Doğal Tüp Bebek Tedavisi ve Avantajları

Tüp bebekte ilaç tedavisi nedir? Doğal tüp bebek tedavisinin avantajları nelerdir? İlaçsız tüp bebek kimlere önerilir? İlaçsız tüp bebek yönteminde başarı oranı nedir? Polikistik over sendromu ve çikolata kisti olan kadınlara ilaçsız tüp bebek tedavisi uygulamak mümkün müdür? Tüp bebekte başarıyı arttıran faktörler nelerdir? Tüp bebek tedavisi kaç defa denenmelidir? Türkiye’de tüp bebek tedavisinin dünyadaki yeri nedir? İstanbul Kadın Sağlığı ve Tüp Bebek Merkezi Kadın Doğum Uzmanı Op. Dr. Nurettin Türktekin, ilaçsız tüp bebek ya da doğal tüp bebek yöntemi ile ilgili bilgiler verdi.

TÜP BEBEKTE İLAÇ TEDAVİSİ NEDEN GEREKİYOR?

. Tüp bebekte ilaç tedavisi neden gerekir? Tüp bebekte yapılan ilaç tedavisinin nasıl bir amacı vardır?

‘‘Normalde insanlar kendiliğinden gebe kalabiliyor; fakat bir tane yumurta üretmek üzere çalışan bir üreme sistemimiz var. Örneğin bazı cins hayvanlar yedi sekiz tane yavrulayabilirken insan ırkı birer adet yumurta üretip birer adet yavru elde edebiliyor. Tüp bebek tedavisinde ise çok sayıda yumurta elde etmek istenir. Böylece hem alternatifimiz olsun hem bol sayıda yumurta alalım hem seçim yapabilelim isteriz. Artı gebelik oluşsa bile dondurup saklayalım ki bu hasta bir daha çocuk istediğinde elimizde daha önceden dondurmuş olduğumuz kaliteli embriyolarımız olsun. Böylece hem mali açıdan hem de hastaya hormon yüklemesi açısından ikinci bir risk yaşatılmamış olunur. Dolayısıyla ilaç kullanımındaki asıl amaç çok sayıda yumurta almaktır. İlaç kullandığımızda beş, yedi, on, on beş kadar yumurta alabiliyoruz. Hele polikistik over hastaları var ki bunlar çok sayıda yumurta taşıyorlar; otuzlu kırklı adet yumurta çıkabiliyor.’’

İLAÇSIZ (DOĞAL) TÜP BEBEK TEDAVİSİ NEDİR?

. İlaçsız (doğal) tüp bebek yöntemi nedir?

‘‘İlaçsız (doğal) tüp bebek yöntemi, yumurtalık rezervi azalmış, erken yumurtalık yetmezliği olan  hasta grubuna uygulanıyor. Bu hastalara iğne tedavisi verilse dahi yumurta alınamıyor; bir, iki ya da üç yumurta çıkıyor. Bu durumda iğne yapmak o mevcut yumurtanın kalitesini olumsuz etkiliyor. Bu hastalarda doğal dediğimiz kendi FSH’sı, kendi hormonunu kullanma yolunu seçiyoruz. İlaçsız derken iğne yapmıyoruz ama hastaya hap veriyoruz. Bu hap ile kişinin beyin hormonlarından doğal FSH’sını uyarıyoruz. Kendi hormonuyla mevcut bir iki yumurtası büyümeye başlıyor veya büyümüyor. Eğer büyümediğiyse o yumurtanın çok kaliteli olmadığını düşünüyoruz ve o ayı pas geçiyoruz. Diğer ay iki tane üç tane bir tane güzel yumurta büyüyor; az ve öz yumurta geliyor. Böylece gebelik elde etme şansını arttırmış oluyoruz.’’

. Doğal tüp bebek yöntemi hangi kadınlara önerilir?

‘‘Erken menopoz, ileri yaş doğal menopoz, yumurtalık rezervi bir şekilde ameliyat olmuş, çikolata kisti ameliyatı geçirmiş, yaşı genç bile olsa kalan yumurtalık sayısı çok azalmış ve ultrasonla bakıldığında yumurtanın ham hali beşin altında olan hastalarda doğal tedavi çok ideal bir tedavi oluyor.’’

Op. Dr. Nurettin Türktekin

DOĞAL TEDAVİNİN AVANTAJLARI

. Doğal tedavinin avantajı nedir?

