Diz Hastalıklarında Artroskopik Cerrahi Nasıl Uygulanıyor?

Diz hastalıklarının yaşa bağlı olarak farklılık gösterdiğini belirten Acıbadem Kayseri Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Sinan Karaoğlu, menüsküs yırtılmasının sadece sporcularda görülen bir yaralanma olmadığını vurguluyor. Her insanda menüsküs bulunduğunu ve her an herkesin menüsküsünün yırtılma ihtimali bulunduğunu anlatıyor.

Artroskopi tekniğinin diz cerrahisinde ve eklem cerrahisinde çok büyük bir çığır açtığını, ameliyat süresini ve iyileşme sürecini kısalttığını söyleyen Prof. Dr. Sinan Karaoğlu, diz hastalıkları çeşitleri, tedavi yöntemleri ve ameliyat teknikleriyle ilgili soruları yanıtladı.

. Diz hastalıkları yaşa bağlı olarak farklılık gösterir mi?
“Dizde yaşa bağlı olmakla birlikte değişik hastalıklar sık olarak görülebiliyor. Örneğin genç yaşlarda menisküs ve ön çapraz bağ, yan bağ yırtıkları gibi sakatlıklar sık görülüyor. İleri yaşlarda ise halk arasında kireçlenme diye bilinen artrozlar daha sık görülebiliyor, atella veya diz kapağı diye adlandırdığımız kemikle ilgili birtakım problemler yine ileri yaşlarda ortaya çıkabilen hastalıklar.”

. Menüsküs ne işe yarar, menüsküs yırtığı olduğunda kişilerin ne tür şikâyetleri olur?
“Menüsküs normalde her vücutta olan bir şey, yani nasıl ki “benim kalbim var” diyorsak “benim menüsküsüm var” da diyebiliriz. Ancak menüsküsün yırtıkları ve diğer hastalıkları var. Menüsküs yırtıklarında genelde dizde takılmalar, ağrı, kilitlenme, ses gelmesi gibi birtakım belirtiler görülüyor. Hastada çömelirken, kalkarken ya da yürürken birtakım sıkıntılara neden oluyor. Menüsküs yırtığının derecesine bağlı olarak bunlar değişiyor sadece bir ağrıyla da seyredebilir ama daha ileri mekanik belirtiler veren takılma, kilitlenme, dizini açamama gibi belirtilerle de karşımıza çıkabilir.”

MENÜSKÜS YIRTIĞI SADECE SPORCULARIN HASTALIĞI DEĞİLDİR
. Menüsküs yırtığı genelde sporculara ait bir sorunmuş gibi görülür sadece sporcularda mı görülür, başka kimlerde hangi faktörlere bağlı olarak ortaya çıkar?
“Menüsküs yırtığı sadece sporcularda değil, menüsküsü olan her bireyde yani hepimizde olabilecek bir sorun. Örneğin, bir iş yaparken yere çömelip ayağa kalkarken menüsküs iki kemiğin arasında sıkışıp yırtılabilir. Spor yaralanmalarında ise futbol oynarken menüsküs yırtığı oluşabilir.”

. Artroskopi ne anlama geliyor? Artroskopik cerrahi nedir, ne tür avantajları var, sadece menüsküste mi uygulanıyor, başka hangi diz hastalıklarında uygulanıyor?
“Artroskopi, genel kelime anlamıyla eklemin içine bakmak demek. Artroskopi, diz cerrahisinde ve eklem cerrahisinde çok büyük bir çığır açtı. Önceden açık olarak 20-25 santimetrelik büyük yaralarla yaptığımız işleri şu an bir santimetrelik iki tane küçük delikten yapabiliyoruz. Avantajı temel olarak budur.

Ameliyat kesisinin dizdeki hasar miktarı az olduğu için hastanın iyileşme süresi de o kadar hızlı oluyor. Önceden belki aylarca alçıda, sargıda kalması gerekirken şimdi bu süre birkaç haftaya indi.

