Diz ve Kalça Kireçlenmelerinde Robotik Protez Cerrahisi

Robotik Ortopedik Cerrahi Merkezi’nden Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Op. Dr. Yunus Uysal robotik protez cerrahisinin kullanım alanları hakkında bilgi verdi.

Protez ameliyatı kimlere önerilir? Hangi hastalıklar nedeniyle tavsiye edilir?
Protez ameliyatları genellikle eklem kireçlenmesi nedeniyle önerilir. Eklem kireçlenmesi yaşlanmanın bir sonucudur. Genç kişilerde de diz veya kalça bölgesinde travma, kırık gibi durumlar yüklenme dengelerinin bozulmasına bağlı olarak kireçlenme yaratabilir. Bazı romatolojik hastalıklar da erken yaşlarda kireçlenmeye neden olabilir. Ancak genellikle cerrahi önerilen hasta grubu ileri yaş nedeniyle eklem kireçlenmesi yaşamış olan hastalardır.

YAŞ İLERLEDİKÇE KİREÇLENME ARTIYOR

Kireçlenme nasıl bir durumdur?
Sağlıklı bir eklemde kemiklerin birbirlerine bakan yüzlerinde kıkırdak dediğimiz bir doku vardır. Kemiğin eklem yüzünü kıkırdak dokusu kaplar. Ve kıkırdak dokusu burada kemiklerin birbiri üzerinde rahatlıkla hareket etmesini sağlayan kaygan pürüzsüz bir yüzey oluşturur. Ama kireçlenme hastalığı ortaya çıktığında bu kaygan kıkırdak yüzey aşınmaya başlar. Aşınmanın durumuna bağlı olarak kıkırdak kalınlığı giderek incelir. Zamanla bu incelme artar ve hiç kıkırdak kalmaz. Kemikler birbirlerine direkt olarak temas etmeye başlarlar. Bu evreye hastalığın dördüncü evresi; yani son evresidir. Bu durumda da hastaya diz protezi ameliyatı önerilir.

KİREÇLENME BELİRTİLERİ

Özellikle diz ve kalça bölgesindeki kireçlenmelerde ne tür belirtiler olur?
Hastalığın birincil yakınması ağrıdır. Kalça ve diz eklemlerinde ağrı şikayetiyle ortaya çıkar. Erken evrelerde kişi sabah kalktığında ağrılar hisseder. Gün içerisinde biraz daha hareket etmekle ağrının azaldığı fark edilir. Ama ilerlemiş hastalıklarda gün içerisinde ayakta kaldıkça, ayakta geçirilen süre arttıkça ağrı şikayeti de artar. Diz eklemi kireçlenmelerinde ilerleyen evrelerde dizlerde şekil bozukluğu ortaya çıkar. Parantez bacak denilen bir şekil bozukluğu olabilir. Bunun haricinde hem kalça hem de diz için eklem hareketlerinde kısıtlılık meydana gelebilir. Eklem hareketleri sırasında bazı sesler gelebilir. Eklem hareketleri ağrılı hale gelir, yürüyüş mesafesi kısalır. Hastalar günlük aktivitelerini istediği gibi yerine getirememekten şikâyetçi olur.

Robotik protez cerrahisi nedir? Bildiğimiz klasik protez ameliyatlarına göre nasıl bir farkı vardır?
Klasik protez ameliyatlarında ameliyattan önce iki boyutlu bir görüntüleme yapılır. Röntgen görüntülemesi yapılır. Ve ameliyat planlaması bu iki boyutlu görüntü üzerinden yapılır. Robotik cerrahide ise ameliyattan önce hastaya üç boyutlu bir tomografi çekilir. Bu üç boyutlu tomografi üzerinden cerrahiyi planlanır. Yani protezi yerleştirmeden önce protezin bulunacağı yerleşeceği yüzeyin nasıl hazırlanacağı milimetrik olarak hesaplanır. Bu tomografi bilgisayara yüklenir. Bilgisayar üzerinde kaç milimetrelik bir kesi yapılacak. Protez kaç derecelik açı ile yerleştirilecek, ne kadar derine gömülecek hesaplanır. Bu şekilde daha ameliyat başlamadan, bilgisayar başında ameliyat sırasında karşılaşılabilecek tüm sorunlara karşı önlemler alınmış olunur. Bu yöntem, daha planlama aşamasında cerrahinin güvenliğini oldukça artıran bir teknolojiye sahiptir.