‘‘Normal tüp bebek tedavisinde hastalara yaklaşık on gün kadar iğne tedavisi yapılır ve on – on beş tane yumurta elde edilir. Ama az yumurtalı hastalarda on – on beş gün iğne kullanıldığında yumurta sayısı az olduğu için iğnenin birtakım negatif etkileri oluşuyor. İğneyle elde edilen beş yumurta yerine hapla elde edilen üç yumurtanın çok daha gebeliğe götürebilen bir netice oluşturduğu yıllar sonra anlaşıldı. Çünkü iğne zorlayarak yumurtayı büyütüyor. On beş yumurta alınan hastada da bir iki tane kaybımız ya da kötü gelişen yumurtamız oluyor aslında ama onu çok dile getirmiyoruz. Çünkü devam eden on iki – on üç yumurtası bulunuyor. Ancak iğneyle üç yumurta alınıp gebelik elde edilemeyebiliyor. Ama onun yerine bir yumurta ya da iki yumurta alıp daha yüksek oranda gebelik elde ediyoruz. Çünkü iğnenin yaratacağı negatif etkilere maruz kalmamış oluyor.’’

DOĞAL TÜP BEBEK YÖNTEMİNDE BAŞARI ORANI

. Doğal tüp bebek yönteminde başarı oranı nedir?

‘‘Az yumurta sayısı olan hasta grubu zor hasta grubudur. Bu hasta grubuna havuz yöntemi yapılır; birer ikişer üçer kaç tane alınabiliyorsa, bu yumurtalar embriyo haline geldikten sonra kaliteli olanları dondurulup saklanır. Amaç en az iki üç tane kaliteli embriyo elde etmektir. Bu sayıya ulaşıldığında da transfer yapılır. Bu haliyle gebelik oranları, çok yumurtalı bir hastayla eşit olmayacaktır. Ama kıyaslamamız gereken durum şudur; aynı hasta grubuna iğne yaptıysak ya da hap kullandıysak yani ilaçsız gittiysek gebelik oranlarında çok büyük bir fark olmasa da kucağa bebek alma oranı çok değişir. Bir hastayı gebe bırakmak önemlidir ama esas netice burada kucağa sağlıklı çocuk almaktır. İğneyle olan tedavide de gebelik oluşabiliyor ama kalp durması, boş kese biyokimyasal gebelik dediğimiz olumsuz gebelikler daha çok görülüyor. Ama doğal tedavide sağlıklı çocuğu kucağa alma neticesi daha fazla oluyor.’’

. Çikolata kisti olan bir kadın doğal tüp bebek yöntemine uygun mudur?

‘‘Çikolata kisti olan kadınlarda yumurta rezervi önemlidir. Çikolata kisti vardır ama rezervi çok kuvvetlidir; yirmi tane yumurtası vardır. Bu kadınlara normal tüp bebek yapılır. Ama yaşı ileri, yumurtalık rezervinde problemi olan bir kadınsa doğal tüp bebek yapılır.’’

BAŞARIYI ARTIRAN FAKTÖRLER NELER?

. Tüp bebekte başarıyı arttıran faktörler nelerdir?

‘‘Tüp bebek tedavisinde değiştirebileceğimiz ve değiştiremeyeceğimiz faktörler vardır. Örneğin kadının yaşını değiştiremeyiz ama kilosunu değiştirebiliriz. İnsülin direnci olan, sigara içen, kilo problemi olan bir kadına bu konularda destek veririz. Önce kilo vermesini bekleriz; insülin direnci için kullandığımız ilaçlarla destekleriz; sigarayı bırakması konusunda cesaretlendiririz. Bu destekler erkek için de geçerlidir. Bunlar düzeltebileceğimiz faktörlerdir. Ama bazen, birden çok deneme yapmış ve netice alamamış hasta grubunda her şey normal gözükür. Bu grupta ilerleyemiyorsak gözden kaçan bir şey olabilir. Bu sebeple bazı cerrahi girişimler, bazı ileri laboratuvar tetkikler gerekebilir. Laboratuvarda embriyo gelişimi sonuçta anne rahmi dışında, suni bir ortamda olur. Her ne kadar cihazlarla bunu sağlamaya çalışsak da bir embriyoyu dışarda en fazla altı yedi gün yaşatabiliriz. Ama anne rahminde 280 gün; 9 ay 10 gün yaşıyor ve doğumla sonuçlanıyor. Dolayısıyla dış ortamla dayanıklılığı arasında bir bağlantı hissettiysek laboratuvar şartlarıyla ilgili ayarlamalar değişebilir. Embriyoskobu beş gün boyunca hiç açmıyoruz. Hiç dış ortama çıkarmadan embriyoyu anne rahmine yerleştiririz. Veya spermle ilgili birtakım yeni yöntemleri kullanırız. Sonuçta spermi de biz gözlemliyoruz ve hızlı hareket edeni, şekli düzgün olanı seçiyoruz. Ama bazen spermin DNA yapısında bir bozukluk olabilir. Bunları ayrıştıran çok yeni güncel yöntemler çıktı onları kullanabiliriz.’’