Artroskopiyi nerede kullanabiliyoruz sorusuna gelince, eklem içindeki tüm hastalıklarda kullanabiliyoruz. Bir eklem faresinin çıkartılması, bir eklem kireçlenmesi, çapraz bağ yaralanmaları olsun, menüsküs yırtılmaları olsun, kıkırdak problemleri gibi diz ekleminin içinde olan tüm yaralanmalarda kullanabiliyoruz.”

ÖN ÇAPRAZ BAĞ, UYLUK KEMİĞİ İLE KAVAL KEMİĞİNİ BİRBİRİNE BAĞLAR
. Ön çapraz bağ yırtılması nedir, ne tür belirtileri vardır? Ne tür şikâyetlere neden olur? Tedavi seçenekleri nelerdir?
“Ön çapraz bağ, dizimizin tam ortasında elimizle yokladığımızda hissedemeyeceğimiz kadar derinde bir bağdır. Uyluk kemiğimizi ve alttaki kaval kemiğimizi birbirine bağlayan bir bağdır. Görevi de dizdeki sıkılıktır. Yani dizde ön çapraz bağda kopukluk olduğu zaman kemik birbirinden biraz daha bağımsız hareket eder ve normal dereceden daha fazla hareket eder. Kişi, dizinde kaymalar hissedebilir, dizinde boşluk hissedebilir, dizine karşı bir güvensizlik vardır, sanki bir an dizim kayacak gibi hissedebilir. Yandaş patolojilere bağlı olarak ve beraberinde olan diğer durumlara bağlı olarak da ağrı hissedebilir. Dizini büküp açarken ağrı hissedebilir.

Kopma olduğu zaman, iki kemik arasında anormal hareket, fazla sürtünmeye ve daha sonra da dejenerasyona yani eklem kıkırdaklarında bozulmaya yol açabilir bu yüzden çok önemli bir yaralanmadır ve tedavisinin de önemli bir ölçüde cerrahi alarak yapılması gerekir.”

. Ön çapraz bağ ameliyatından ne kadar süre sonra spora dönülebilir?
“Bu konuda biraz daha erkene çekme çabaları  var ama ben altı aydan önce spora dönülmemesini öneririm çünkü o an kişi kendini iyi hissedebilir ama bu biyolojik bir süreçtir. Mesela eliniz kesildiği zaman dikiş atıldığında derinin kaynaması için süreç vardır ve bunu öne çekemezsiniz, büyük oynamalar yapamazsınız. Yaparsanız birtakım riskleri almış olursunuz, el örneğinde olduğu gibi dikişi erken alırsanız, dikişler açılabilir.

Ön çapraz bağlar için de sporculara en az altı aydan aşağı dönüşü önermem. Ancak profesyonel oyunculara büyük bir baskı geliyor kulüp yöneticilerinden olsun, antrenörlerden olsun, futbolcunun kendisi de erken dönmek istiyor. Bu tip istemlerle erken dönüşler olabiliyor ama böylece büyük bir risk alındığını unutmamak gerekir.”

. Sözünü ettiğiniz risk nedir, futbolcunun futbol hayatı bitebilir mi?
“Ön çapraz bağda tekrar bir kopuk olduğu zaman ikinci bir ameliyat yapılması gerektiğinde
Başarı şansı azalmış oluyor. Böyle durumlarda birtakım problemler yaşamak kaçınılmaz oluyor ve hastanın  şansı giderek azalıyor.”

. İkinci kez menüsküs ameliyatı önerir misiniz?
“Mekanik bulgu varsa evet. Çünkü menüsküs tedavi edilmiş ve daha sonra bir başka yerinden tekrar yırtılmış olabilir veya birinci tedavide çok yeterli bir düzeltme yapılmamış olabilir. Doktorun bu konuda hassasiyet göstermesi gayet normal çünkü mümkün olduğu kadar az menüsküs dokusunu çıkartmak hastanın avantajınadır. Hastanın lehine çıkarılan menüsküs miktarı azsa ikinci bir ameliyat gerekebilir.”