gibi kas gruplarını güçlendiren sporlar yapabilirler.

Özellikle yurt dışından gelecek olan diz ağrısı tedavisi yaptırmak isteyen kişiler zamanlamayı nasıl yapmalılar, ne kadar süre ayırmalılar?
Hastanın geldiği ilk gün, radyolojik inceleme ile ayrıntılı muayene yapılır ve tanı konulur. Daha sonra nasıl bir tedavi algoritması yapılacağı da belirlenir. Bundan sonra hastaların artroskopi ameliyatı sonrası yaklaşık 4 veya 5 gün hastanede kalış süreleri vardır. 10’uncu, ya da 15’inci günde ise dikişler alınır. Bu süre zarfında doktor kontrolünde olmaları ülkeden ayrılmamaları gerekir. Burada 5 günlük bir rehabilitasyon süresi var. Ondan sonraki rehabilitasyonun da takipleri yapılır. Ortalama 1 ay içerisinde sosyal hayatlarına geri dönebiliyorlar. İyi bir rehabilitasyon için hastalara bir ayını Türkiye’de geçirmeleri önerilir.