DENEMELER ARASI SÜRE NE KADAR OLMALI?

. Tüp bebek tedavisinde ilk deneme ya da ikinci deneme başarısızlıkla sonuçlandığında arada ne kadar bir dinlenme süresi bırakılır? Doğal tüp bebek yönteminde bu süre fark eder mi?

‘‘Eğer doğal tedavi yapıldıysa vücutta herhangi bir hormonal problem olmadığı için hemen devam edilir. Fakat iğne yüksek dozlarda kullanıldıysa, normal bir tedavide bir miktar düzensizlikler olduğu için en az bir adet görmesi beklenir. Adet görüp geldiğinde ultrasondaki görüntüden  hormonal dengesizliğin ya da hala folikülerin sönmemiş olduğu görülür. Dolayısıyla yeni vereceğimiz tedavide başarı şansımız azalmasın diye bekletilir. İkincisi hastanın psikolojisi çok önemlidir. Böyle bir olumsuzlukla karşılaşan hasta ikinci tedaviye başlamak için kendisini hazır hissetmeyebilir. O zaman da erteleme yapılır.’’

EN ÇOK HANGİ ÜLKELERDEN HASTA GELİYOR?

. Türkiye’ye tüp bebek tedavisi için daha çok hangi ülkelerden hasta geliyor?

‘‘Özellikle komşularımızdan, Avrupa ve Orta Doğu ülkelerinden çok fazla hasta tüp bebek tedavisi için geliyor. Amerika’da yaşayan Türkler de oradaki sağlık sisteminin ulaşılabilirliği ve pahalı olması nedeniyle geliyor. Türkiye’de tedavinin daha pratik, kolay ve çok daha ucuz olmasından kaynaklanan bir tercih sebebi var. Birinci tercih nedeni ise her zaman için başarı oluyor. Türkiye, pek çok branşta olduğu gibi, tüp bebek konusunda da dünyada söz sahibi. Avrupa’da belli bir standardın dışına çıkılamıyorken burada biz doktorların inisiyatifinde çok daha rahat hareket ettiğimiz bir ortam var. Avrupa’da sigorta kurumları bu konuda çok baskıcı davranıyor.’’

. Yurtdışından tüp bebek tedavisine gelecek kişileri nasıl bir süreç bekliyor? Ne kadar süre kalmaları gerekiyor?

‘‘Şu an sosyal medyayı çok aktif kullanıyoruz. Hastalar daha gelmeden pek çok tetkikini sosyal medya üzerinden gönderiyor. Geliş – dönüş uçak biletinin tarihini bizimle paylaşıyor. Bazı gereken ek tahlilleri de yaptırıp gelmelerini istediğimiz için sadece tedavi odaklı bir zamanı kalıyor. Normalde burada tahlillerin çıkması, yenisinin yapılması, yeni bir adet süresinin beklenmesi çok zaman alacaktır. Böylece süreci on üç – on beş güne kadar indirilmiş oluyor.’’

TÜP BEBEK TEDAVİSİNDE ÜST YAŞ SINIRI NE?

. Tüp bebek yöntemi en üst sınır olarak kaç yaşındaki kadınlara uygulanabilir?

‘‘Yumurtası olan her kadın tüp bebek için adaydır. Tüp bebek yapmak için bir yumurta, bir sperm ve bir rahim gerekir. Bu üçü varsa yolumuzda ilerleriz. Sperm yokluğu daha kolaydır. Çünkü ürologlarımız yumurtalıktan ameliyatla, TESE yöntemiyle bulabiliyor. Ama kadınlar bu konuda çok şanslı değiller. Kadının rezervinin ne zaman biteceğini kestiremiyoruz. Ancak bazı ön tahliller yapabiliyoruz. 45-46 yaşında da gebe kalmış hastalarımız var. Tabii 40- 42 yaştan önce başvurmaları bizim için daha rahatlatıcıdır. Çünkü bu ay bir yumurta aldık kalitesiz çıktı; ertesi ay bir daha almamız gerekecek ve bulana kadar biraz zaman geçecektir.’’