“Dün”ü Unutuyor “Geçmişi” Unutmuyorsanız Dikkat!

Toplumların yaşlanmasına paralel olarak nörolojik hastalıklar da artış gösteriyor ve bu durum halk sağlığını ciddi şekilde etkiliyor. Yaş ile birlikte belirgin artış gösteren hastalıkların başında ise “Alzheimer” hastalığı geliyor. Alzheimer hastalığı için toplumsal farkındalığı artırmak amacıyla  21 Eylül “Dünya Alzheimer Günü” olarak kabul edilmiştir.

Alzheimer hastalığını geri döndürmenin mümkün olmadığını ancak korunmanın ve yavaşlatmanın elimizde olduğunu vurgulayan Türkiye İş Bankası iştiraki Bayındır Söğütözü Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. İhsan Özcan Ertürk; Alzheimer hastalığı ile ilgili şu bilgileri verdi:

• Alzheimer hastalığı, yaşlılıkla ortaya çıkan ve başta unutkanlık olmak üzere çeşitli zihinsel ve davranışsal bozukluklara yol açarak günlük hayatın sürdürülmesini engelleyen, ilerleyici bir beyin hastalığıdır. Beyin hücrelerinin zamanından önce ölmesiyle birlikte beyin yavaş yavaş küçülmeye başlar. Bu nedenle bellek ve öğrenme gibi zihinsel beceriler bozulmaya başlar, günlük aktiviteler bozulur.
• Alzheimer hastalığının oluşumunda yaşlanma önemli bir risk faktörü olup sıklıkla 65 yaşın üzerindeki kişilerde görülür. Yapılan araştırmalara göre, 65 yaşın üstündeki ortalama her 10 kişiden birinde, 85 yaşın üzerinde ise her iki kişiden birinde görülmektedir. Her iki cinste de görülmesine karşın kadınlarda daha sıktır. Hastalık bulaşıcı ve kalıtsal değildir; ancak ailesel yatkınlık görülebilmektedir.

BELLEK KAYBI İLE EVİN YOLUNU BULAMAYABİLİR

Alzheimer hastalığı yavaş ilerleyen, zamanla günlük yaşamı etkileyen, kişiyi bakıma muhtaç hale getiren bir hastalıktır. Alzheimer hastalığındaki unutkanlık günlük yaşamı etkileyecek boyuttadır. Hastalık günlük işleri yapamama, tarihleri ve bilinen yolları hatırlayamama, kişileri tanıyamama, sık kullanılan eşyaları yanlış yere koyma, sözcük bulmada zorluk, karar vermede güçlük çekme, ruh hali ve davranış değişiklikleri gibi belirtilerle seyretmektedir. Genel olarak 3 evreye ayrılır:

• Birinci (başlangıç) evrede; unutkanlık, bildiği yerleri tanıyamama, bazı sözcükleri bulamama, iş ve çevresine karşı ilgisini yitirme gibi erken belirtiler görülür ve genellikle birey hasta olduğunu kabul etmek istemez.
• İkinci (orta) evrede; bellek kaybı belirginleşir, yakınlarının isimlerini unutur, yolunu kaybeder, konuşma bozukluğu artar, yıkanma-giyinme gibi gündelik işlerinde yardıma gereksinim duyar ve hayaller görebilir.
• Üçüncü (ileri) evrede; artık aile üyelerini tanıyamaz, yemek yemede ve yürümede güçlük başlar, idrar ve dışkı kaçırma olabilir ve ciddi düzeyde davranış bozukluğu görülür.

“AMAN KAFAM DALGIN” DEMEYİN BU BELİRTİLERİ DİKKATE ALIN

• Alzheimer hastalığının belirtileri;
• Günlük yaşamı etkileyecek düzeyde unutkanlık
• Gündelik işleri yapmada zorlanma (yemek yapmak gibi)
• Sözcük bulmada zorluk
• Tarihleri ve bilinen yolları hatırlayamama
• Karar vermede güçlük
• Hesap yapamama, pratik düşünmede zorluk çekme
• Eşyaların yerlerini karıştırmak (yanlış yere koymak)
• Davranışlarda ve ruh halinde değişiklik
• Karakter özelliklerinin değişmesi
• Sorumluluk üstlenmekten kaçınmak

DEPRESYON YALNIZCA KALBİNİZİ ÜZMEZ ALZHEIMER’I DA TETİKLEYEBİLİR

Hastalığın nedeni tam olarak bilinmese de risk yaratan bazı durumlar tanımlanmıştır. Yaş, depresyon, damar hastalıkları (Kalp hastalığı, tansiyon yüksekliği, kolesterol yüksekliği…), ciddi veya tekrarlayıcı kafa travmaları, düşük eğitim düzeyi, kalıtsal faktörler hastalığın görülmesinde risk yaratabilir.

AKDENİZ MUTFAĞI İLE ALZHEIMER’DAN KORUNUN

• Alzheimer hastalığının engellenmesi mümkün değildir ancak yavaşlatmak da elimizdedir. Özellikle beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi, Akdeniz tipi beslenme, balık tüketimi, sebze ve meyve tüketimiyle bu hastalığın başlaması ve ilerlemesi yavaşlatılmaktadır.
• Hipertansiyon, kan yağlarında yükseklik, kalp hastalıkları, yetersiz fiziksel aktivite, şeker hastalığı, sigara ve alkol kullanımı ile nörodejeneratif hastalıkların ortaya çıkması neredeyse üç kat artmaktadır. Bu risk faktörlerinin tedavi edilmesi, yeşil yapraklı sebzelerin, meyve ve balığın bolca bulunduğu dengeli bir beslenme (Akdeniz mutfağı), kolesterolün düşük seviyelerde tutulması Alzheimer hastalığı riskini azaltmaktadır. Sağlıklı bir yaşam tarzı (özellikle fiziksel egzersiz, yürüyüş, Akdeniz diyeti) ve  zihinsel olarak aktif bir hayat en önemli koruyucu faktörlerdir.

ALZHEİMER HASTALIĞINDAN KORUNMA YÖNTEMLERİ

• Egzersiz yapmak
• Düzenli ve dengeli beslenmek
• Alkol ve sigara kullanımından uzak durmak
• Zihni aktif tutmak
• Sosyalleşmek

TEDAVİDE AMAÇ İLERLEMESİNİ YAVAŞLATMAK

Alzheimer hastalığını tamamen ortadan kaldıracak yani kesin bir tedavi bugün için yoktur. Ancak belli bir süre hastalığın ilerleme hızını yavaşlatacak bazı tedavi olanakları bulunmaktadır. Tedavide amaç hastanın günlük yaşam aktivitelerinin daha uzun süre korunmasını sağlamak; hasta ve hasta yakınlarının yaşamlarının kolaylaşmasına yardımcı olmaktır. Öncelikle şunun bilinmesi gerekir ki; bu hastalığın tedavisinde de erken tanı çok önemlidir.