Op. Dr. Yunus Uysal

ROBOTİK CERRAHİNİN AVANTAJLARI

Robotik cerrahinin hekime, hastaya avantalar nelerdir?
Doktor açısından en büyük avantaj önceden bir planlamaya izin vermesidir. Diğer tarafta iki boyutlu bir görüntüleme üzerinden üç boyutlu bir anatomiye hakim olmaya çalışılırken burada üç boyutlu görüntüleme üzerinde üç boyutlu bir planlama yapılır. Bu doktorun işini oldukça kolaylaştıran bir avantajdır.

Hasta açısından en önemli avantajı küçük kesiler yaparak ameliyatın tamamlanmasıdır. Buna bağlı olarak hastanın daha az ağrısı olur. Ameliyattan sonra hastanın ayağa kalkma süreci daha hızlıdır. Ağrı kesici kullanma, kan kaybı gibi cerrahi ameliyattan sonraki dönemde görülebilen faktörler minimuma indirgemiş olur.

Bu cerrahi teknikle aynı zamanda özellikle diz için kısmi protez denilen bir teknoloji de uygulanabilir. Yani eklemin sadece hasarlanmış olan kıkırdağını değiştirilir. Total diz protezi denilen eklemin tamamının değiştirildiği bir protez tekniği değildir. Sadece etkilenmiş olan bölüm değiştirilir. Ameliyat çok küçük bir kesiden yapılır. Hastanın doğal dizi mümkün olduğunca çok korunmuş olur. Ve yine hastanın doğal anatomisine mümkün olduğunca yakın bir cerrahi ile tamamlanır. Bu nedenle de hasta ameliyattan sonra ameliyatlı dizini daha çok kendi diziymiş gibi hisseder ve dizini doğal bir hisle kullanır.

Protez takılması gereken her hastaya robotik cerrahi uygulanabilir mi? Uygulanamayacak bir grup hasta da var mıdır?
Protez cerrahisi ihtiyacı olan tüm hastalara robotik cerrahi uygulanabilir. Standart teknik ile yapılan cerrahi için uygun olan bütün hastalar robotik cerrahi içinde uygundur.

PROTEZ AMELİYATLARININ SÜRESİ

Bir protez ameliyatının süresi ne kadardır? Eğer kişinin iki dizine, kalçasına protez takılması gerekiyorsa aynı anda ameliyat uygulanabilir mi?
Hem diz protezinde hem de kalça protezinde ortalama süre bir bir buçuk saat civarındadır. Diz cerrahisi iki taraflı yapılabilir. Kalça protezinde ise aynı seansta sağ ve sol kalça protezi yapmak önerilen bir durum değildir. Ama diz protezinde her iki taraf aynı anda, aynı seansta yapılabilir. Ama burada da dikkat edilmesi gereken kriterler vardır. Hastanın fiziksel kondisyonu çok önemlidir. İleri yaşı ve obezite problemi olan hastaların hem iyileşme dönemini olumsuz etkileyeceği için hem de bazı komplikasyonlara sebep olabileceği için aynı anda yapılması tercih edilmez.

Türkiye’nin özellikle ortopedik cerrahi ve protez ameliyatlarında dünyadaki yeri nedir?
Sadece ortopedik ya da robotik cerrahi için değil aslında bakarsanız bütün tıbbi branşlarda dünyada yapılan bütün ameliyatlar artık ülkemizde yapılabiliyor. Hem doktor bilgi ve becerisi olarak hem de teknolojik imkanlar olarak ülkemiz oldukça ileridedir. İngiltere, Almanya gibi Avrupa ülkelerinden birçok hasta geliyor.